Stichting Hannekemaaiers-pad
De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.
Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen.
Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland
De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.
Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.
Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.
De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.
Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.
Hannekemaaierspad Winschoten - Bourtange
Een kettingroute van 96 kilometer in 8 rondjes door Westerwolde
Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 96,4 kilometer lange trektocht van Winschoten naar Bourtange, beginnend op de oude Blijhamsterweg in Winschoten en eindigend in de vesting Bourtange.
Deze wandelgids vormt de verbinding tussen de Hannekemaaierspaden van
De hannekemaaiers konden langs deze route via Winschoten reizen tussen Groningen en de Nederlands-Duitse grensovergang van Bourtange.
Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2016.
Deze wandelgids beschrijft de route van de oude verbinding tussen Winschoten en Bourtange, op de hoge zandrug, die circa vijf meter boven NAP ligt. Het boerenleven in de Groninger regio Westerwolde tussen de 17e en de 20e eeuw staat centraal in deze wandelgids.
Dergelijke routes werden tussen de 16e en de 20e eeuw als jaarlijks terugkerende tocht van Duitsland naar Nederland gelopen door marskramers, turfstekers, blekers, steenbakkers of grasmaaiers.
Zulke Duitse mannelijke maar ook wel vrouwelijke trek-handelaren (in textiel), werkten soms zelfstandig, maar soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui). Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur.
Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.
Wandelopties van deze kettingroute door Westerwolde
Deze wandelgids bevat acht rondjes van ongeveer twaalf kilometer. Die acht rondjes zijn achtereenvolgens met elkaar verbonden door zogenoemde schakelpunten, waar je zonder onderbreking kunt overstappen van het ene rondje op het andere rondje.
Daarmee zijn er verschillende manieren om alle routes te bewandelen, bijvoorbeeld:
- Zo zou je de route in één doorgaande lijn zuidwaarts kunnen lopen van schakelpunt 1 naar 7, en/of terug noordwaarts van schakelpunt 7 naar 1;
- Of je loopt alle routes door de Rondjes 1 tot en met 7 achtereenvolgens zuidwaarts te lopen, of andersom noordwaarts.
- Ook kun je tussen twee rondjes beginnen, om dan achtereenvolgens (op één of twee dagen) een rondje om de noord en een rondje om de zuid te lopen, of andersom.
- Durkje en ik kiezen ervoor om aan de noordzijde van een rondje te beginnen, en dan op die route de overstap te maken op het volgende rondje, waarna we na het afronden van dat tweede rondje, onze route op het eerste rondje hervatten en afronden.
Rondjes 1 & 2 - Winschoten-Blijham & Blijham-Wedderveer
Vandaag bewandelen Durkje en ik het eerste en het tweede rondje van dit Hannekemaaierspad door Westerwolde. Dat zijn:
- Rondje 1: Winschoten - Blijham, over een afstand van 12,9 kilometer;
- Rondje 2: Blijham - Wedderveer, over een afstand van 10,6 kilometer.
De totale afstand die we vandaag wandelen, is daarmee dus 23,5 kilometer.
We doen dat deze dag als volgt:
- Eerst lopen we van Rondje 1 (a) vanuit Winschoten naar Blijham;
- Daarna lopen we het hele Rondje 2 Blijham - Wedderveer - Blijham;
- Vervolgens lopen we de rest van Rondje 1 (b), vanuit Blijham via Oude Pekela terug naar Winschoten.
Wandeldag 1 (van 4) van Winschoten naar Bourtange
Om bovenstaande/onderstaande twee rondjes te lopen, vertrekken we vanmorgen om 7:05 uur met de auto vanuit Feinsum, om naar Winschoten te rijden, waar we de auto parkeren op het bedrijventerrein aan de zuidzijde van Winschoten.
Bij vertrek vanmorgen is het 11 graden Celsius, en het is dan nog licht mistig, maar dat verandert in de loop van de dag naar een overwegend zonnig weerbeeld.
