 |
| Locatie van het 13e eeuwse klooster 'Bouwekleaster' |
Streekpad 'Noardlike Fryske Wâlden'
In 2018 publiceerde Stichting Wandelnet de wandelroutegids van een nieuw streekpad, namelijk van de 'Noardlike Fryske Wâlden', met als subtitel 'Wandelen door het Nationaal Landschap'.
In 2018 publiceerde Stichting Wandelnet de wandelroutegids van een nieuw streekpad, namelijk van de 'Noardlike Fryske Wâlden', met als subtitel 'Wandelen door het Nationaal Landschap'.
Je wandelt over dit Streekpad nummer 20 door het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden. Dat is een fantastisch gebied in het noordoosten van de provincie Fryslân, waar je als wandelaar nog aanmerkelijk authentiek kunt wandelen. Je wandelt hier namelijk door een kleinschalig coulisse-landschap, met veel zandpaden en veldwegen door een gebied met veelal kleine landbouwpercelen, die zijn omzoomd door boomwallen, braamstruiken en elzensingels. Dit landschap met agrarisch gebied, natuur en cultuurhistorie is tamelijk intact gebleven, onder andere omdat hier voorheen geen grote ruilverkavelingen waren.
Wandelroute
De wandelroute gaat globaal gesproken vanuit Burgum via Oentsjerk en Damwâld naar Kollum, om dan via Buitenpost, Surhuisterveen en Earnewâld weer terug te gaan naar Burgum.
De totale afstand van alle etappes is zo’n 165 kilometer lang, door de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Kollumerland, Smallingerland en Tytsjerksteradiel. De route loopt ook door natte natuurgebieden en langs oude statige buitenverblijven van Friese adellijke families.
Durkje en ik wandelen dit streekpad in totaal acht dagen, van gemiddeld ruim 20 kilometer per etappe.
Wandelgids 'Noardlike Fryske Wâlden'
De wandelgids geeft een korte routebeschrijving met voldoende gedetailleerd kaartmateriaal. De route is in beide richtingen beschreven, en als Streekpad ook in die beide richtingen geel-rood gemarkeerd.
Verder vermeldt de routegids ook informatie over bezienswaardigheden langs de route, informatie over voorzieningen zoals openbaar vervoer-haltes, horeca- en logiesverblijven en een legenda bij het kaartmateriaal.
De negen thema's van de 27 wandeletappes zijn achtereenvolgens: Noardlike Fryske Wâlden, Singelier folk, Flora en fauna, Halepaden, Boeren en natuur, Veenklooster, De arme Friesche heide, De Leien, en Nationaal Park De Alde Feanen.
Thema's 'Veenklooster' en 'De arme Friesche heide'
Onze vijfde etappe van Kootstertille naar Houtigehage loopt over een afstand van 21,5 kilometer door de volgende twee thema-gebieden: 'Veenklooster' en 'De arme Friesche heide'.
- Met 'Veenklooster' wordt verwezen naar het huidige Friese dorp Veenklooster (Feankleaster), waar zich in de 13e eeuw het Premonstratenzer klooster 'Mons Oliveta' (Olijfberg) bevond. Dit was een dochterklooster van klooster Mariëngaarde bij Hallum. Het was eerst een dubbelklooster, maar na het - op zedelijke gronden - vertrek van de monniken werd het een vrouwenklooster voor adellijke jonkvrouwen. Op dit voormalige kloosterterrein is later het Veenkloosterbos achter de huidige Fogelsanghstate aangelegd naar een ontwerp van de beroemde landschapstuinarchitect Lucas Roodbaard.
- Het thema 'De arme Friesche heide' verwijst naar de deplorabele toestand waarin de bevolking - vaak met grote gezinnen - woonde in plaggenhutten op onder andere de Surhuisterveenster heide bij het huidige Boelenslaan en Houtigehage en op de Hamsterheide ten zuiden van het tegenwoordige Drogeham. Wat een inspecterende burgercommissie van de gemeente Smallingerland bij deze in spitketen wonende veenarbeiders aantrof in 1823 was ten hemel schreiend.
Tussen Kootstertille en Houtigehage
Het is vanmorgen 8:30 uur als we vertrekken vanuit Feinsum. Het is dan al licht, en het is 9 graden Celsius. De temperatuur blijft vandaag schommelen rond die 9 graden Celsius. Het is droog, en het waait enigszins. Door de dikke bewolking zien we de zon de hele dag niet, en pas als we vanmiddag al weer op de terugweg zijn in de auto, krijgen we tweemaal te maken met hele lichte regen van korte duur.
