Martenastate: een State met een Stinzentuin

Dinsdag 12 mei 2009

Het landgoed Martenastate in Cornjum is een 4,5 hectare groot park rondom Martenastate (zie mijn weblogbericht van 11 mei 2009). Het is één van de rijkste Stinzentuinen van Fryslân. Sinds 2001 wordt het parkbeheer in opdracht van Stichting Martenastate uitgevoerd door It Fryske Gea

Een Stinzenplant is een plant die in bepaalde gebieden in Nederland alleen voorkomt op bijvoorbeeld oude landgoederen, boerenhoven, pastorietuinen en voormalige stadswallen. Het zijn in de regel planten met opvallende bloemen en voorjaarsbloeiers. Deze planten zijn in het verleden van elders aangevoerd en aangeplant om te verwilderen. Sommige soorten - zoals de Vingerhelmbloem - komen van nature wel in Nederland voor. Andere Stinzenplanten - zoals de Holwortel - komen van nature niet in Nederland voor, maar eenmaal aangeplant, verwilderen ze gemakkelijk in het Stinzenmilieu. De laatste categorie zijn de exotische Stinzenplanten, die oorspronkelijk uit Azië komen en die zich wel in het stinzenmilieu handhaven, maar zich daarbuiten niet verder verspreiden.

Het woord "Stinzenplant", komt van het Friese woord "Stins" (steenhuis), dat slaat op een versterkt en met stenen gebouwd huis. Dit waren de woningen van adellijke of anderszins aanzienlijke heren, die dikwijls landgoederen bezaten.

De eerste Stinzenplanten werden al vanaf de late Middeleeuwen gekweekt. Het aanplanten van Stinzenplanten kreeg een grote impuls aan het einde van de 18e eeuw door de opkomst van de Engelse landschapsstijl. Het ideaal van deze tuinarchitectuur was de natuur en men wilde haar verder perfectioneren. Daarom werden er planten uitgezet ter verwildering. Deze werden vaak uit Midden- en Zuid-Europa gehaald. Om de planten te laten aanslaan voegde, men veel kalkrijk puin toe.

Het park van Martenastate wordt omlijst en doorsneden door een aantal lanen met ten dele zeer oude bomen. Onder de oude lanen - zoals bijvoorbeeld die van de Kastanjelaan aan de zuidoostzijde van het park - vormt zich vroeg in het voorjaar een tapijt van duizenden bol- en knolgewassen. In totaal worden er op Martenastate twaalf verschillende soorten stinzenflora aangetroffen. Naast de hierboven genoemde zijn dat ook het Haarlems klokkenspel, de Bostulp, Daslook, Gele anemoon, Adderwortel en de Boerenkrokus.