Provinciewandelgids FryslânWandelroutemaker Bart van der Schagt ontwikkelde in de loop der jaren veel wandelroutes, zoals de welbekende NS-routes en de zogenoemde Groene Wissels.
Zijn focus is breder dan alleen maar natuur en landelijk gebied, want met zijn routes wil Van der Schagt de wandelaars ook laten genieten van leuke dorpjes en gezellige stadjes, kortom niet alleen onverharde routes, maar inclusief de beleving van dorpen & steden en natuur & landschap.
Vandaag wandelen Durkje en ik een route uit zijn in 2023 verschenen wandelgids 'Provinciewandelgids Fryslân'.
Deze wandelgids bevat 22 wandelroutes, waarvan de diversiteit de karakteristieke kenmerken en de grote verscheidenheid van onze provincie Fryslân laten zien. Van deze 22 wandelroutes gaan er 19 door landschap & natuur (waarvan 4 op de Friese Waddeneilanden) en 3 zijn groene stadswandelingen door Dokkum, Franeker en Leeuwarden. Deze wandelroutes variëren van 5 tot 23 kilometer per route.
In de wandelgids staat van elke route een globaal oriëntatiekaartje, en de link naar de website waar je een meer gedetailleerde kaart en ook een gps-track kunt downloaden.
Route 14 - Langs heggen kuieren
Vandaag lopen Durkje en ik Routenummer 14, die als titel heeft: Langs heggen kuieren.
Startplaats en eindpunt van deze route is De Westereen.
Deze route door de noordelijke Friese Wouden gaat door een coulissen-landschap van smalle weidepercelen, die gescheiden zijn door heggen en houtwallen. Vandaar ook de titel van deze route: Langs heggen kuieren.
Dit is een wandelroute over rustige plattelandsweggetjes, prachtige landwegen en schitterende fiets- en voetpaden, door een intiem, besloten heggenlandschap.
We vertrekken vanuit Feinsum om 7:55 uur, en rijden dan naar het treinstation van De Westereen, waar we onze auto parkeren om 8:30 uur.
Bij aanvang van deze wandeldag is het 5 graden Celsius en bij aankomst in De Westereen om 13:45 uur is het 7 graden Celsius. Het weer vandaag is aangenaam, met af en toe zonnige perioden met weinig wind. Het blijft gedurende de hele wandeling droog, maar direct na afloop van onze wandelroute, als we in de auto stappen en terug naar huis rijden, begint het licht te regenen. Een uur later schijnt de zon al weer aangenaam.
Van De Westereen via Hiltsjemuoiwâlden naar It Wyldpaed
Aan de zuidkant van het treinspoor gaan we de Suder Stasjonsstrjitte in. Over de Tolwei lopen we tot het begin van de bebouwde kom van Twijzelerheide. We lopen dit dorp echter niet binnen, omdat de route met een scherpe bocht er van weg loopt, langs De Swadde, over het Swaddepaed langs deze waterloop.
Vóór de langwerpige Louws Poel nemen we het smalle fiets- en wandelpad van de Hillebrandsloane naar het buurtschap Hiltsjemuoiwâlden, ten zuiden van Twijzelerheide. Daar zet een oudere, kleine vrouw een voor haar betrekkelijk grote en zware huisvuilcontainer bij de weg, omdat die vandaag geleegd wordt. Als de container op de bestemde plek langs de doorgaande weg staat, neemt ze er even de tijd voor om om zich heen te kijken. Als ze ons dan voorbij ziet gaan, groet ze ons.
We lopen vervolgens over de Raepdraeijersreed naar het buurtschap It Wyldpaed.
Op de Wyldpaed West passeren we een poel in de berm langs de doorgaande weg.
In een boerenschuur staat een oude houten boerenwagen.
In het weiland ernaast staat een tractor met een aanhangwagen, die is volgeladen met riet en ander materiaal van het hekkelen van een sloot.
Eeuwenoud Hannekemaaierspad van de Harstewei
Na een eindje over de Ieswei aan de overzijde van de Rykswei N355 gelopen te hebben, verlaten we de verharde weg, om dan het onverharde pad van de Alde Harstewei op te gaan. Het is één van de eeuwenoude paden die nog steeds de Friese Wouden doorkruisen.
Waar de Alde Harstewei weer terugkomt bij de Rykswei, staat een oude - al lang niet meer in gebruik zijnde - tractor weg te roesten bij een boomsingel.
Dan moeten we een eindje over de parallelweg van de Rykswei N355 lopen, om enkele honderden meters verderop weer terug te komen op dat eeuwenoude voetpad van de Harstewei.
Dat dit een eeuwenoud wandelpad is, blijkt verderop wel uit het feit dat we langs een berm-monument komen van het zogenoemde Poepekrús.
Dit is de plek waar rond het jaar 1580 een Duitse Hannekemaaier is vermoord. Vooral als die hannekemaaiers met hun verdiende geld terugliepen naar hun familie in Duitsland, vielen ze ten prooi aan rovers, die het op hun verdiende loon hadden gemunt. Op dergelijke moordplekken werden herdenkingskruisen opgericht, die we in Fryslân een Poepekrús noemen. Poepen waren die Duitse hannekemaaiers.
Van Opperkoaten naar Kootstertille
In Opperkoaten laten we de N355 achter ons, om dan over De Koaten (de N369) richting Kootstertille te lopen.
Een boerderijschuur is hier onlangs met riet gedekt, en nu is een man bezig om de nokpannen boven op het riet vast te metselen.
We lopen Kootstertille binnen over het smalle fiets- en voetpad van het Skoalpaed. We zoeken in of bij het winkelcentrum aan de Alde Dyk een geschikte plek om even een kop koffie te drinken, maar die vinden we daar niet. Wel aan de Goudsjeblom Strjitte, namelijk in het Tillehûs, het multifunctioneel centrum, waar we binnen een hele mooie pauzeplek aantreffen aan een tafeltje in de bar, waar ondertussen voortdurend mensen in- en uitlopen voor een bezoek aan onder andere de huisarts of de fysiotherapeut.
Na deze koffiepauze vervolgen we onze route over de Alde Dyk in oostelijke richting. Als we de Balkwar-uitgang van de onderneming Haitsma Beton passeren, zien we daar een enorm lang betonnen draagelement dat hier tussen een truck en een oplegger een eind verderop klaar ligt voor transport.
We blijven de Alde Dyk een heel eind volgen, onder andere langs de begraafplaats. Aan de andere zijde van de weg is in de berm een bermmonument gecreëerd voor een 20 jaar oude jongeman die in september vorig jaar als scooterrijder ten gevolge van een frontale botsing met een auto op deze plek om het leven kwam.
Over de Njoggen Alde Mantsjes richting Twijzel
Via een metalen ophaalbrug steken we de Twizelerfeart over, en dan vervolgen we onze route over de Njoggen Alde Mantsjes langs deze vaart.
Op de T-kruising van de Twizelerfeart en de Sânsleat gaat de route verder langs de Sânsleat.
We hebben in de routeplanning gezien dat we bij het kunstwerk van de Bronzen Knotwilg De Miedwei op moeten gaan. Echter, dat ons welbekende kunstwerk is geheel verdwenen. Een langswandelende vrouw en een jongen die hier vlakbij wonen, vragen we waar die Bronzen Knotwilg nu is, maar ook zij weten niet waar die is gebleven.
Een eindje terug en ook hier aan de overzijde van de Sânsleat bevinden zich twee locaties waartussen Liander gestuurde grondboringen heeft verricht voor middenspanningskabels. Die kabels steken vanuit de bodem ruim een meter boven de grond uit, om later nog eens met elkaar te worden verbonden.
Op deze plek gaan we De Miedwei op, in de richting van Twijzel.
We wandelen de bebouwde kom van Twijzel binnen op de plek waar De Miedwei eindigt bij de Rykswei tussen Leeuwarden en Groningen.
Mooie paden van het Nij Swaddeloantsje en het Jinkepaed
We steken de N355 over, en gaan iets westelijker aan de andere zijde van die Rykswei De Wedze op, naar het buurtschap De Wedze.
Waar we het Nij Swaddeloantsje op gaan ten zuiden van Zandbulten nemen we plaats op een picknickbank voor onze lunchpauze. Ondertussen zien we in de poel naast deze picknickplek tenminste zes lege flessen sterke drank en enkele bierblikjes drijven, dus kennelijk is dit een plek waar regelmatig stevig wordt gedronken. Er staat een grote afvalbak naast de picknickbank, dus wel jammer dat al die drankflessen en -blikjes dan in de poel worden gegooid. Dat ontsiert deze waterpartij nogal. Ook langs De Wedze zagen we zojuist al veel flessen, blikjes en kartonnen drankpakken en ook veel ander afval in de berm en in de sloot.
Ter hoogte van het buurtschap It Wyldpaed moeten we twee korte stukjes over Wyldpaed Oast en Spoarbuorren Súd om onze route over het Nij Swaddeloantsje te vervolgen. We komen dan langs enkele pingo ruïnes langs het Nij Swaddeloantsje, waarvan één pingo ruïne vlak langs het pad.
Dit is trouwens een prachtig pad door de Fryske Wâlden.
Ter hoogte van het Jinkepaed kun je aan de ruige weidevegetatie heel goed zien hoe nat deze gronden hier op de lager gelegen delen zijn.
Ook iets verderop in een bocht van het Jinkepaed is dat duidelijk te zien.
Door Twijzelerheide en Sweagerbosk
Over het Heideloantsje lopen we de bebouwde kom van Twijzelerheide binnen.
En even gaan we bij de Heidewei de bebouwde kom van Sweagerbosk binnen. Hier lopen we over het Swaddepaed langs de Swadde, totdat we de Boskwei op moeten gaan.
Vervolgens gaan we op de Bosk(dwars)wei Sweagerbosk uit en gelijktijdig De Westereen binnen.
Aan het eind van de Boskwei lopen we de Suder Stasjonsstrjitte op, en dan horen en zien we vlak vóór ons de trein van Leeuwarden naar Groningen bij de overweg de Suder Stasjonsstrjitte kruisen.
Daar bij die overweg arriveren we om 13:45 uur, op de plek waar onze auto staat.
We stappen in, en rijden terug naar huis, terugblikkend op een hele mooie etappe van deze Provinciewandelgids Fryslân.