De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 18 graden Celsius. Het is vandaag aangenaam nazomers wandelweer.
Hieronder staat een beschrijving van de wijze waarop we vandaag Rondje 1 & 2 hebben gelopen.
Rondje 1(a) vanuit Winschoten naar Blijham
Aan het eind van de Blijhamsterweg gaan we ter hoogte van de rotonde van de N367 het fietspad op in zuidelijke richting langs de Winschoterweg.
Direct na de oversteek over de Pekel Aa gaan we voorbij een graspad de parallelweg op langs de Winschoterweg (N367).
Voorbij de afslag van de Turfweg komen we langs een boerderij met een opvallend witte gevel, waarin boven in de gevel een gevelsteen is geplaatst, met daarop enkele symbolen die het boerenwerk verbeelden.
Bij het naderen van Blijham komen we langs een bietenbult, waarop de bieten liggen te wachten op transport naar de suikerfabriek. De bieten-campagne is al begonnen, dus binnenkort zullen ook deze bieten wel worden afgehaald om te worden verwerkt in de suikerfabriek van waarschijnlijk Groningen.
We vervolgen onze route over het tracé van de Winschoterweg, waar die bij het Oosteinde (de N969) Blijham binnengaat. Op deze kruising stappen we even af van Rondje 1, omdat we nu eerst Rondje 2 in zijn geheel gaan lopen. Later vandaag komen we wel weer terug op het tweede deel (b) van Rondje 1.
Rondje 2 Blijham - Wedderveer - Blijham
Op de parallelweg van de N969 - het Oosteinde - lopen we in oostelijke richting Blijham uit.
We komen dan in het buurtschap Kerkhörn.
Heel even lopen we Blijham uit om in Kerkhörn de drie karakteristieke Oldambtster boerderijen van Landgoed Meulenhoff, villaboerderij Leeuwenhof (1900) en De Boschplaatse (1887) te gaan bekijken.
Daarna lopen we door Kerkhörn weer terug naar Blijham.
Direct bij binnenkomst in de bebouwde kom, gaan we een klinkerpad op naar de kerk van Blijham.
Bij de kerktoren staat een cortex-stalen kunstwerk voor de Engelse bommenwerper die hier in de Tweede Wereldoorlog bij deze kerk is neergestort.
Achter de kerk ligt een uitgestrekt kerkhof met een afzonderlijk vak oudere en een ander vak nieuwere graven, samen gesitueerd in een parkachtige entourage.
Achter de kerk gaan we de Kerklaan op, en aan de overzijde van de Verschedijk doorkruisen we tussen de plaatselijke voetbalvelden en de Lutjeloosterweg het langgerekte Blijhamsterbos.
Van Lutjeloo langs de Westerwoldsche Aa naar Wedderbergen
Dan komen we in Lutjeloo (betekent: klein bos) langs de oude boerderij, die dateert van 1805.
Voorbij de bocht in de weg door Lutjeloo gaan we in de zon zitten op een houten bank, om daar onze koffiepauze te houden, met het zicht op een eigentijds melkveebedrijf.
Direct na het oversteken van de meanderende Wester-woldsche Aa gaan we verder over het graspad langs deze oude Groninger waterloop.
We hadden als alternatief het betonpad van de Nieuwedijk kunnen bewandelen, maar met dit weer en op dit droge graspad is het veel mooier om dit oeverpad te volgen.
Aan het eind van dit graspad komen we aan bij de poldermolen Weddermarke van Wedde.
Deze mooie molen steekt prachtig af tegen de helderblauwe lucht.
We gaan nu niet de Molenweg op richting Koemarke.
Onze route gaat namelijk Wedderbergen in.
We nemen derhalve de Molenweg in de richting van en langs de camping Wedderbergen.
Voorbij deze camping gaan we verder in noordelijke richting over de Wedderbergenweg langs het Villapark Weddermeer.
