 |
| Op de Ielke Boonstraloane bij Garyp |
Stichting Karakteristyk Tytsjerksterdiel
In de jaren zeventig van de twintigste eeuw kwam binnen de Friese gemeente Tytsjerksteradiel het bewustzijn op gang dat men zich actiever moest opstellen om het streekeigene in de gemeente te bewaren. In 1976 dreigden een aantal karakteristieke woningen in het buurtschap Sumarreheide te worden gesloopt. Diverse mensen waren van mening dat men deze panden moest behouden. Dit was de aanleiding om in 1978 de 'Stichting Karakteristyk Tytsjerksteradiel' op te richten.
Deze stichting streeft ernaar karakteristieke en streekeigene panden voor de toekomst te behouden. Zij wil afbraak voorkomen, panden in hun oorspronkelijke staat laten en een wegwijs zijn bij het opknappen en restaureren van die panden.
Ook de karakteristieke landschappen en landschapselementen hebben de warme belangstelling van deze stichting. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het behoud van poelen, pingo’s, oude zandpaden en boomwallen.
Lijst van karakteristieke objecten
In 1990 heeft de Stichting een inventarisatie gemaakt van het bezit aan karakteristieke panden in de gemeente Tytsjerksteradiel. Het resultaat van de inventarisatie was een lijst met ongeveer 475 panden, die voor bescherming in aanmerking zouden kunnen komen. De gebouwen op de lijst zijn geen monumenten in de zin van de Monumentenwet, maar zij worden wel karakteristiek geacht of streekeigen. Genoemde lijst werd het gemeentebestuur aangeboden en in 1990 door de gemeenteraad vastgesteld. Een jaar later werd de lijst geactualiseerd en stonden er al meer dan 500 karakteristieke panden op de lijst. Sindsdien is er door sloop, ingrijpende verbouw en brand helaas nog wel het één en ander verloren gegaan. Een periodieke actualisatie van deze pandenlijst wordt wenselijk geacht.
Op de website van deze stichting kun je informatie vinden over het karakteristieke en streekeigene binnen de gemeente Tytsjerksteradiel dat men graag wil behouden en beschermen. Het gaat daarbij om historische panden, zoals woudhuisjes, pastoriewoningen, boerderijen en kerken, maar ook om kerkhoven, oude grafzerken, karakteristieke dorpsbeelden en historische landschapselementen.
Fietsroutes bewandelen door de Gebouwde omgeving
De stichting organiseert diverse activiteiten, zoals lezingen, excursies en fietsroutes langs karakteristieke bouwwerken en landschapselementen.
Enkele jaren geleden kwamen we in het bezit van een verzamelmapje, waarin vier van die fietsroutes zijn bijeengebracht. De titel van dit verzamelmapje luidt: 'Een welkome kennis in uw karakteristieke huis'. De routebeschrijvingen in dit verzamelmapje maken duidelijk dat de focus van de vier routes ligt op de zogenoemde 'Gebouwde omgeving' van Tytsjerksteradiel.
Enkele jaren geleden kwamen we in het bezit van een verzamelmapje, waarin vier van die fietsroutes zijn bijeengebracht. De titel van dit verzamelmapje luidt: 'Een welkome kennis in uw karakteristieke huis'. De routebeschrijvingen in dit verzamelmapje maken duidelijk dat de focus van de vier routes ligt op de zogenoemde 'Gebouwde omgeving' van Tytsjerksteradiel.
Nu zijn Durkje en ik niet zozeer fietsers, maar wel wandelaars. Bij het doornemen van die vier fietsroutes zagen we dat deze vier routes qua afstanden ook heel goed zijn te bewandelen, immers de vier routes zijn tussen de 19 en 27 kilometer lang, dus stuk voor stuk goed te lopen in één wandeldag. Daar komt bij dat het in principe zo is dat waar je kunt fietsen, je ook kunt wandelen.
Dus hebben we deze vier routes ook in ons toekomstige wandelprogramma opgenomen, om ze te zijner tijd alle vier te gaan bewandelen. En vandaag wandelen we de vierde etappe van die vier routes.
Fietsroute 4 wandelen: Tusken Wiid en Ie
De vierde fietsroute die we bewandelen, kreeg als thema mee: 'Tusken Wiid en Ie'.
Deze route kreeg die titel, omdat de etappe ligt tussen de Wide Ie ten noorden Garyp en It Wiid ten zuiden van Earnewâld.
We wandelen vandaag achtereenvolgens door de volgende Friese dorpen en buurtschappen: Garyp, Earnewâld en het daar tussenin liggende Sigerswâld.
Deze vandaag bewandelde etappe van fietsroute 4 heeft een lengte van circa 19 kilometer.
Durkje en ik vertrekken vanmorgen om 8:10 uur vanuit Feinsum, om dan met de auto naar het dorpscentrum van Garyp te rijden, waar we deze etappe beginnen op de Greate Buorren.
Bij vertrek uit Feinsum is de ochtendtemperatuur 6 graden Celsius. De temperatuur stijgt gedurende onze dagwandeling overigens naar 10 graden Celsius, en met de heldere lucht wordt het een prachtig zonnige winterdag, maar het waait wel erg hard, met een krachtige tot stormachtige westenwind van zo ongeveer windkracht 7, met daarbij dan ook nog zware windstoten.
