De gezagvoerder van de KLM spreekt

Vrijdag 14 november 2025
 

KLM-captain Jitze Grijpstra als spreker in de Sint-Vituskerk van Feinsum

Algemene Ledenvergadering 

Vanavond zijn we bijeen in de consistorie van de Sint-Vituskerk van Feinsum voor de Algemene Ledenvergadering van Dorpsbelang Finkum. 

Het bestuur presenteert een aantal gespreks-punten over onder andere onze wensen inzake de uitbreiding van de consistorie, de mededelingen van de diverse dorpscommissies, een terugblik en vooruitblik op de activiteiten van Dorpsbelang Feinsum, de noodzaak om de oversteken over de provinciale weg N357 veiliger te maken, en mede in dat kader ook de komende bezoeken van de Friese gedeputeerde Matthijs de Vries en de Leeuwarder wethouder Hein de Haan, met wie één dezer dagen enkele dorpszaken zullen worden besproken tijdens hun beider werkbezoek aan Feinsum.

En dan is het pauze, en zijn we in afwachting van onze mede-dorpsbewoner Jitze Grijpstra, die in zijn hoedanigheid als gezagvoerder van de KLM ons straks zal gaan vertellen over zijn boeiende werk als captain.

De jongensdroom

• Jitze verschijnt bij aanvang van zijn lezing in het uniform van de KLM; pet op, colbert aan, en gedecoreerd met vier strepen op zijn uniform, ten teken dat hij inmiddels gezagvoerder is bij de KLM, ofwel captain. Zijn verhaal begint bij zijn jongensdroom, want hij wilde - hoe dan ook - ooit piloot worden. 
• Eerst kijken we naar een standbeeld, dat in Eelde staat bij de luchthaven. Op jonge leeftijd ging Jitze al mee met rondvluchten in een kleine Cessna. Dat is waar de passie voor vliegen begon.
• Jitze doorliep een respectabel-lange weg van scholen en procedures om uiteindelijk na heel veel studie en selecties bij de KLM in dienst te komen.
• Al snel kon hij in vliegopleiding in onder andere Amerika, aldaar vanwege de goedkopere vlieguren en vanwege de gunstiger weersomstandigheden. Daar in Amerika deed hij zijn eerste eigen solo-vlucht. Direct daarop volgde zijn luchtdoop.
• Daarna volgde de luchtvaartschool van de KLM in Eelde
• Je begint je opleiding tot piloot met zichtvliegen, en dan volgt daarna het vliegen op instrumenten.
• Je doet veel aan studie, en komt in de grote vluchtsimulator voor het vervolg van je opleiding.
• In een Airbus 310 deed hij zijn eindexamen in 1997, ten tijde van de Golfoorlog, waardoor hij vervolgens vier jaar op de wachtlijst kwam van de KLM. Daarom ging hij tijdelijk (voor die vier jaar) aan de slag bij Philips in Drachten. 
• Ondertussen moest hij zijn vliegbrevet wel geldig houden, met tenminste 20 vlieguren per jaar, en dan weer examen doen. Dat deed hij in Eelde, met name in de vorm van rondvluchten. 

Derde piloot > co-piloot > captain

• Veel van zijn klasgenoten weken in die vier jaren voor hun werk als piloot uit naar buitenlandse vliegmaatschappijen, en gelukkig werd Jitze uiteindelijk na die vier jaar toch opgeroepen door de KLM voor de Boeing 747, waarin hij als derde piloot begon, bijvoorbeeld naar Johannesberg en Kaapstad. 
• Vervolgens werd hij co-piloot, ofwel tweede piloot, met vluchten binnen Europa in de Boeing 737. Je hebt dan (bij Euroepse vluchten) meer starts en landingen per dag. Dit Europees vliegen heeft hij ongeveer vijf jaar gedaan.
• Daarna volgen in zijn presentatie - als intermezzo - mooie plaatjes van internationale bestemmingen waarop Jitze in de afgelopen jaren vloog. 
• Zodra het kon en mocht, ging hij weer op grotere vluchten vliegen, namelijk op de MD11, voor twee jaar, als voornamelijk tweemans operaties (2 piloten in de cockpit) op bijvoorbeeld Montreal, Delhi en Teheran, hetgeen wel heel intensief was. Je vliegt dan al snel zo'n 11 uren aaneen, en moet dan overnachten op de aankomstlocatie, overigens soms wel op hele mooie bestemmingen. Het verveelt trouwens nooit om op dit soort bestemmingen te vliegen.
• Nadelen van op zo'n wijze piloot zijn, zijn dat de KLM bijvoorbeeld continu vliegt, het hele jaar door, dus je mist daardoor vaak de leuke (sociale) dingen van thuis.
• Je moet als piloot elke tweeëneenhalve maand in de vliegsimulator, en je ondergaat heel frequent medische keuringen.
• Verder ontregel je al snel je dag-nachtritme, onder andere door te vliegen met tijdsverschil en vanwege de jetlags.
• Dat lange vliegen gaat wel goed, maar als je dan aankomt op Schiphol, en dan nog twee uren terug moet rijden naar huis, is dat nog wel eens zwaar. Daarom heeft hij zijn auto heringericht als slaapplek, en slaapt hij zo nodig onderweg even een tijdje comfortabel liggend in zijn auto, voordat hij uitgerust naar huis verder rijdt.
• Als piloot krijg je wereldwijd te maken met veel zogenoemde 'no go area's' (bijvoorbeeld Rusland, Oekraïne en Noord-Korea), ofwel grote delen van de wereld waar je om allerlei redenen niet over heen mag vliegen. Dan moet je ook wel eens hele lange omwegen maken, van soms wel 2 á 3 extra vlieguren per vlucht, met als gevolg dat je soms voor een enkele vlucht wel 13-14 uren vliegt als piloot. 
• Daarbij kun je er ook mee te maken krijgen dat je soms drie uren lang geen radionavigatie tot je beschikking hebt. En soms is het zo erg dat je onderwg te maken krijgt met GPS-jamming, waarbij de satellietnavigatie door tegenstrevers opzettelijk wordt tegengehouden. En ook met het zogenoemde 'spoofing' krijg je als piloot te maken, waarbij de binnengekomen signalen door anderen iets veranderd binnen komen in het vliegtuig, hetgeen uiteraard gevaarlijk kan zijn. In die gevallen doe je als piloot de satellietnavigatie helemaal uit, opdat je daardoor niet misleid kunt worden.
• Sinds zo'n anderhalf jaar is Jitze nu gezagvoerder, ofwel eerste piloot of 'captain'. Hij heeft er inmiddels al meer dan 15.000 vlieguren op zitten.
• De spanning voor een piloot zit hem bij het vliegen niet zozeer in de technische aspecten van het vliegen, maar bij rook en vuur ga je veiligheidshalve zo spoedig mogelijk landen. Wel spannend zijn af en toe de onverkwikkelijke zaken die in de cabine voorvallen van passagierszijde. Dat moet je dan wel oplossen tijdens een vlucht.
• Hij besluit met de stelling dat één van de voordelen van het piloot zijn is dat je de één na mooiste baan van de wereld hebt. Dat roept natuurlijk vraagtekens op in de zaal, want wat is dan de mooiste baan van de wereld? Wel, zegt Jitze, dat is de baan van de verkeersleider in de verkeerstoren op de luchthaven, want ... die mag de hele dag met piloten praten :-)

En wij? Wij hebben het tweede deel van deze avond naar een piloot mogen luisteren, hetgeen we met een hartelijk applaus voor de mooie verhalen bij zijn prachtige plaatjes welverdiend waarderen.