Bij de ingang van dit villapark ontmoeten we een vader met zijn zoon. We raken in een lang en persoonlijk gesprek met de man, die ons vertelt over deze 29-jarige zoon die een verstandelijke beperking heeft gekregen, nadat hij als baby een voorspoedige start had gemaakt. Het is altijd weer indrukwekkend om van ouders te horen - en zo ook hier - wat het allemaal betekent voor de ouders en voor de andere kinderen in een gezin om te zorgen voor een kind dat moet (leren) leven met een serieuze beperking. De vader vertelt uitgebreid, en wij zijn onder de indruk van de wijze waarop deze jongeman al jarenlang met de benodigde zorg wordt omringd.
Van Westerveer via Morige terug naar Blijham
Vervolgens steken we de Westerwoldsche Aa over, en dan lopen we voorbij een gemaal over het graspad langs een rechte sloot naar de dorpengrens van Westerveer en Blijham.
Op de Hoofdweg (vroeger de Heerwech) wandelen we het oude veengehucht Morige (betekent: venige grond) binnen.
Nog vóór de N368 draaien we parallel aan die provinciale weg de Wiltslaan in, omdat we verderop over de Morigerweg onder het viaduct van de N368 door de plaats Blijham binnen moeten lopen.
Op de kruising van de Schoollaan en de Hoofdweg arriveren we in het dorpscentrum van Blijham, bij het standbeeld van De Landman.
Daar staat aan de Raadhuisstraat een kleurrijke mozaïekbank van Blijham, waarop we plaatsnemen voor onze lunchpauze, heerlijk in de aangename zon.
Aan het eind van de Hoofdstraat op de kruising met het Oosteinde eindigt dan dit Rondje 2. Hier stappen we weer terug op (het vervolg van) Rondje 1.
Rondje 1(b) vanuit Blijham via Oude Pekela terug naar Winschoten
We vervolgen onze route op de Bouwteweg, en steken de N386 over, om dan in het buurtschap De Bouwte (betekent: droog akkerbouwland) aan te komen.
Over het fiets- en voetgangerspad van de Verlengde Schoollaan lopen we terug in de richting van Blijham, om dan parallel aan die Winschoterweg terug te lopen naar het viaduct onder de N386 van de Morigerweg.
Een aanwonende van de Morigerweg heeft een houten kist in de berm gezet, met daarbij de mededeling dat je gratis van het aangeboden groente & fruit - vandaag minpaprika's en appels - mag meenemen.
Via de Louwdijk stappen we over op de Driepoldersweg, waar we het gehucht Hoorn binnenwandelen.
Voorbij de NAM-locatie Blijham gaat het vervolgens over een halfverhard veldpad verder in de richting van Bronsveen.
Van Bronsveen via Oude Pekela naar de Bruggeschans van Winschoten
Door het bosachtige Bronsveen en over de Bronsveenlaan lopen we naar Oude Pekela, dat we binnenwandelen bij de brug over het Pekelderhoofddiep.
In een voortuin staan twee ijzeren modellen, van een soldaat en van een kanon met kanonskogels. Dat zou enig verband kunnen hebben met de Bruggeschans die we straks passeren, maar als we met de bewoners praten die erbij staan, blijkt dat zij niet weten dat iets verder in noordwestelijke richting de reconstructie van een oude schans is.
We steken het Pekelderhoofddiep en de N367 - de Turfweg - over, en lopen dan naar de jachthaven van Oude Pekela.
Daarna volgt het pad langs de Pekel Aa naar de Bruggeschans bij Winschoten.
Deze eenvoudige vierhoekige schans wordt ook wel de Schans bij de Hoogebrugge genoemd, en is de reconstructie van een voormalige schans (redoute) uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog.
We lopen over de schans, en verlaten die dan via een houten ophaalbrug.
Tot slot lopen we van de schans terug naar de Blijhamsterweg, omdat we iets verderop onze auto hebben geparkeerd. Om 14:45 uur zijn we op het eind van de wandelroute van vandaag.
Op de terugweg gaan we op visite bij mim in Drachten, en rond het avonduur rijden we terug naar huis.