Van Garyp met tegenwind naar Earnewâld
Om 8:50 uur vertrekken we vanaf het dorpsplein van de Greate Buorren, om dan over de Inialoane naar de zuidkant van Garyp te lopen, en daarna terug naar het noorden over de Tuije. Daarbij lopen we in de heerlijke broodbakgeur van de plaatselijke groothandelsbakkerij.
Over de Lytse Buorren en de Westerein lopen Durkje en ik vervolgens Garyp uit, om dan de Wâldwei over te steken via de Wâldpoarte (het viaduct) naar de Earnewarre.
De Earnewarre lopen we helemaal uit tot het eind. Aan deze kant van de Wâldwei zijn we de beschutting van elzensingels in het coulisselandschap van de Fryske Wâlden voorbij, en gaan we over een asfaltweg door het open laagveen-veld, waar we flink kracht moeten bijzetten om in de krachtige stormwind vlot voorwaarts te lopen.
De Earnewarre gaat over in de Dominee Bolleman van der Veenweg. Waar die afwijkt naar het zuiden staat een jonge man bij een tractor het al gesneden riet te binden tot rietbundels.
Over deze asfaltweg doorkruisen we het natuurgebied (moeras- en watergebied) van de Alde Feanen ten noorden van Earnewâld, om even later het dorp Earnewâld binnen te wandelen.
Stormwind in de rug naar Sigerswâld
Over het Eilânsgrien lopen we naar de VVV van Earnewâld. Die is dicht.
Dan gaan we naar de Coop Supermarkt van Anje & Hindrik Wester, waar we in de mooie koffiehoek een kop koffie drinken.
Over de Wiidswei gaat het na deze koffiepauze verder door het dorp, langs de jachthaven Wiidshaven en voorbij de beide plaatselijke kerken. Achter de Agnestsjerke gaat het dan verder over het Tsjerkepaad en de Feantersdyk, het dorp uit. Als we langs de Tsjerkweisfeart lopen, profiteren we deze keer van de stormwind, want nu hebben we die in de rug, dus het wandeltempo ligt hoog.
Via de Alle-Om-Slachte en over het Nonnepaed gaat het dan verder, over de Van Panhuysfeart, door het open veenweidegebied, met de wind heerlijk in de rug tot aan de Sigerswâld.
Parallel aan de Wâldwei (N31) lopend, wandelen we het buurtschap Sigerswâld binnen.
Via de tunnel van de Mounehoek gaan we onder de Wâldwei door, om daar in de abri van de sneldienstbus onze lunchpauze te houden, voldoende uit de wind en lekker in de zonneschijn.
Direct Garyp weer uit
Daarna gaat het over De Broek naar de Inialoane, waar op verschillende plekken aan de westkant de houtsingel is uitgedund. De omgezaagde bomen en takken liggen aan de westzijde van de sloot nog in het weiland, in afwachting van het afvoeren ervan.
De Inialoane voert ons weer terug naar de bebouwde kom van Garyp.
Maar we gaan niet direct door naar onze auto in het dorpscentrum, want de route van de beide varianten die we hebben gekozen, gaat eerst nog over de Ielke Boonstraloane het dorp weer uit. Prachtig gekleurde zwammen zien we in een dikke opeenhoping tegen een dode boomstam.
En verderop passeren we een oude wals, die langs de weg in een tuin van één van de aanliggende woningen staat.
Nu zouden we volgens de fietsroute moeten doorlopen tot aan de T-kruising met de Bosweg, om die dan te volgen, maar vlak vóór die afslag gaat een mooi bospaadje door een klein bosperceel parallel aan die Bosweg ook naar het Easterein. We kiezen ervoor om dat bospad te bewandelen.
Zonnepanelen en ijsvogel
Verderop gaat dat pad over in een veldpad tussen weilanden en maïsakkers door. Het veldpad ligt laag, dus het is hier en daar behoorlijk drassig, maar we kunnen er wel met droge voeten over heen.
Dat pad voert ons trouwens naar de voormalige vuilnisberg, die hier in de bocht van de Bosweg nabij de Centrale As ligt. We beklimmen de hoge vuilnisbelt, en zien dat bovenop die grofvuilstort een zonnepark is gerealiseerd met ruim 27.000 zonnepanelen, het zogenoemde Zonnepark De Griene Greide.
Langs de rand van deze omvangrijke zonneweide lopen we naar de Easterein. Die volgen we over het parallelle fietspad, en ook nu weer met stormachtige tegenwind.
Hier en daar zetten we enkele geleegde vuilcontainers rechtop op opritten van erven, die door de storm vanuit de berm het fietspad op zijn gewaaid, en daar nu liggend de doorgang deels versperren.
In de berm ligt een (helaas) dode ijsvogel tussen het fietspad en de rijbaan.
Om 12:50 uur wandelen we op het Easterein het dorp Garyp weer binnen.
In het verlengde van de Easterein lopen we over de Greate Buorren het dorpscentrum in, waar we tegen 13:00 uur bij onze geparkeerde auto arriveren, waarmee we direct terugrijden naar huis.
De zon schijnt nog steeds aangenaam, maar de stormwind lijkt nog niet afgenomen, ook getuige de rukwinden die we onderweg nog ervaren. Desalniettemin hebben we vandaag toch prima kunnen wandelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten