Het alternatieve Jabiksrûntsje van Stiens

Zaterdag 5 september 2015 

De kopgroep wandelt op het Jabikspaad langs de Stienzer Feart

Jabiksrûntsjes langs kerken op het Jabikspaad
Enkele jaren geleden hebben we als besturen van de Stichting Jabikspaad Fryslân en van de Stichting Tsjerkepaad besloten om samen jaarlijks drie zogenoemde 'Jabiksrûntsjes' te ontwikkelen en aan te bieden aan wandelliefhebbers die ook zijn geïnteresseerd in de Friese kerken langs het Fries-Overijsselse Jabikspaad, dat de provincie Fryslân vanaf Sint-Jacobiparochie en Zwarte Haan doorkruist naar het eindpunt in de Overijsselse bedevaartsstad Hasselt.
Jabikspaad-bestuurder Jan Romkes van der Wal en Gerrit van der Iest van de Stichting Tsjerkepaad zorgden in de afgelopen drie jaren voor de routes van de wandeltochten en voor de inhoudelijke informatie over de bezienswaardigheden, die de geïnteresseerde wandelaars tijdens de Jabiksrûntsjes passeren.

Alternatieve route
Alle wandelroutes van de Jabiksrûntsjes gaan voor een groot deel over de pelgrimsroute van het Jabikspaad, en doen langs het Jabikspaad uitstapjes naar de Friese kerken die aan of bij het pelgrimspad staan. Aangezien het altijd om rondwandelingen gaat, zijn ze voor belangstellende wandelaars gemakkelijk te organiseren, omdat je aan het eind van de route weer uit komt, waar de tocht eerder die dag begon. Op de zomerse Tsjerkepaad-zaterdagen zijn de kerken langs deze routes open, dus onderweg is er volop gelegenheid om ook uitgebreid kennis te nemen van de interieurs van alle monumentale Friese kerken, die soms al bijna duizend jaar oud zijn.
Vandaag zijn Durkje en ik samen met nog zo'n vijftien andere belangstellenden deelnemers van het alternatieve Jabiksrûntsje van Stiens. Het Jabiksrûntsje van Stiens gaat officieel voor een groot deel door het open weidegebied ten westen van de Dokkumer Ee, maar omdat de weersvooruitzichten spreken over mogelijk onweer, is het niet verantwoord om die open weidegebied - waar geen schuilplaatsen zijn - nu in te gaan. Als alternatief zullen we vandaag van dorp naar dorp lopen, zodat we altijd snel de beschutting van een dorpskom kunnen opzoeken, zodra het onweer nadert. Daarmee is de 15 kilometer lange route ingekort tot iets meer dan 10 kilometer, waarmee we nu ook meer tijd krijgen voor het bezichtigen van de vier kerken die we onderweg bezoeken.

Jan Romkes van der Wal vertelt

Ochtendviering met pelgrimsgroet en -zegen
Vanaf 10.00 uur komen alle deelnemers van dit Jabiksrûntsje bijeen in de al ruim 900 jaar oude Grote of Sint-Vituskerk van Stiens. Van hieruit zal het Jabiksrûntsje straks van start gaan onder leiding van dominee Gerrit Groeneveld en Gerrit van der Iest van de Stichting Tsjerkepaad en van emeritus-pastoor Jan Romkes van der Wal, die tevens bestuurslid is van de Stichting Jabikspaad Fryslân.
Na de ontvangst met koffie en thee beginnen we met een korte ochtendviering in het midden van de kerkzaal. Na een votum en pelgrimsgroet van voorganger Gerrit Groeneveld zingen we 'De frede fan de greiden wês oer dy'.  Na de bijbellezing uit Filippenzen en aansluitend de stilte voor bezinning en gebed, bidden we samen onze ogen en oren te openen langs 's Heren wegen, omdat de hele wereld Gods huis is. De uitgesproken pelgrimszegen beantwoorden we met 'Bleib mit deiner Gnade bei uns'.
Na de viering vertelt Jan Romkes van der Wal het een en ander over de Sint-Vituskerk van Stiens, die is gewijd aan de heilige heldenjongen, die op ongeveer 14-jarige leeftijd de marteldood stierf in kokend water, omdat hij weigerde het christendom los te laten om weer terug te keren naar het heidendom. De Sint-Vituskerk is rond het jaar 1100 gesticht door de monniken van het Benedictijner klooster van het Duitse Corvey aan de Weser. Deze romaanse kerk van Stiens kent enkele kenmerken van de Grieks-Byzantijnse bouwkunst.

