Lessen in Kwalisofie

Zaterdag 16 januari 2021

Cover van 'Lessen in kwalisofie'

Van onderwijzen en managen naar kwaliteitszorg
Op het moment dat ik binnen onze hogeschool de overstap maakte vanuit onderwijs geven & onderwijsmanagement naar het monitoren van en het adviseren op kwaliteit van hoger onderwijs - eind negentiger jaren - kreeg ik van de voorzitter van het College van Bestuur van de toenmalige Christelijke Hogeschool Nederland (CHN) het in 1997 uitgegeven boek 'Lessen in kwalisofie' kado. Dit is een handelseditie van het oorspronkelijke boek 'Van Plato tot Pluto - Lessen in kwalisofie', dat verscheen in het jaar 1996 als eigen publicatie van een organisatie-adviesburo.
De ondertitel van de in 1997 uitgegeven handelseditie luidt: 'Een synthese van kwaliteitszorg en filosofie'.
Dit boek is samengesteld door Jan Maas, Kees Kapteyns, Roel Becking, Marjan Hoogendijk en Henk Doeleman.

Kwalisoof en kwalisofie
Een 'kwalisoof' wordt gedefinieerd als: 'iemand die verliefd is op waarheid en op wijsheid, en tegelijkertijd de daadkracht opbrengt om de mens en zijn omgeving te willen verbeteren'.
'Kwalisofie' mag worden beschouwd als: de synthese van kwaliteitszorg en filosofie.
Om in het hoger onderwijs het vak van onder andere 'quality care' & 'quality management' & 'quality assurance' & 'quality control' steeds beter te leren verstaan en te beheersen, bleek het nodig om me aanvankelijk vooral op de systemische vraagstukken te richten, maar mede door het af en toe weer eens pakken van dit boek, en ingegeven door de weerbarstigheid van de praktijk in en buiten de hogeschool, werd ik steeds meer aangetrokken door de meer filosofische kant van het denken over kwaliteit. En achteraf kan ik nu stellen dat vooral ook onze levensveranderende ervaringen op het gebied van het enkele malen pelgrimeren naar Santiago de Compostela er mede aan heeft bijgedragen dat deze pelgrim stapje voor stapje minder docent en manager, en daarmee meer kwalisoof van hoger beroepsonderwijs is geworden.

Op de loop-baan van kwaliteitszorg
Alhoewel een pelgrim op weg gaat naar een heilige bestemming en al dan niet met een vooropgesteld doel, realiseert hij zich onderweg steeds meer dat niet die bestemming, maar dat juist de weg daar naar toe eigenlijk veel belangrijker is. De pelgrim verandert niet door zijn doel, maar door de weg die hij al heeft afgelegd. Om op weg te gaan en om op koers te blijven, helpt het de pelgrim om onderweg gebruik te maken van goede wandelgidsen. 
Terugblikkend op een lange loop-baan van kwaliteitszorg in het hoger onderwijs is dit boek één van die gidsen geweest.
Het boek 'Lessen in kwalisofie' legt op speelse wijze, met ook veel cartoons en kernachtige uitspraken, een verband tussen de ontwikkeling van kwaliteitszorg en het menselijk denken & handelen binnen verschillende tijdperken & stromingen in de geschiedenis.
Begrippen uit de kwaliteitszorg worden uitgelegd aan de hand van uitspraken en gedachten van filosofen, wetenschappers, kunstenaars en van andere invloedrijke persoonlijkheden. Een aanrader voor wie open staat voor verandering & verbetering.

Korte lessen kwalisofie
Het boek begint na het Voorwoord met 'Een stukje geschiedenis', onder andere over de Egyptenaren & Babyloniërs', over de Klassieke oudheid. de Middeleeuwen, de Renaissance. de 17e en 18e eeuw, over de Moderne tijd, en tenslotte met een vooruitblik op de 21e eeuw, waarin wij nu leven.
Daarna volgen er in het tweede boekdeel 49 korte lessen in kwalisofie, over bijvoorbeeld: procesdenken, continu verbeteren, creativiteit, gedrag & houding, probleemoplossen, communicatie, collegiale toetsing, teamwork, klantvriendelijkheid, belonen en straffen, vakmanschap, omgaan met kritiek, en over de kwaliteit van het bestaan.
Deel drie sluit af met de titel: Op weg naar de sterren: "Logica brengt ons tot kwaliteitssystemen, verbeelding brengt ons naar de sterren."

Kwalisofie in weinig woorden

• Nobody is perfect. My name is Nobody.
• De mens is de maat voor alle dingen.
• Alles wat wij doen, is een proces.
• Niet de mens is belangrijk, maar de relatie tussen de mensen.
• Bij belangrijke beslissingen luistert de abt vooral naar de jongere monniken, want zij dragen de stem van God in zich.
• Durf je eigen verstand te gebruiken.
• Heers door te dienen, en dien door te heersen.
• Het ligt in de menselijke natuur om verstandig te denken, en idioot te handelen.
• Kwaliteit moet het plezier in het werk verhogen.
• Men kan stilstaan in stromend water, maar niet in de wereld van mensen.
• Het is niet gemakkelijk vrijheid te realiseren, zonder dat er chaos van komt.
• Wie met beide benen op de grond blijft staan, komt geen stap verder.
• Als je zorg draagt voor de middelen, zal het doel wel voor zichzelf zorgen.
• Waar geen visie is, gaat het volk ten onder.
• Wat is er zo doodsbleek als papier.
• Wat er ook verkeerd gaat, er is altijd wel iemand die dat altijd al geweten heeft.
• Conversatie bestaat niet. Er bestaat alleen zoiets als het onderbreken van elkaars monologen.
• Kwaliteit is geen kostenpost, maar een investering.
• Je wordt volwassen op de dag dat je jezelf voor het eerst uit kunt lachen.
• Mensen in systemen gedragen zich niet zoals het systeem dat verlangt.
• Je moet een radijsje niet uit de grond trekken om te kijken of het goed groeit.
• Een organisatie krijg je niet voor elkaar zonder organisatie.
• Gevoel is belangrijker dan rede.
• Wat beloond wordt, wordt gedaan.
• Vakmanschap is meesterschap.
• Effectief en efficiënt betekent niet dat een organisatie ook leefbaar is.
• Het buitengewone geschiedt niet langs de gebaande, gewone weg.
• Jonge rijst kan men buigen, maar oude bomen niet.
• In God we trust; everything else we audit.
• De zwakheid van de mens is dat hij dingen wil weten, die hij liever niet zou weten zodra hij ze eenmaal weet.
• De weg naar de hemel is geplaveid met goede voornemens: strategie en beleid, zonder dat dat vertaald wordt in verandering van processen.