Nederlands Kustpad deel 3: Variant W Wadroute: van Leens naar Uithuizen

Zondag 26 juni 2022
 

Op de Waddenzeedijk bij 't Zielhoes in Noordpolderzijl

Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren-Nieuweschans

• In de periode van 4 april 2008 tot en met 25 oktober 2015 wandelden Durkje en ik alle zeven etappes van het Friese Kustpad (LAW 5-4), over een afstand van 150,5 kilometer. Deze wandelgids beschreef de route van Stavoren naar Lauwersoog.
• Er bestond in die jaren ook een lange-afstand-wandelgids dat de kust van Groningen volgde. Die wandelgids had als titel 'Wad- en Wierdenpad' (LAW 5-5). Deze wandelgids beschreef de route van Lauwersoog naar Nieuweschans, over een afstand van 123 kilometer.
• Beide wandelgidsen maakten deel uit van het 'Hollands Kustpad', dat loopt van Bergen op Zoom tot aan Nieuweschans.
• En dat Hollands Kustpad maakt deel uit van de lange Europese wandelroute 'E9' van het Franse Hendaye naar het Poolse Gdansk.
• Durkje en ik waren aanvankelijk van plan het Wad- en Wierdenpad te gaan wandelen, als vervolg op het Friese Kustpad.
• Maar inmiddels heeft de uitgever van deze twee wandelgidsen beide wandelgidsen gebundeld in één nieuwe uitgave (2013), die nu de naam kreeg: 'Nederlands Kustpad Deel 3 Friesland - Groningen', met als ondertitel 'Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren - Bad Nieuweschans 268 km'.

Nederlands Kustpad Friesland - Groningen

• Inmiddels hebben we deze nieuwe combi-editie van het Nederlands Kustpad Deel 3 gekocht, om daarmee het vervolg op het Friese Kustpad te gaan wandelen, zijnde de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans; door Hunsingo, Fivelingo en Oldambt.
• Maar behalve dat bovengenoemde twee wandelgidsen gebundeld zijn, heeft de uitgever nog enkele andere etappes toegevoegd, en wel als volgt:
• a. Proloog Afsluitdijk (32,4 kilometer). Deze hebben Durkje en ik grotendeels gelopen op 25 augustus 2007, en de resterende aantak-route op 14 mei 2022.
• b. Variant W Wadroute: 5 etappes in noord-Groningen, over een afstand van 34,6 kilometer;
• c. Dagwandelingen Waddenwandelen: 21 etappes in het noorden van Fryslân en van Groningen, over een afstand van 148,5 kilometer.
• Aan de hand van deze nieuwe combi-wandelgids, gaan we in de komende tijd naast de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans ook nog de 5 variant-etappes lopen en eveneens de 21 dagwandelingen.
• Vandaag wandelen we de 'Variant W Wadroute' door het noorden van de provincie Groningen, van Leens naar Uithuizen, over een totale afstand van 34,6 kilometer.

Klokslag acht uur lopen

Om 5:00 uur gaat de wekker. We staan direct op en na een stevig ontbijt vertrekken Durkje en ik vanuit Feinsum om 6:15 uur. Met beide auto's rijden we dan eerst naar het Groningse Uithuizen, waar we een auto achterlaten op het parkeerterrein van de Menkemaborg, het eindpunt van deze Wadroutevariant. 

De temperatuur is dan al 17 graden Celsius, en die loopt vandaag tijdens onze wandeletappe op tot 21 graden Celsius. Toen we vanmorgen opstonden, regende het hard, en onderweg van Feinsum naar Uithuizen krijgen we af en toe te maken met enkele regenbuien. 

Met de andere auto rijden we vanuit Uithuizen terug naar Leens, waar we deze auto parkeren op het parkeerterrein van de Museumboerderij Welgelegen. Hier begint onze etappe van vandaag op het erf van deze museumboerderij, op het zogenoemde Ede Staalpad, genoemd naar de al overleden, maar nog altijd populaire Groninger troubadour. 

Als we hier uit de auto stappen, horen we verderop in Leens een kerklok 8:00 uur slaan, dus we beginnen klokslag acht uur vanmorgen.

Van Leens via Wehe den Hoorn richting Pieterburen

Als we onder de grote duiventil door lopen en dan het Ede Staalpad op gaan, verlaten we het museumterrein. Bij de picknick-parkeerplaats steken we even later de N361 over, om dan vanaf de locatie van het oude borgterrein van Borgweer over mooie paden door een langgerekt bosperceel achter de plaats Wehe den Hoorn langs te lopen. Als we (de doorgaande straat naar) Nijenklooster oversteken, lopen we eigenlijk al binnen de bebouwde kom van Wehe den Hoorn. We steken de Hoornse Vaart een keer over, en even later bij het buurtschap Scholtenstil nog eens.

Over de Mernaweg wandelen we het dorp uit, om dan voor de derde maal de Hoornse Vaart over te steken. We komen dan op een tamelijk nieuw-geasfalteerd fiets- en wandelpad langs de Aagtsweg richting Eenrum.

Toch lopen we niet door tot Eenrum, maar nemen iets verderop de afslag in noordelijke richting, eerst langs de Eenrumermaar. Dan volgen we het smalle fiets- en wandelpad Eenrumerstreek door de Eenrumerstreek - langs enkele boerderijen zoals de boerderij Den Oever - tot aan de Molenweg. 

Over de Dwarsweg en de Oosterweg lopen we door naar Oosterhuizen. Bij de boerderij Huninga van Oosterhuizen volgen we een graspad langs de Westernielandstermaar. Die steken we bij een boerderij over, om dan een eindje verderop bij Fraaiemaheerd de Pieterbuurstermaar over te steken via een opvallend hoge houten voetgangersbrug, ook wel een hooghout genoemd. Over het betonpad gaat het dan verder langs de Pieterbuurstermaar in de richting van Pieterburen.

Van Pieterburen naar Kaakhorn & Westernieland

Achter de Zeehondencrèche (bekend van Lenie 't Hart) en de plaatselijke camping langs wandelen we bij de 15e eeuwse Petruskerk het dorp Pieterburen binnen. De gotische dorpskerk is helaas gesloten, dus die kunnen we nu niet bezoeken. Daarom gaan we langs de botanische tuin 'Domies Toen' naar het centrum van Pieterburen. Daar drinken we te midden van andere ontbijt- en terrasgasten een kop koffie. Het is nu 10:00 uur, dus we hebben inmiddels eerst bijna twee uren gereden en in aansluiting daarop nu twee uren gewandeld. Tijd voor koffie dus, alvorens we het dorp weer uit gaan.

Pieterburen is ook de startplaats van het 482 kilometer lange Pieterpad, het meest bekende langeafstandswandelpad van Nederland, van Pieterburen naar de Sint-Pietersberg in Limburg.

Op het dorpsplein tegenover het hotel-restaurant wordt een warenmarkt opgebouwd, en ondertussen breekt de zon door. We hebben tot nu toe tijdens het wandelen geen regenbui gehad, ondanks de dreigende luchten in het zuidoosten, maar vanaf nu blijft het droog en zonnig, met een aangenaam briesje.

Over de Frederiksoordweg verlaten we Pieterburen, om vervolgens door te lopen naar de Oudedijk, over een mooie fiets- en wandelpaadje langs enkele boerderijen. 

Over de Kaakhornsterweg gaat het dan verder naar het buurtschap Kaakhorn, gelegen binnen de bebouwde kom van Westernieland, dat zuidoostelijk van Kaakhorn ligt. In dit gebied heb ik afgelopen voorjaar - op 29 maart 2022 - een mooie wandeldag gehad met mijn voormalige hogeschoolcollega Willem, die geboren en getogen is in Westernieland. In een schuurtje van één van de woningen aan de Kaakhornsterweg staat een paard op stal, dat ons vanuit de stal nieuwsgierig gadeslaat. Via de Schaapweg verlaten we Kaakhorn/Westernieland.

Naar de Waddenzeedijk

De Schaapweg voert ons richting Waddenzeedijk. Maar voordat we daar komen, passeren we eerst de locatie van het voormalige barakkenkamp, waar tussen 1939 en 1947 de indijkers van de Linthorst Homanpolder onder erbarmelijke omstandigheden hun zware bedijkingswerkzaamheden hebben moeten doen. Vóór en in de Tweede Wereldoorlog ging het om een werkverschaffingsproject voor werkeloze arbeiders, en vlak na de Tweede Wereldoorlog zijn hier NSB-ers voor straf tewerkgesteld. Iets verderop getuigt een monument van de bedijking van de Linthorst Homanpolder. Twee stenen reliëfs in dat monument laten zien dat dit indijken de transitie betekende van zeehondenjagers op zee naar boeren met vee en oogst uit een hoorn van overvloed.

Dat het ook wel eens helemaal fout ging, blijkt wel uit het andere monument aan de overzijde van de Allard Kwastweg. Hier worden de indijkers herdacht die verderop met een bus zijn verongelukt, toen die bus in botsing kwam met een passerende trein.

Aan het eind van de Onderhoudsweg gaan we de Waddenzeedijk op.

Van dijkvak naar dijkvak met vergezichten links en rechts

Op de zeedijk raken we in gesprek met een hier wandelende vrouw, die ons vertelt dat ze dit weekend haar woonplaats Assen is ontvlucht vanwege de grote drukte van de jaarlijkse Asser TT-motorraces. Ze had hier een verblijfsaccommodatie geboekt met haar zuster, om in deze regio in alle rust het weekend door te brengen.

Wij gaan nu totaal 12,5 kilometer voortdurend de Waddenzeedijk volgen, nu eens binnendijks of buitendijks aan de voet van de dijk, dan eens bovenop de hoge grasdijk. Boven op de zeedijk kunnen we van het ene dijkvak naar het volgende dijkvak gaan door via een betonnen overstap elke keer het veehek tussen twee dijkvakken over te steken.

Het was ons eerder al opgevallen, maar ook vanaf de hoge Waddenzeedijk kun je heel goed zien dat er hier in Groningen voor is gekozen om aan de buitenzijde van de zomerdijk een kilometers lange bomenrij te planten.  

Op een gegeven moment passeren we een nat natuurgebied aan de binnenzijde van de zeedijk. Wellicht is dit gecreëerd als kleiput. Een kakofonie van vogelgeluiden ervaren we hier van links buitendijks en rechts binnendijks. Een groot aantal watervogels verblijft en foerageert in dit mooie waterrijke laagland.

Valken

Als ik op een gegeven moment weer een veehek nader, vliegen vlak vóór me drie jonge valken op vanuit het hoge gras op de zeedijk. De oude valk vliegt gelijktijdig ook op, maar grijpt zich vast in het gaas van het veehek. De valk probeert met de kop door de mazen van het gaas te kruipen, maar de klapwiekende vleugels belemmeren dat. Doorlopen naar de valk zou de situatie verergeren, dus ik kies ervoor om de valk met een boogje rechtsom te naderen, opdat de vlak niet vooruit zal vluchten, maar zijwaarts linksaf langs het gaas. Dat werkt perfect, want nu ziet de valk de kans schoon om het gaas los te laten, en linksaf op te vliegen, om zo te vluchten. Missie geslaagd; en eind goed, al goed. Ondertussen zitten de drie jonge valkjes aan de voet van de dijk bovenop hun valken-nestkast dit tafereel van één van hun ouders gade te slaan.

Noordpolderzijl

Dan naderen we Noordpolderzijl, met haar kleinste getijde-zeehaven van Nederland, die voor wat betreft de toegankelijkheid qua in- en uitvaren afhankelijk is van het getij. Binnendijks staat een spui-gemaal, en ook het zogenoemde Zielhoes uit het begin van de 19e eeuw. Voorheen was dit de sluiswachterswoning, en de bovenverdieping - met uitzicht over kwelders, wad en zee - werd gebruikt door het waterschapsbestuur. Tegenwoordig is het een café-restaurant met een terras, waarop toeristen in de zon genieten van de gezelligheid. Wij pauzeren bovenop de zeedijk. Vanaf de kruin van de Ommelanderzeedijk heb je uitzicht over het Boschwad, Rottumerplaat, Rottumeroog en Zuiderduintjes recht vóór ons, en in het noordoosten zien we het Duitse Waddeneiland Borkum liggen. Beschenen door de zon kun je het strand en de bebouwing van de strandpromenade van Borkum goed zien.

Nadat we een kop thee hebben gedronken in het Zielhoes lopen we achter een groep wadlopers de zeedijk weer op. De wadlopers krijgen bovenop de dijk een instructie over de kwelderroute van Noordpolderzijl, en wij gaan verder over de kruin van de Waddenzeedijk in oostelijke richting. 

Verder naar het Uithuizerwad

In de voorgaande zes kilometers hebben we in het buitendijkse gebied al veel koeien, paarden en schapen zien lopen. 

Ook op de zeedijk grazen in verschillende dijkvakken veel dijkschapen. Eveneens op de dijkvakken tussen Noordpolderzijl en het Uithuizerwad grazen veel schapen. Op dit 12,5 kilometer lange dijktracé - noordelijk langs de Lauwerpolder - passeren we toch zeker wel enkele duizenden dijkschapen, die het gras van de grasdijken goed begrazen. 

Ter hoogte van de parkeerplaats bij het Uithuizerwad verlaten we de zeedijk, om dan over de Lauwersweg door de Uithuizer Polder binnendijks verder te lopen richting Uithuizen.

Naar de Menkemaborg van Uithuizen

Op de Lauwersweg gaan we al vrij spoedig door het eerste dijkgat van de zomerdijk. Bij de Binnenbermsloot gaan we door het volgende dijkgat, en ook dan steeds maar verder in zuidelijke richting naar Uithuizen. 

Bij de Oude Dijk aangekomen, zien we twee uitgebroken lammeren aan de kant van de weg. Ik drijf ze het boerderijerf op tot achter de grote loods waar het schapenkamp is. Daarna gaan we de Oude Dijk op, om direct voorbij de boerderij al het Schelppad op de gaan, nog altijd in zuidelijke richting naar Uithuizen. Na de R.P. Dojesweg gaan we verder over de Talmaweg, waarmee we ook de N363 oversteken. 

Vlak vóór het dorpscentrum nemen we dan de Borgweg, die ons naar de Menkemaborg voert, waar we vanmorgen onze auto hebben geparkeerd.

Voordat we vertrekken vanuit Uithuizen, gaan we om 15:40 uur eerst nog het terrein op van de monumentale Menkemaborg, waar het gezellig druk is. 

Regen als toetje

Op het moment dat we over de Menkemaweg het borgterrein verlaten, begint het licht te regenen. We zijn dus mooi op tijd vóor de regen aangekomen op ons eindpunt in Uithuizen.  

We stappen in de auto en rijden terug naar Leens, waar we onze andere auto afhalen. Dan rijden we weer terug naar Feinsum. Onderweg krijgen we af en toe te maken met een regenbui, hetgeen ons bevestigt dat we er vanmorgen goed aan hebben gedaan om zo vroeg op te staan. We hebben precies de mooi weer-uren van deze zondag meegenomen, en hebben de route van 34,6 kilometers afgelegd in de acht regenloze uren van deze dag.