Het ontsnapte land

Maandag 24 augustus 2020

Cover van 'Het ontsnapte land'

Reizen in 1912
Een oude man - Catrinus Mak - droomt in zijn laatste maanden over zijn eerste reis, van Schiedam naar Zaandam en terug, die hij in de zomer van 1912 als twaalfjarige jongen maakte met zijn oom, een beurtschipper.
Het is een droom over stille geluiden in een ernstig landschap, met polders, kleine huizen en zwartgeteerde schuren.

Reizen in 1997
Vijfentachtig jaar later maakt zijn zoon - Geert Mak - dezelfde tocht opnieuw, in een klein bootje, aan de hand van oude foto's, een schippersalmanak en een stafkaart uit 1912.
Het huidige Nederland blijkt een land van perfectie en verborgen chaos, een land waar men niet zozeer woont, als wel zich verplaatst. De duidelijke overgangen van stad naar land zijn verdwenen en er zijn vage tussenvormen voor in de plaats gekomen; stenen vlekken die weinig van doen hebben met het klassieke dorpsleven, maar ook de kenmerken missen van een stad - behalve dan de anonimiteit.
In dat veranderende landschap zijn de oude binnensteden vluchtplaatsen geworden, reservaten van de menselijke maat. De natuur is geen vijand meer, maar een corridor van herkenning in een verder vreemde wereld. 

Zoeken, beschrijven en begrijpen
Geert Mak (1946) speelt in zijn boek 'Het ontsnapte land' met tijd en herinnering, met zijn (en onze) zoektocht naar oorspronkelijkheid en onze pogingen om met het Nederlandse landschap van vandaag in het reine te komen.
Behalve die zoektocht naar fragmenten van het verleden, probeert Mak ook het Nederlandse landschap Anno 1997 te beschrijven en te begrijpen. De stand van ons land stemt Geert Mak niet altijd vrolijk: we lijden aan een gebrek aan historisch besef, waardoor we slordig omgaan met wat er van het verleden rest. We jagen voortdurend nieuwe ervaringen na, met alle beweging en onrust van dien, en hele stukken van ons land zijn door planologische stuurloosheid lelijk en chaotisch geworden. 
De eerste druk van dit autobiografisch getint essay is een uitgave van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek', dat door die CPNB werd uitgegeven ter gelegenheid van de Boekenweek van het jaar 1998.