Streekpad 'Noardlike Fryske Wâlden' van Kollum naar Kootstertille

Donderdag 14 december 2023

 

Fogelsanghstate in Feankleaster

Streekpad 'Noardlike Fryske Wâlden'
In 2018 publiceerde Stichting Wandelnet de wandelroutegids van een nieuw streekpad, namelijk van de 'Noardlike Fryske Wâlden', met als subtitel 'Wandelen door het Nationaal Landschap'.

Je wandelt over dit Streekpad nummer 20 door het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden. Dat is een fantastisch gebied in het noordoosten van de provincie Fryslân, waar je als wandelaar nog aanmerkelijk authentiek kunt wandelen. Je wandelt hier namelijk door een kleinschalig coulisse-landschap, met veel zandpaden en veldwegen door een gebied met veelal kleine landbouwpercelen, die zijn omzoomd door boomwallen, braamstruiken en elzensingels. Dit landschap met agrarisch gebied, natuur en cultuurhistorie is tamelijk intact gebleven, onder andere omdat hier voorheen geen grote ruilverkavelingen waren. 

Wandelroute

De wandelroute gaat globaal gesproken vanuit Burgum via Oentsjerk en Damwâld naar Kollum, om dan via Buitenpost, Surhuisterveen en Earnewâld weer terug te gaan naar Burgum. 

De totale afstand van alle etappes is zo’n 165 kilometer lang, door de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Kollumerland, Smallingerland en Tytsjerksteradiel. De route loopt ook door natte natuurgebieden en langs oude statige buitenverblijven van Friese adellijke families.

Durkje en ik wandelen dit streekpad in totaal acht dagen, van gemiddeld ruim 20 kilometer per etappe.

Wandelgids 'Noardlike Fryske Wâlden'

De wandelgids geeft een korte routebeschrijving met voldoende gedetailleerd kaartmateriaal. De route is in beide richtingen beschreven, en als Streekpad ook in die beide richtingen geel-rood gemarkeerd.

Verder vermeldt de routegids ook informatie over bezienswaardigheden langs de route, informatie over voorzieningen zoals openbaar vervoer-haltes, horeca- en logiesverblijven en een legenda bij het kaartmateriaal.

De negen thema's van de 27 wandeletappes zijn achtereenvolgens: Noardlike Fryske Wâlden, Singelier folk, Flora en fauna, Halepaden, Boeren en natuur, Veenklooster, De arme Friesche heide, De Leien, en Nationaal Park De Alde Feanen.

Thema's 'Boeren en natuur' en 'Veenklooster'

Onze vierde etappe van Kollum naar Kootstertille loopt over een afstand van 23,8 kilometer door de volgende twee thema-gebieden: 'Boeren en natuur' en 'Veenklooster'.

• Met 'Boeren en natuur' wordt verwezen naar het regionale beheer van de landschapselementen in deze Noardlike Fryske Wâlden. De huidige samenwerking van boeren en natuurorganisaties is er op gericht om een gezonde bedrijfsontwikkeling van boeren samen te laten gaan met een verantwoord behoud en beheer van het coulisse-landschap. De gebiedsgerichte vitale landbouw in deze streek wordt zo vervlochten met het cultuur-historisch landschap, en met de daarin besloten natuurwaarden. Begrippen als kringlooplandbouw en natuur-inclusieve bedrijfsvoering horen bij het (door)ontwikkelen van de duurzame boerenbedrijven in deze streek.
• Met 'Veenklooster' wordt verwezen naar het huidige Friese dorp Veenklooster (Feankleaster), waar zich in de 13e eeuw het Premonstratenzer klooster 'Mons Oliveta' (Olijfberg) bevond. Dit was een dochterklooster van klooster Mariëngaarde bij Hallum. Het was eerst een dubbelklooster, maar na het - op zedelijke gronden - vertrek van de monniken werd het een vrouwenklooster voor adellijke jonkvrouwen. Op dit voormalige kloosterterrein is later het Veenkloosterbos achter de huidige Fogelsanghstate aangelegd naar een ontwerp van de beroemde landschapstuinarchitect Lucas Roodbaard. 

Van Kollum via Leechlân naar Buitenpost

Het is vanmorgen 8:15 uur als we vertrekken vanuit Feinsum. Het is dan al licht, en het is 2 graden Celsius. De temperatuur loopt vandaag op tot 5 graden Celsius. Het is droog, en het waait nauwelijks. We worden vandaag heel even verwend met enige zonneschijn, en verder is het prima weer voor een wandeldag.

