Peer review & Kwaliteitszorgsysteem

Donderdag 12 december 2019

Reviewers met reviewees in subgroepen in gesprek

Peer review in de praktijk
Peer review wordt op verschillende plekken en manieren toegepast in het hoger onderwijs, bijvoorbeeld: studenten die elkaar reviewen (formatief of summatief), onderzoekers die elkaars voorstellen tegenlezen om een sterkere aanvraag in te dienen, en in het accreditatiestelsel voeren panels peer reviews uit (in die zin dat collegiale consultatie centraal staat) bij de Instellingstoets Kwaliteitszorg en ook bij de opleidingsbeoordelingen.
Vandaag komen we als leden van het Platform HBO van het Nederlands Netwerk voor Kwaliteitsmanagement bijeen in Cursus- en Vergadercentrum Domstad te Utrecht om met elkaar peer reviewing te koppelen aan operationele kwaliteitszorgsystemen van hogescholen. 
In deze bijeenkomst gaan we peer reviewing eens inzetten op een andere manier. Vandaag zijn we als deelnemers van deze bijeenkomst elkaars peers. We gaan namelijk onze eigen kwaliteits(zorg)systemen met elkaar bekijken. Zo willen we gaan beleven hoeveel inzichten het peer review-proces voor zowel de reviewee als de reviewer op kan leveren.

Peer & Peer Review
Deze netwerkbijeenkomst wordt geopend door Eltjo Bazen. Hij toont eerst het nieuwe logo van onze vereniging NNK en vertelt dat er ook een nieuwe website van het NNK komt. Daarna introduceert Eltjo het thema van deze bijeenkomst.
Begonnen wordt met een korte introductie over peers en peer review, over wat ermee wordt bedoeld. Ook wordt de term ‘peer’ scherp afgezet tegen de term ‘expert’. In de praktijk lopen de interpretaties van wat een expert en wat een peer is overigens veelal doorelkaar, want een peer kan expert zijn, en een expert ook peer.

Parallelsessies
Als deelnemers verdelen we ons vervolgens in vier subgroepen, waarin we aan de slag gaan met peer reviewing aan de hand van een korte inleidende presentatie over het kwaliteitszorgsysteem van vier verschillende hogescholen, te weten:

• Schouten UAS, vertegenwoordigd door Désirée Meijer;
• Christelijke Hogeschool Ede, gerepresenteerd door Kees Schimmel & Leon van der Wiel;
• Saxion Hogeschool, door Bert Wildering vertegenwoordigd;
• Avans Hogeschool, met Lianne Huijssoon & Jolanda van Bentum als vertegenwoordigers. 

Waarderend auditen
Als reviewers krijgen wij een kleine hand out mee, met enkele suggesties met betrekking tot waarderend auditen en vragen stellen, zoals:

• Wees nieuwsgierig, open, positief en stimulerend.
• Leg uit, vat samen en complimenteer;
• Zoek naar feiten en naar bewijzen van het goede, en trek geen voorbarige conclusies;
• Laat de mensen zelf hun conclusies trekken;
• Open met een positieve toon;
• Zet bij de inleiding de gesprekspartners op het positieve spoor;
• Waardeer bij de kernvragen wat aanwezig is en vraag hierop door;
• Sluit bij de afsluitende vragen ontwikkelingsgericht af.

PDCA & IMWR = IPMDWCRA
De reviewees verzorgen in hun subgroepen eerst een korte presentatie over het kwaliteitszorgsysteem van hun instelling. Dat doen zij aan de hand van het INK-managementmodel Plan > Do > Check > Act (PDCA) in combinatie met het model van Inspireren > Mobiliseren > Waarderen > Reflecteren (IMWR). Door het IMWR-model in te voegen in het PDCA-model, wordt ook de menselijke kant van de PDCA-cyclus meegenomen, en wel als volgt: Inspireren > Plan > Mobiliseren > Do > Waarderen > Check > Reflecteren > Act.
Na deze introductie is er volop tijd voor een review, waarin we als collega’s in de rol van peer reviewing panel de instelling bevragen, en dan bij voorkeur op een waarderende, ontwikkelingsgerichte wijze.
Deze deelsessie sluiten we af met een korte reflectie op onze eigen sessie: Wat deden we goed? Wat kan beter? Wat heb ik en wat heb jij hiervan geleerd?

Wrap up
Tot slot komen we weer plenair bijeen voor een gezamenlijke afsluiting met een korte terugkoppeling uit de deelsessies. We willen graag van elkaar weten welke inzichten we vandaag als reviewers hebben opgedaan en wat de instellingen eruit hebben gehaald als reviewees.
Hieronder enkele van de bevindingen van vanmiddag:

• CHE: Een openhartig gesprek; herkenning bij elkaar gevonden; oprechte wederzijdse betrokkenheid, ook om elkaar verder te helpen; ontdekt dat de gestelde vragen ook helpend kunnen zijn.
• Reviewers: We waren op zoek naar hoe we recht doen aan peer reviewing in plaats van elkaar gewoon maar vragen te stellen; wellicht hadden we wat meer kunnen worden voorbereid op de wijze van peer reviewing, maar zo ging het ook wel op meer natuurlijke wijze.

• Schouten: Geïnteresseerd en goed doorgevraagd; naast onderlinge verschillen ook overeenkomsten gevonden; dit laat jezelf nadenken over wat wij doen; we zijn nogal oplossingsgericht; verzin niet de oplossing voor een ander, maar vraag die ander óók om een begin van de oplossing.
• Reviewers: Fijn en inspirerend gesprek; geboeid door wat er werd verteld; jou werd niet de maat genomen; je luistert en je leert; de reviewee heeft haar eigen hulpvraag ook gesteld.

• Avans: Veel verhelderende vragen gesteld; waarom doen we dat ook alweer?; ingebrachte ideeën kunnen je in (door)ontwikkeling zetten; ben merkbaar met mede-experts in gesprek geweest; ook wederzijds kon je elkaar vragen stellen, bijvoorbeeld over: wat hebben jullie dan nog meer?
• Reviewers: We zagen wel een analogie met het ontwikkelgesprek; wel een waardevolle manier, maar iets meer structurering vooraf was goed geweest.  

• Saxion: Dit was niet zozeer een peer review, maar meer een goed gesprek; over kwaliteit en kwaliteitssysteem doorgevraagd; in de praktijk was het meer kennisdeling dan peer reviewing; het verifiërende kwam wel aan de orde. 
• Reviewers: We vonden het de moeite waard om met elkaar de diepte in te gaan; bijvangst is dat je als reviewer ook veel haalt; een gesprek tussen gelijken; worstelingen die je over en weer deelt, zijn herkenbaar; openheid; we hadden wellicht aan het begin beter wat meer hulpvragen kunnen hebben.