Nederlands Kustpad deel 3: Van Delfzijl naar Termunten

Zaterdag 27 augustus 2022

 

Bij het zeedijkmonument van het verdwenen dorp Oterdum

Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren-Nieuweschans

• In de periode van 4 april 2008 tot en met 25 oktober 2015 wandelden Durkje en ik alle zeven etappes van het Friese Kustpad (LAW 5-4), over een afstand van 150,5 kilometer. Deze wandelgids beschreef de route van Stavoren naar Lauwersoog.
• Er bestond in die jaren ook een lange-afstand-wandelgids dat de kust van Groningen volgde. Die wandelgids had als titel 'Wad- en Wierdenpad' (LAW 5-5). Deze wandelgids beschreef de route van Lauwersoog naar Nieuweschans, over een afstand van 123 kilometer.
• Beide wandelgidsen maakten deel uit van het 'Hollands Kustpad', dat loopt van Bergen op Zoom tot aan Nieuweschans.
• En dat Hollands Kustpad maakt deel uit van de lange Europese wandelroute 'E9' van het Franse Hendaye naar het Poolse Gdansk.
• Durkje en ik waren aanvankelijk van plan het Wad- en Wierdenpad te gaan wandelen, als vervolg op het Friese Kustpad.
• Maar inmiddels heeft de uitgever van deze twee wandelgidsen beide wandelgidsen gebundeld in één nieuwe uitgave (2013), die nu de naam kreeg: 'Nederlands Kustpad Deel 3 Friesland - Groningen', met als ondertitel 'Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren - Bad Nieuweschans 268 km'.

Nederlands Kustpad Friesland - Groningen

• Inmiddels hebben we deze nieuwe combi-editie van het Nederlands Kustpad Deel 3 gekocht, om daarmee het vervolg op het Friese Kustpad te gaan wandelen, zijnde de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans; door Hunsingo, Fivelingo en Oldambt.
• Maar behalve dat bovengenoemde twee wandelgidsen gebundeld zijn, heeft de uitgever nog enkele andere etappes toegevoegd, en wel als volgt:
• a. Proloog Afsluitdijk (32,4 kilometer). Deze hebben Durkje en ik grotendeels gelopen op 25 augustus 2007, en de resterende aantak-route op 14 mei 2022.
• b. Variant W Wadroute: 5 etappes in noord-Groningen, over een afstand van 34,6 kilometer;
• c. Dagwandelingen Waddenwandelen: 21 etappes in het noorden van Fryslân en van Groningen, over een afstand van 148,5 kilometer.
• Aan de hand van deze nieuwe combi-wandelgids, gaan we in de komende tijd naast de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans ook nog de 5 variant-etappes lopen en eveneens de 21 dagwandelingen.
• Vandaag wandelen we door het Groningse Fivelingo en Oldambt, van Delfzijl naar Termunten, over een totale afstand van 14,5 kilometer.

Van start in Delfzijl

Om 8:00 uur vertrekken Durkje en ik vanuit Feinsum, om met de auto - met achterop twee fietsen - eerst naar het Groningse dorpje Termunten te rijden, dat aan de voet van de zeedijk van de Eems ligt. De temperatuur is dan 17 graden Celsius, en die loopt in de loop van de middag op naar 22 graden Celsius met een frisse noordwestenwind, kortom heel aangename wandelweer

Om ongeveer 9:40 uur halen we de fietsen van de fietsendrager van de auto, en laten we de fietsen achter bij de dorpskerk van Termunten. Dan rijden we vervolgens naar Delfzijl, waar om 10:00 uur onze etappe aanvangt. 

We wandelen van het gemeentehuis in de richting van het NS-station.

De wandelroute voert ons om het Muzeeaquarium heen.
Daar gaan we de zeedijk op naar het Eemshotel, dat op haar pijlers hoog uitsteekt boven het lage tij van de Eems. 

Het is zwaar bewolkt, maar omdat vanuit het zuidoosten de zon doorbreekt, steken de vlaggen op de Paviljoensweg boven het zeestrand kleurrijk af tegen het grijs van de bewolking.

Over de Wandelboulevard, het Baaisterhoofd en de loopbrug over de Oosterveldweg komen we op het schanspad.

We lopen over de Grote Waterpoort, om verderop bij het gemaal de Drie Delfzijlen af te dalen.

Over de Nieuweweg steken we bij De Oude Zeesluis ter hoogte van de Damsterhaven het Oude Eemskanaal over. Na de Oosterveldweg gaan we via de Visserijweg de zeedijk op.

Die grasdijk volgen we tot aan de grote Zeesluis Farmsum. Dan gaat de route eerst parallel aan de Zeesluis, en langs de N991 voorbij het Pekelbassin, en dan nog eens wéér over een brug.

Het verdwenen dorp Weiwerd

Via de Heemskesweg, het Schaappad en de Wierderond wandelen we de eeuwenoude wierde van het dorpje Weiwerd op. 

Dit is één van de dorpjes in deze regio die hebben moeten wijken voor de grote industrieplannen van Delfzijl. Van dit wierdedorpje resteert nog maar slechts een enkel gebouw, maar de rest is allemaal gesloopt en verwijderd. 

Via het Karspelpad moeten we op de wierde over een paadje tussen twee heggen. Omdat deze heggen lange tijd niet zijn gesnoeid, groeien die in elkaar over, en moet je als door een jungle naar het kerkhof bovenop de terp lopen. 

Op het kerkhof is nog iets van de vroegere contouren van de oude kerk te zien, en her en der liggen en staan hele oude grafstenen. Tot aan het begin van de vorige eeuw is hier nog begraven. 