Eerst rijden we naar het Friese Kootstertille, waar we de ene auto parkeren nabij het multifunctioneel centrum. Dan rijden we met de andere auto door naar Kollum, waar we de auto parkeren nabij het dorpscentrum.

Op de Kollumer Van Scheltingalaan begint om 9:10 uur onze vierde etappe van dit Noardlike Fryske Wâlden-pad. We wandelen vandaag van Kollum naar Kootstertille.

Langs het hertenkamp lopen we door een parkachtig gebied Kollum uit. Op de Tollingasingel zijn in het Kollumer Verlaat een man en enkele vrouwen bezig met het trainen van hun honden, met het doel de hond te leren om niet te blaffen naar passerende honden.

We steken de Stroobossertrekvaart over en gaan dan via de Tollingawei en het Paradyske naar het buurtschap Leechlân.

Over het Swaddepaad lopen we naar het bedrijventerrein van Buitenpost.

Door Egypte naar Feankleaster

Nadat we de spoorlijn tussen Groningen en Leeuwarden zijn overgestoken, wandelen we over de Schoolstraat langs De Kruidhof, de tijdens de winter gesloten Hortus van Fryslân.

De Julianalaan van Buitenpost is - evenals enkele andere straten verderop vandaag - versierd met kerstbomen in de voortuinen langs de weg. Vanavond zullen daar de lampjes hoogstwaarschijnlijk in branden om alvast iets van kerstsfeer te creëren.

Over het West lopen we Buitenpost uit.

Vervolgens gaat het verder naar Egypte, het buurtschap ten westen van Buitenpost.

Daar kruisen we dezelfde spoorlijn nogmaals, om dan langs de N358 naar de Keningswei te lopen, waar we het Pibo van Domapaad op gaan. Rechts van ons loopt de N358 en links van ons pad ligt een broekbos, waarin de bomen in het water staan. 

We horen verderop een kettingzaag en het krakende geluid van een omgezaagde boom. De drie zagende mannen vertellen ons dat ze in opdracht van de baron van Folgelsanghstate de brede zoom bomen van het landgoed van de baron aan het uitdunnen zijn. De eiken blijven staan, en de andere boomsoorten ertussen worden in deze winterperiode gerooid.

Als we over de Fogelsanghloane zuidwestelijk afbuigen naar Feankleaster, passeren we enkele verderop in de weilanden liggende pingo-ruïnes.

Over de Keningswei wandelen we even later het Friese Feankleaster binnen.

Van Fogelsanghstate door Hanenburch naar De Wedze

Ter hoogte van de oprijlaan naast de tuinmanswoning van Fogelsanghstate vinden we een bankje langs de Kleasterwei, waarop we onze koffiepauze houden. 

Na deze koffiepauze wandelen we langs It Lytse Slot en de Feankleaster Brink naar de Cecilialoane, op weg naar het buurtschap Hanenburch.

Over het Boskloantsje lopen we daarna naar Kollumersweach. We hadden het al een tijdje zien aankomen in de lucht, en nu we Kollumersweach binnenwandelen over de Ganzingawei, begint de zon een tijdje heel aangenaam te schijnen.

Op de Sparrewei ontmoeten we een vrouw die twee Teckels uitlaat, die ons meldt dat het in haar ogen na alle regenachtige weer van de afgelopen weken wel de hoogste tijd is dat de zon weer eens schijnt.

Op de Sânbultsterwei kruisen we voor de derde maal vandaag de spoorlijn tussen Leeuwarden en Groningen. Aan de zuidzijde van het spoor wandelen we het buurtschap De Wedze binnen.

Het Simkepaad tussen Bootsma's Poel en de Twizelermieden

Ongeveer halverwege tussen De Wedze en Twijzel verlaten we de asfaltweg, om het veldpad van het Simkepaad op te gaan. 

Over dit tamelijk drassige pad passeren we de Bootsma's poel, één van de vele pingo-ruïnes van deze streek. Enkele eenden en een grote groep Grote Canadese Ganzen zwemmen in alle rust hier in de grote poel.

Voorbij de poel gaat de route verder door de drassige weilanden, en over een smal voetpad langs een beukenhaag. Zo blijven we het prachtige Simkepaad volgen, tot aan de Tsjerkebuorren in Twijzel.  

Daar steken we de N355 over, en gaan we rechtdoor, want het Simkepaad gaat daar de weilanden in, in de richting van een vaart, langs ook weer een pingo-ruïne in het open veld.

