Duurzaam doen!

Maandagavond 11 maart 2024

 

Oproep aan het publiek in De Harmonie

Gerrit Hiemstra

Gerrit Hiemstra is één van Nederlands bekendste meteorologen. Hij werkte van 1998 tot 2023 als weerpresentator bij het NOS Journaal. 

Hij richtte na zijn vertrek bij de NOS in 2023 het bedrijf Oarshûs op, samen met architect Doeke van Wieren en energie-adviseur Nicolaas van Everdingen. Zij vonden elkaar bij het ontwerpen van het woonhuis van Gerrit Hiemstra in het Friese Balk. Dit huis werd gemaakt met kalk en hennep, is energieleverend en optimaal bio-based. 

Na dit succesvolle ontwerp- en bouwproces besloten ze hun krachten te bundelen in Oarshûs. De missie van Oarshûs is om anderen te helpen met het bouwen van klimaatneutrale bio-based woningen.

Presentatie over duurzaam doen

• Wat houdt klimaatverandering eigenlijk in?
• En wat is de impact daarvan op de natuur en op de mens? 

Hiemstra neemt ons met zijn jarenlange ervaring in de meteorologie mee op een reis door het verleden en het heden, en werpt een blik op de toekomst. 

Klimaatverandering dwingt ons tot aanpassingen, zoals bijvoorbeeld wat er moet gebeuren, en wat dat concreet voor ons betekent. 

Vanavond is Gerrit Hiemstra gastspreker tijdens de ledenvergadering van de coöperatieve Rabobank. Deze lezing vindt plaats in Stadsschouwburg De Harmonie te Leeuwarden.

Gerrit Hiemstra deelt vanavond met ons zijn tips en adviezen voor duurzaam denken & doen.

Van NOS-weer naar Oarshûs met Weather Impact

Het welkom wordt verzorgd door Rob Lijzenga, directeur van de coöperatieve Rabobank Noordwest-Friesland. Hij memoreert dat de Rabobank nu 125 jaar bestaat.

Daarna introduceert hij in de volle grote zaal van De Harmonie de gastspreker Gerrit Hiemstra, die vanavond zal ingaan op zowel de klimaat- als de energietransitie.

Gerrit Hiemstra begint te wijzen op het IPCC-rapport van 2022, waarin alle verkregen kennis is opgenomen over de klimaatverandering op aarde.

Na bijna 25 jaar voor de NOS het weer te hebben gepresenteerd, is hij gestopt met het alleen maar praten over weer en klimaat, om over te stappen naar zijn nieuwe bedrijf Oarshûs, en ondertussen wel door te gaan met zijn andere bedrijf Weather Impact.

• Het is van Hiemstra zijn persoonlijke keuze om met Oarshûs een bijdrage  te gaan leveren aan biobased bouwen, samen met een architect en een energieadviseur. Voor de productie van onze huidige bouwmaterialen zijn we voor een groot deel nog afhankelijk van fossiele brandstoffen, terwijl we nu al kunnen bouwen met natuurlijke grondstoffen, zoals vlas, stro, hout en hennep. In het begin zijn veel mensen nog afhoudend inzake deze nieuwe bouwmaterialen, maar hopelijk gaat dat op termijn veranderen.
• Met Weather Impact draait Hiemstra momenteel een mooi project in het Afrikaanse Burundi, waar ze een app hebben ontwikkeld met een financiële component, een voedingscomponent (over hoe je een gezin goed kunt voeden), met agrarische adviezen (over bijvoorbeeld bemesting), en daar zit ook een weerbericht in. Inmiddels hebben ze 850 landbouwvoorlichters getraind om de resultaten van die app middels advisering van die voorlichters breed te laten toepassen in de landbouw. 

Wat moeten we met klimaatverandering?

Vanavond kijken we naar wat klimaatverandering betekent voor onszelf. We weten al dat het klimaat tegenwoordig sterk verandert, dat dat snel gaat, en dat die verandering ook doorgaat. 