  

Industrieroute

Via de Oosterwierum lopen we naar de brug over de Oosterhornhaven. Langs de Oosterhorn zien we een abri staan bij de Aluminiumfabriek Aldel van Delfzijl. Daar willen we in de luwte van de abri onze koffiepauze houden. Als we bij de abri komen, blijkt echter dat door de een of andere oorzaak de glazen wand achter het zitbankje ontbreekt, met als gevolg dat we in de abri vol op de toch wel iets te koude wind zitten. De jas moet dan ook even aan tijdens onze koffiepauze, om niet al te snel af te koelen.

Langs de Oosterhorn ontmoeten we twee mannen die ons tegemoet komen. Het zouden buitenlandse chauffeurs kunnen zijn, die wellicht naar Delfzijl wandelen, hun vrachtwagen(s) achterlatend op een bedrijfsterrein. Over de Valgenweg lopen we terug naar de zeedijk.

Vanaf de zeedijk zie ik op de Eems de Duitse Kustwacht in zuidelijke richting varen. De boot blijft liggen bij de zeehaveningang van Delfzijl. 

Achter ons zien we in het noorden op de horizon de Eemshaven, waarvan de Eemscentrale ook duidelijk zichtbaar is.

Over de zeedijk bij het verdwenen dorp Oterdum

Vlakbij waar we de zeedijk op gaan, komen we bij 'het monument voor het verdwenen dorp' op de zeedijk. 

Dit is de locatie waar vroeger het dorpje Oterdum lag. Ook hier is - evenals in Weiwerd - de dorpskerk afgebroken, om plaats te maken voor de zeedijk op deltahoogte. Ik heb in de tijd dat we nog in Delfzijl woonden wel eens gelezen dat de oude grafstenen van dit Oterdummer kerkhof op de oorspronkelijke locatie zijn teruggeplaatst, maar nu op de zeedijk en tegen het talud van de zeedijk.

Als ik bovenop de zeedijk in zuidelijke richting loop, zie ik over de Eems de Duitse veerboot van Borkum naar Emden varen. 

Ter hoogte van de Oterdummer Pier ligt en loopt een kudde dijkschapen.

Waar de Valgenweg aan de voet van de zeedijk landinwaarts verder gaat, zie ik verderop het begin van de bebouwde kom van het dorpje Borgsweer.

 

Termunterzijl 

Wij blijven echter de zeedijk volgen, want we moeten nu eerst naar Termunterzijl, dat we in de verte vóór al ons zien liggen. 

Ter hoogte van Camping Zeestrand Eems-Dollard arriveren we in Termunterzijl. 

We verlaten de zeedijk, om over de Oude Sluis met de Boog van Ziel over het Termunterzijldiep het dorp binnen te lopen. 

Bij het Museumgemaal Cremer vinden we een zitbank tegenover het tegelmozaïek-tableau waarop een vogel staat afgebeeld. Hier gaan we zitten voor onze lunchpauze.

Termunten

Na deze rustpauze verlaten we op de Antoni Verburghwijk de plaats Termunterzijl, en daarmee wandelen we gelijktijdig Termunten binnen. 

Vrij snel daarna gaan we linksaf het Kerkpad op, om over dit oude - en verderop smalle - kerkpad de wierde van Termunten op te lopen. Links zien we op een gegeven moment de zeedijk weer, en verderop vóór ons zien we dan ook de oude dorpskerk van Termunten, bovenop de terp.

Bij de B&B die is gehuisvest in de voormalige pastorie maken we een praatje met de man die hier - evenals veel andere inwoners van Termunterzijl en van Termunten - vandaag hun gebruikte goederen in de verkoop heeft.

Daarna lopen we naar de kerk.

Bovenop de terp van Termunten staat een bijzondere 13e eeuwse kerk, een betrekkelijk hoge kerk met een in verhouding kleine kerktoren.

Gelukkig is de kerkdeur open, dus we kunnen de kerk van binnen bezichtigen.

Als je de kerkzaal binnengaat, vallen je direct de rode muurstenen en de contrasterende witte muren op. Een wel heel bijzonder gezicht, dat nog eens wordt versterkt door de grijze houten vloer, met daarop de moderne witte stoelen.

Rondom in de muren zitten veel ronde ramen, met mooi gekleurd glas in de vensters.

Bij de ingang staat een oud stenen doopvont, met daarin de doopschaal in de vorm van een schelp. 

Fietsen van Termunten terug naar Delfzijl

Buiten staan onze fietsen, die we hier vanmorgen al hebben gebracht.

Nu stappen we op de fiets, en rijden we door Termunten, Termunterzijl en Borgsweer terug naar het uitgestrekte industriegebied ten zuiden van Delfzijl. 

Vervolgens fietsen we dan over de terp van Weiwerd. Toevallig ontmoeten we daar de beide 'buitenlandse chauffeurs' weer, die we vanmorgen ook al ontmoetten. Ze verlaten de terp ter hoogte van de boomgaard, waar oude fruitbomen vol hangen met bijna rijpe appels. Beide mannen zeulen ieder met een big shopper, die zo ongeveer tot de helft gevuld is met de hier gevonden appels. Die gaan waarschijnlijk mee naar huis.

Door een dorpsfeestvierend Farmsum rijden we tenslotte terug naar Delfzijl. Daar fietsen we naar het gemeentehuis, waar we vanmorgen onze etappe zijn begonnen bij de hier geparkeerde auto. De fietsen zetten we terug op het fietsenrek, en dan rijden we van Delfzijl terug naar huis.