Eerst rijden we naar het Friese Houtigehage, waar we de ene auto parkeren aan de westkant van het dorp. Dan rijden we met de andere auto door naar Kootstertille, waar we de auto parkeren nabij het multifunctionele centrum tegenover de Benedictuskerk.
Bij deze Kootstertiller Benedictuskerk begint om 9:30 uur onze vijfde etappe van dit Noardlike Fryske Wâlden-pad. We wandelen vandaag van Kootstertille naar Houtigehage.
Langs In Droegehamster door Drogeham
Eerst lopen we naar het Prinses Margrietkanaal, waar we via de gedeeltelijk afgesloten hoge kanaalbrug het kanaal over steken. Aan de overzijde van het kanaal volgen we het halfverharde pad langs het kanaal, dat hier ook wel het Caspar Roblesdiep of Kolonelsdiep wordt genoemd, of in het Fries ook wel het Knillesdjip.
Ter hoogte van Speelbos Het Hossebos maken we door de Hamstermieden de doorsteek door een tamelijk drassig terrein en langs enkele nieuwsgierige schapen naar de Jan Gerkeswei.
Even later wandelen we over de Tillewei het Friese dorp Drogeham binnen. Met een lichtlettersnoer worden passanten fijne feestdagen gewenst.
Met deze vriendelijke decembergroet lopen we de bebouwde kom van Drogeham binnen.
Voorbij de hoog op een terp gebouwde dorpskerk komen we over de Tsjerke Buorren langs het standbeeld 'In Droegehamster', waarbij een streek-eigen koe (kleiner dan te doen gebruikelijk in Fryslân) wordt verhandeld tussen boer en koopman.
Voorbij de Jakobs Tsjerke wandelen we het dorp uit over een smal veldpad, in de richting van It Kleasterbreed.
Van Bouwekleaster naar Reaskuorre
Als we It Kleasterbreed oversteken, komen we bij het ijzeren hekwerk van de begraafplaats van het buurtschap Bouwekleaster.
Dit is de plek waar de rijke edelman Bouwe Harkema in 1245 een nonnenklooster stichtte, dat ressorteerde onder het moederklooster Mariëngaarde nabij het Friese Hallum. Na de Reformatie is het klooster na 1580 op last van de Friese Provinciale Staten afgebroken, en van deze locatie resteert alleen nog de begraafplaats, waarop later een klokkenstoel is gebouwd, met daarin een eeuwenoude luidklok.
Op een bankje op deze voormalige kloosterlocatie houden we onze koffiepauze, en daarna wandelen we Bouwekleaster uit.
Ten zuiden van Bouwekleaster gaan we de Krúswei op. Op de T-kruising van de Krúswei met de Singel is een man bezig om de paardenmest van twee paarden op een open wagen te scheppen.
Aan het eind van de Krúswei lopen we het buurtschap Reaskuorre binnen.
Daar gaan we verder over de Feartswâl, die oostelijk langs de Feansterfeart (1649) loopt. Daar ligt in de Feansterfeart ook nog de oude schutsluis, die vroeger werd gebruikt om de turfschepen te schutten in de vaart waar deze schutsluis ook werd gebruikt voor een optimale waterbeheersing in dit gebied.
Door naar Surhuizum en Koartwâld
Als we de Feansterfeart over zijn gestoken, gaan we It Langpaed op. Dit is ook echt een lang pad, dat namelijk twee kilometer lang in een rechte lijn recht op de kerk van Surhuizum af gaat.
Aan het eind van dit schelpenpad komen we langs de grote Antoniuskerk van Surhuizum.
De kerktoren staat nagenoeg los van het schip van de kerk.
Toren en kerkzaal zijn namelijk slechts middels een stenen boog met elkaar verbonden.
Aan de voorzijde van de kerk aan de Doarpsstrjitte staat het opvallende standbeeld van Knillis Eiberts, de zogenoemde 'balkespringer' van de Surhuizumer kerk.
Bij de kapsalon van het dorp staat een rode, Britse telefooncel, die van binnen decoratief is versierd met witte kerstlichtjes.
In de kapsalon is iemand aan het werk om de kapsalon schoon te maken.
Op It Súd wandelen we Surhuizum uit.
Waar we parallel aan de N356 komen te lopen, zijn we in het buurtschap Koartwâld aangekomen.