• Gerrit Hiemstra laat zien dat er vanaf de 60er jaren van de vorige eeuw een sterke temperatuurstijging op aarde is te zien. In 2032-2035 zouden we - als we zo doorgaan - op een stijging van 1,5 graad uit komen, en dat zal al oplopen naar 2 graden temperatuurstijging rond 2057, hetgeen historisch gezien een hele sterke stijging is. 
• Dat heeft onder andere met de broeikasgassen in de atmosfeer te maken, waarvan je kunt zien dat de concentratie CO2 heel lang constant is geweest, maar dat die vanaf 1900 als een komeet omhoog is geschoten, namelijk nu al 50% meer dan 150 jaar geleden. 
• De afbraak van CO2 in de atmosfeer gaat uiterst langzaam, dus we gaan daar heel lang last van houden.
• Wij mensen zijn onmiskenbaar de oorzaak van die grote hoeveelheid broeikasgas. 
• De gevolgen daarvan zagen we onder andere in Valkenburg bij de overstroming aldaar in de zomer van 2021. Op zulke invloeden zijn wij in Nederland niet berekend. 
• In warme lucht past meer waterdamp, dus opwarming van de lucht zorgt zondermeer voor meer en heviger regen. 
• Hiemstra geeft aan dat de kans dat er ooit weer een Elfstedentocht komt, zienderogen kleiner wordt. Alleen bij een extreme vorst-uitschieter naar beneden zou het nog kunnen, maar die extremen zijn tegenwoordig ook al niet meer zo heftig als vroeger. Het weer van vroeger komt niet weer terug. We gaan de warme kant op. 
• Elke kilo brandstof draagt bij aan de klimaatverandering. 
• Het KNMI heeft inmiddels de klimaatscenario’s voor de komende jaren beschreven in haar klimaatpublicatie. 
• We moeten vooral afscheid nemen van fossiele brandstoffen. Dat kan, want er zijn al alternatieven; denk maar aan laadpalen, zonnevelden, windmolens. Die ontwikkeling moet zich nog veel sterker voortzetten.
• We worden door de ingezette klimaatverandering geconfronteerd met maatschappelijke risico's en met toenemende economische risico's; denk bijvoorbeeld aan bosbranden en aan funderingsproblematiek van woningen op houten palen in veenweidegebieden.
• Alles overziend: "U en ik moeten veranderen!", aldus Gerrit Hiemstra.

Wat moeten we dan veranderen?

• Maar willen we eigenlijk wel veranderen? 

 

• Als mensen (iets) moeten veranderen, gaan ze dat vaak eerst ontkennen, komen ze in verwarring, en soms zelfs in shock, dan groeit de weerstand, en uiteindelijk maakt het de mens niet meer uit, want het komt toch niet goed. Na al die frustratie kom je dan uiteindelijk in de transitiefase, en dan wordt de verandering eindelijk wel geaccepteerd, en dán kun je weer verder. Die nieuwe dingen, die zie je pas als je de eerste stap in de goede richting eerst hebt gezet.
• En wat kunnen we volgens Hiemstra zelf allemaal wel doen: energie besparen, isoleren en van het gas af, stoppen met tanken, niet vliegen, veganistisch eten, minder spullen kopen en meer van onze spullen hergebruiken, en - natuurlijk - biobased bouwen.
• Zelf werkt Hiemstra thuis in Balk met aquathermie, met een warmtewisselaaar in het water, waarmee warmte aan het oppervlaktewater wordt onttrokken, om dat binnen te verzamelen en te gebruiken voor de verwarming van de woning. Zo kan het nu al heel goed functioneren.  
• We moeten - volgens Gerrit  - allen onze rol in dezen pakken, dus business as usual gaat ons nog langer niet helpen. We moeten de wereld gaan veranderen, wat bijvoorbeeld zou kunnen met een aardgasvrij-wonenproject, zoals dat momenteel al draait in het Friese Balk.

Bij vragen en reacties uit de zaal

• Als op de Zuidpool het Pool-ijs smelt, zal dat voor een belangrijk deel onze kant op komen. Daar op de Zuidpool ligt totaal voor 55 meter zeespiegelstijging water opgeslagen. Dat geheel ontdooien zal overigens niet zo snel gebeuren, maar de effecten van dooi op de Zuidpool zijn bijna acht keer zo sterk als de effecten van dooi op Groenland (die kan voor 7 meter zeespiegelstijging zorgen).
• Klimaatverandering heeft wel degelijk haar effecten op flora & fauna. Insecten reageren op de wijziging van temperatuur. Als de insectenpopulatie door snellere verhoging van temperatuur te vroeg op gang komt, zijn de nestelende vogels (die voor hun voedsel afhankelijk zijn van die insecten) niet op tijd en niet in voldoende mate terug van de vogeltrek. Zij missen dan die voeding. 
• De CO2-emissie bij de productie van een grote windturbine is heel snel terugverdiend. Bij zonnepanelen is die termijn ook heel kort. 
• Uit klimaatrechtvaardigheid zijn wij in het Westen moreel verplicht met onze kennis en met ons geld, om zelf wel iets te gaan doen qua klimaatmaatregelen. Verder zouden we andere landen die minder mogelijkheden daartoe hebben, moeten gaan ondersteunen met onze kennis en met ons geld.
• Het probleem van waterstof is dat je het eerst moet maken. Waterstof is geen energiebron, maar een energiedrager. Een waterstofauto heeft een brandstofcel waarmee waterstof wordt omgezet in elektriciteit. Bij die omzetting verlies je ongeveer 30% energie. Wellicht wordt dat in de toekomst nog wel efficiënter. Een electrische auto is momenteel veel efficiënter dan een auto die rijdt door gebruik te maken van waterstof.

Oproep van Gerrit Hiemstra

1. We moeten accepteren dat we te maken hebben met een ongekende klimaatverandering.
2. We moeten stoppen met fossiele brandstoffen.
3. Gebruik je positie en je invloed om je omgeving te beïnvloeden.
4. Klimaatverandering biedt hele grote kansen, bijvoorbeeld als gouden toekomt voor de installatiebranche.
5. Laat de jongeren beslissen, vraag ze wat zij willen dat wij doen.
6. We hebben een klus te klaren, dus: "Aan de slag".