Een geschrokken haas rent zigzaggend snel vóór ons uit, diagonaal over het weiland, en voor ons al snel uit het zicht.

We moeten hier voorzichtig lopen, want het weiland is behoorlijk drassig, dus het is continue een kwestie van vooruitkijken waar je met een zo droge en stevige ondergrond verder kunt door het sompige grasland. 

Bij de Sânsleat aangekomen, verlaten we het weiland, om dan een grasdijk op te gaan. 

Daarop volgen we het schouwpad langs de Sânsleat. Aan de zuidzijde van de Sânsleat ligt het uitgestrekte natte natuurgebied van de Twizelermieden. 

Voorbij Twijzel en Opperkoaten verder over drassige zandpaden

We steken De Miedwei over en vervolgen onze route langs de Sânsleat.  

Daarbij komen we langs het kunstwerk van de Bronzen Knotwilg. De maker hiervan heeft een oude, dode knotwilg, die hij in de omgeving van Twijzel zag liggen, uit het landschap gehaald en gebruikt als mal voor een nieuwe, bronzen knotwilg. In de holle vorm ervan zijn wilgentakken geplant, die inmiddels zijn uitgegroeid tot een nieuwe wilg, die vanuit het kunstwerk omhoog komt. Op deze manier vormt het bronzen beeld de drager van een nieuwe levende boom met jonge takken, en schiep dit kunstwerk de voorwaarden voor nieuwe groei, voor nieuw leven. 

Verderop buigen we naar het noorden af over De Njoggen Alde Mantsjes, die is genoemd naar de negen oude populieren en wilgen die hier vroeger langs dit pad stonden.

In Twijzel aangekomen, volgen we de Optwizel (N355) door het dorp.

Bij de rotonde, waar de N355 verder gaat als Rykswei, verlaten we Twijzel.

Buiten het dorp gaan we de Opperkoatsterwei op, door het buurtschap Opperkoaten.

Nu we de N355 achter ons hebben gelaten, komen we weer in een rustiger gebied. Slechts af en toe passeert een auto en een fietser.

Een eind verder gaan we de brede zandpad van de Heideweg op, om verderop aan de overzijde van de Kooiweg onze etappe te vervolgen over het zandpad van de Achterweg. 

Bij het begin van de Achterweg wordt men al gewaarschuwd voor het slechte wegdek van deze zandweg, en dat blijkt inderdaad wel nodig te zijn, want verderop lopen we over buitengewoon drassige delen van deze zandweg.

Op de kruising met de Iestwei staat een bankje, waarop we ons tweede rustmoment nemen, namelijk onze lunchpauze. De zon is al weer uit het zicht geraakt achter de wolken, maar nog steeds is het heerlijk weer om buiten te zijn.

Langs de Sint-Petruskerk van Jistrum door naar de Benedictuskerk van Kootstertille

Daarna vervolgen we onze route over achtereenvolgens Achterweg en Dwarsweg, die beide als oude slingerende zandpaden door een open weidegebied gaan. Rechts van ons zien we in de verte de hoog oprijzende energiecentrale aan het Burgumer Mar. 

Waar we bij de Jistrumer Opfeart komen, gaan we linksaf verder over de Marwei, het dorp Jistrum binnen. 

Een grote groep ouders en oppassers staat aan de rand van het schoolplein, omdat de basisschoolkinderen over enkele minuten (14:00 uur) uit school komen.

In Jistrum passeren we op de splitsing van de Schoolstraat en de Meren de 13e eeuwse Sint-Petruskerk van Jistrum.

Voorbij Jistrum resteert voor ons dan alleen nog het uitlopen van achtereenvolgens de Tillewei en de Jistboerewei, en dan staan we bij de rotonde van de Hegedyk (N369) bij de entree van Kootstertille.

We steken de N369 over en wandelen dan tot slot nog over de Tillebuorren langs de Benedictuskerk van Kootstertille. 

Voorbij de kerk stappen we om 14:30 uur van de doorgaande route af, om naar onze auto bij het multifunctionele centrum te lopen.

Met de auto rijden we dan naar Kollum om de andere auto daar af te halen. 

Na enkele inkopen in de Voorstraat gedaan te hebben, ontmoeten we in de Kollumer Voorstraat tot onze verrassing de Friese pelgrim Jitse uit Lytsewâld, waarmee we een tijd blijven staan praten. Na vervolgens bij Rennie in Buitenpost op koffievisite te zijn geweest, rijden we in het schemerduister terug naar huis.