De Frysk-Grunninger grensoverschrijding
We moeten echter al spoedig de drukke verkeersweg van de N356 achter ons laten, om dan over de stille klinkerweg van De Loanekampen naar het buurtschap Ophûs te lopen.
Van daaruit keren we over de Hurde Eker weer terug naar de N356, en die steken we dan nu wel over.
Op de Kaleweg overschrijden we even later de Fries-Groningse provinciegrens, dus tijdelijk gaat onze etappe van vandaag door de provincie Groningen.
Bij een woning aan de Westerdwarsreed groeien grote zwammen op de boomstronken van omgezaagde bomen. Iemand heeft daarop een grappig beeldje van een muisje bevestigd, wat veel passerende mensen - jong en oud - vast en zeker zal zijn opgevallen.
Verderop grazen enkele Schotse Hooglanders in twee weilanden.
Vanuit Topweer terug naar Fryslân
Aan de overzijde van de provinciale weg de N981 wandelen we voort over de Topweer. Rechts van dit pad is men al ver gevorderd met de bouw en afwerking van een nieuwbouwwoning, die is gebouwd naar het model van een wâldhûske, zoals die hier vroeger in deze streek heel veel zijn gebouwd.
We lopen hier overigens door het Groningse dorp Opende, dat we trouwens ook al heel snel weer uitwandelen.
Vervolgens moeten we verder naar de Skieding, ofwel de N358, een hele drukke verkeersweg door deze streek.
Aan de overzijde van de Skieding gaan we - inmiddels weer terug in Fryslân - de zandweg van de Warreboslaan op, die ons uiteindelijk naar het verharde deel van de Warreboslaan voert.
Om van de Warreboslaan op het Wildveld te komen, moeten we een klein stukje verbindingspad lopen over de Heidelaan.
Langs het Wildveld staat een huis, met daarachter een schuur, met daarachter een stenen hok, met daarachter een houten hok, zoals je dat hier in de regio veelvuldig aantreft. Elke keer als er weer ruimtegebrek was, bouwde men maar weer een stuk achter of aan het oorspronkelijke hoofdgebouw.
Veel van die hokken - veelal nog met asbestdaken - hebben in de loop van de decennia hun functie verloren en zijn danig vervallen wegens een gebrek aan onderhoud en vanwege dat functieverlies.
Drassige paden bij Wildveld en Blauwe Dobbe
Dat een deel van het onverharde Wildveld moeilijk begaanbaar is, blijkt al snel door de waarschuwingsborden voor het slechte wegdek, en zeker ook daar waar we voorzichtig om een draaiende graafmachine heen moeten, waarmee de zandweg zo goed als mogelijk op de meest ernstige plekken wordt geëgaliseerd.
Op een bankje in de bocht van het geasfalteerde deel van het Wildveld houden we onze lunchpauze.
Hierna hebben we nog ruim twee kilometers te gaan tot in Houtigehage, dus nog ongeveer een halfuurtje wandelen vóór ons.
Over De Trije Roeden lopen we Houtigehage binnen.
Toch doorkruisen we dit dorp niet, want ter hoogte van de voetbalvelden moeten we afslaan naar de zogenoemde Blauwe Dobbe, een waterplas die in de winter ook kan worden gebruikt als plaatselijke ijsbaan.
De route loopt dicht langs de oever van de Blauwe Dobbe, die hier wel heel erg drassig - sompig - is, dus we komen maar ternauwernood met droge voeten aan op het Luchtenveld, aan de andere zijde van de Blauwe Dobbe.
Eerste sociale woningbouw in Houtigehage
Op de Skoallewyk komen we langs één van de eerste acht huizen die hier in de gemeente indertijd zijn gebouwd in het kader van sociale woningbouw. De huisjes met inpandig schuurtje voor enig kleinvee werden toegekend aan turfarbeiders, die in de jaren van de bouw van dergelijke stenen huisjes onder erbarmelijke omstandigheden nog in plaggenhutten (spitketen) woonden. Het huisje dat we hier nu passeren, is momenteel in gebruik als museum, om de mensen van vandaag de dag te laten zien hoe men hier vroeger woonde in en rond Houtigehage.
Vanaf de Spitsbergen lopen we rond twee uur vanmiddag Houtigehage binnen, want hier eindigt onze etappe van vandaag, en verderop staat onze auto in het dorp geparkeerd.
Vanuit Houtigehage rijden we naar Kootstertille om daar de andere auto af te halen, waarna we door rijden naar Feinsum.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten