Moeting mei de dea

Sneon 16 july 2011

Wisse Alfred Pierre Smit (1903-1986) – in dominyssoan út Heumen - wie in ferneamd heechleraar yn Utert. Hy skreau in grut tal wittenskiplike wurken op it mêd fan letterkunde en literatuerhistoarje. Doe’t Pierre Smit syn wittenskiplik wurk ôfsletten hie, namen syn krêften ôf, rekke hy slim siik, swevend tusken libben en dea.

Yn die swiere tiid fan deasiik wêzen, begûn Smit wer fersen te skriuwen. Soks hie hy yn syn jongere jierren ek al dien. Yn 1927 ferskynde bygelyks syn dichtbondel ‘Feesten van ’t jaar’, dy’t in soad yndruk makke. Oan de ein fan syn libben begûn Smit kwatrinen te skriuwen. Yn 1984 begûn syn poëtysk skriuwen wylst er fan syn siik wêzen in soad pine hie. Yn de lange, drege nachten skreau Smit syn kwatrinen. It 150e kwatryn wie klear yn it begjin fan 1985. Fansels binne soksoarte fan gedichten persoanlike skriuwsels, mar se binne sa goed skreaun dat men dizze kwatrinen mei bliuwend fêste oandacht lêst.

Hûndert fan dizze 150 kwatrinen hat Smit oardere ta in dichtbondel, dy’t nei de dea fan W.A.P. Smit (yn 1986) ferskynde by útjouwer Kok út Kampen mei de titel: ‘Ontmoeting met de dood’. Dizze dichtbondel lit op tige minsklike wize wat fan syn deadseangst sjen en fan Smits ferwachting om opnommen te wurden yn de hearlikheid fan it Keninkryk fan syn en fan ús Himelske Heit.

Doe’t ik noch yn it bestjoer siet fan de Kristlik Fryske Folksbibleteek (KFFB) kaam de Fryske KFFB-skriuwer Jan Dotinga fan Koatstertille by it KFFB-bestjoer mei de fraach oft wy syn Fryske oersetting fan dizze dichtbondel yn it fûns fan de KFFB opnimme woenen. De oersetting fan sa’n krêftige dichtbondel komt krekt, dat it is perfoarst gjin lúkse dat oersetter Jan Dotinga de taalkundige KFFB-ers Dick Eisma en Jacobus Knol tank seit foar harren stipe by dizze oersetting. De yn it Nederlânsk skreaune kwatrinen binne knap oerset troch Jan Dotinga. De KFFB hat de útjefte fan dizze dichtbondel yn 2011 fersoarge ûnder KFFB-nummer 467 en dizze bondel mei de searje fan 100 kwatrinen is no te keap by de KFFB foar € 7,50. De Fryske titel fan de dichtbondel is: ‘Moeting mei de dea’.

Om ris te sjen hoe’t soks giet, sjogge jo hjirûnder de Nederlânske ferzje fan Pierre Smit fan syn kwatryn ‘Janua aperta' (De deur staat open):
“De dokter heeft het mij vandaag gezegd:
Het kan met mij opeens zijn afgelopen.
Op dat moment heeft God Zijn hand gelegd
Over de mijne: Kijk, de deur staat open.”

Jan Dotinga hat ‘Juana aperta’ (De doar stiet iepen) sa yn it Frysk oerset:
“De dokter hat it hjoed al tsjin my sein:
’t Kin mei my ôfrûn wêze sa ynienen.
Op dat momint hat God syn hannen lein
Oer mines hinne: Sjoch, de doar stiet iepen.”

Sintraal steane yn de kwatrinen fan Smit it deasiik wêzen, it ferstjerren en it dea wêzen. Dotinga jout oan dizze tema’s fan Smit de folgjende beskriuwings yn it Frysk:

It deasiik wêzen:
- op troch him begrinzge grûn;
- tebekgong fan myn krêften;
- d’ ein fan it libbenspaad;
- De wjerglâns fan syn fingers dy’t my winke;
- wachtsje sûnder roer;
- myn wintertiid;
- yn strime en swypslach;
- op reis nei ’t himelsk heitelân;
- dizze lette oere fan myn libben;
- sit de dea by my oan ’t bêd;
- de swiere striid om myn ferlingd bestean.

It ferstjerren:
- de lêste grins fan it libben;
- ’t Momint fan oergong;
- de ein;
- yn dat ljocht opnommen;
- de oere fan út elkoar te gean;
- dat de ivichheid my ta har sûcht;
- alle grinzen sille iepen brekke;
- de nacht begjint te brânen;
- ferreizgje;
- efter myn eagen wurdt it tsjuster gloed;
- troch de dea nei Him ferheffe;
- nei de grins fan ’t libben driuwe;
- omheech nei Him tasûge.

It dea wêzen:
- Yn ’t ljocht te wêzen;
- troch ’t ivich libben wonken;
- syn ûneinich en ûnmjitlik wiid;
- Seizoenleas wêze;
- de rêst;
- oan de ivichheid besibbe.

Och sa moai bringt Jan Dotinga it proses fan it dichtsjen út de kwatrinen fan W.A.P. Smit nei syn oersetting yn it Frysk, lykas:
‘Mar yn myn geast binn’ fersen oan it driuwen
Dy’t as kwatryn sykj’ om in berteweach.’