Fresco in de Johanneskerk van Britsum

De Johanneskerk van Britsum
We verlaten de kerk en lopen over de jaarlijkse braderie van Stiens volgens de route van het Jabikspaad langs en over de Stienzer Feart het dorp uit.
Het eerste dorp waar we dan direct al binnen lopen, is Britsum. Hier bezoeken we de 12e eeuwse Johanneskerk.
Deze eenbeukige terpkerk van de Stichting Alde Fryske Tsjerken is beroemd vanwege de bijzondere muurschilderingen die jaren geleden bij restauratiewerkzaamheden aan het licht kwamen.

Decoratie in de kerk van Jelsum

Soep en broodjes in de kerk van Jelsum
Daarna wandelen we naar het verste punt van onze wandelroute van vandaag, naar de 12e eeuwse dorpskerk van Jelsum. Daar worden we bij binnenkomst van de voorhal van deze terpkerk verrast met een heerlijk geurende soep. Het programma hier begint met onze lunch, en daarna krijgen we nog een toelichting op deze kerk, die onder andere een prachtig gedecoreerd houten tongewelf heeft. Ook worden we gewezen op de bijzondere grafzerken in deze kerk, waaronder de zerk van de predikant-theoloog Balthazar Bekker (1634-1698), die bekend staat om zijn strijd tegen het toen geldende bijgeloof, en die indertijd ook één van de voorlopers van De Verlichting (o.a. rede versus bijgeloof) was.

Collectie stoven en voetenbankjes

Stoven en voetenbankjes in de rode kerk van Cornjum
Nog nagenietend van de gastvrijheid in Jelsum gaan we weer verder. Langs de ommuurde tuin van Dekema State lopen we naar het graspad dat aan de oostzijde om het landgoed van Dekema State loopt.
Over de Jelsumer Aldlânsdyk lopen we naar de Aldlânsdyk van Cornjum. Langs de grafheuvel en de natuurcamping komen we even later aan bij de 19e eeuwse kerk van Cornjum. De gids van de kerk laat ons zien dat de huidige kerk bijna een meter hoger is gebouwd op de fundamenten en de nog zichtbare oude grafzerkenvloer van de middeleeuwse Sint-Nicolaaskerk.
Dat de inventaris van deze kerk - dat vroeger geheel wit was - indertijd in opvallend rood is geschilderd, blijkt nog wel de nodige reacties van kerkgangers te hebben uitgelokt, zo blijkt uit het verhaal van onze kerkgids. Bijzonder in deze kerk is de grote verzameling tentoongestelde stoven en voetenbankjes, die stammen uit allerlei perioden van de plaatselijke kerkgeschiedenis. Ze staan hier in allerlei vormen, soorten en uitvoeringen. Een bonte verzameling, die het resultaat is van een jarenlange, vooruitziende collectievorming.

Terug in Stiens
Dan hervatten we onze terugreis weer, Via Britsum lopen we over de Menno van Coehoornwei ter hoogte van de Wythústerwei via de brug over de Stienzer Feart ons dorp Stiens weer binnen. Door het Waling Dykstrapark en langs molen De Hoop wandelen we over de braderie weer terug naar de Sint-Vituskerk, waar deze geslaagde, mooie wandeltocht over het alternatieve Jabiksrûntsje van het Jabikspaad met dank aan de organisatoren en deelnemers wordt afgesloten.
We spoeden ons op de braderie in het centrum van Stiens naar de marktkraam van drie Pakistaanse families, waar we op de valreep nog enkele heerlijke Pakistaanse hapjes kunnen kopen en eten, waarvan de opbrengst is bestemd voor het humanitaire schoolproject Ma'Laap van de Protestantse Gemeente van Stiens, bij wie we vandaag in de Sint-Vituskerk vandaag te gast waren.

Pakistaanse lekkernijen kopen voor 'Steun een kind' via Ma'Laap