Hannekemaaierspad van Burgum naar Leeuwarden

Donderdag 11 juli 2024

 

Bij het bermmonument voor de in 1783 vermoorde hannekemaaier

Stichting Hannekemaaierspad

De stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, om die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vise versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden. 

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie. 

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Groningen - Leeuwarden van Martinitoren naar Oldehove

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad is de 90 kilometer lange trektocht van Groningen naar Leeuwarden, beginnend bij de Groninger Martinitoren en eindigend bij de Leeuwarder Oldehove.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2018.

Deze wandelgids richt zich voornamelijk op de routes die werden gelopen door de Duitse trek-handelaren (in textiel), die soms zelfstandig, maar die soms ook wel voor de Tödden (Duitse koopmannen) werkten. Deze zogenoemde lapkepoepen gingen in eerste instantie met doeken en lakens verkopend van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger als grasmaaiers seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Etappe 4 van Burgum naar Leeuwarden

Vandaag bewandelen Durkje en ik het vierde - en daarmee laatste - traject van dit Hannekemaaierspad van Groningen naar Leeuwarden, over een afstand van 19,9 kilometer, van Burgum langs Hurdegaryp en door Tytsjerk naar Leeuwarden.

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 8:15 uur vanuit Feinsum, om naar het dorpscentrum van Burgum te rijden, waar onze vierde etappe vandaag begint.

Bij vertrek vanmorgen is het 17 graden Celsius, en het is droog. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 19 graden Celsius. Het is bewolkt met prachtige zonnige perioden, en daarmee dus goed wandelweer.

Koffiemoment in het Martinushuis van Burgum

Over de Hillemaweg gaan we in westelijke richting door Burgum. We passeren de rooms-katholieke Sint-Martinuskerk.

In de tuin van het parochiehuis zien we een kunstwerk van Anne Woudwijk, bestaande uit een kroon van bewerkte stenen platen rondom een boom, gemaakt door de Drachtster kunstenaar Anne Woudwijk, die het kunstwerk met daarop afbeeldingen van vogels de naam 'De kroon van Franciscus van Assisi' gaf, als verwijzing naar de heilige Franciscus, die preekte voor de vogels.

De deur van het Martinushuis naast de kerk staat open. We raken daar in gesprek met de bewoonster van het parochiehuis, die ons in het Martinushuis uitnodigt om met haar een kop koffie te drinken. Ze is in afwachting van haar collega, met wie ze vandaag hier een training Weerbaarheid belegt voor medewerkers van Alliade. Na het koffiedrinken nemen we afscheid van de gastvrije trainers van Alliade, terugkijkend op een leuk gesprek bij de koffie.

Langs het Poepekrús over de Zomerweg naar Tytsjerk

We doorkruisen de noordwestelijke wijk van Burgum, en komen dan ook langs de sportvelden en het asielzoekerscentrum, alvorens we bij Hústerheide de Zomerweg op gaan.

Iets verderop komen we langs het bermmonument, waarmee de Duitse hannekemaaier wordt herdacht, die hier in het jaar 1783 werd vermoord. Een groot kruis van beton op cortex staal herinnert voorbijgangers aan deze nooit opgeloste moord. Zo'n herdenkingskruis noemen we in Fryslân een 'poepekrús', zijnde een kruis ter herdenking van een zogenoemde 'poep', ofwel hannekemaaier, ook wel 'hantsjemier' genoemd.

Om 10:30 uur passeren we op de Zomerweg het dorp Hurdegaryp aan de zuidkant.

We blijven alsmaar de Zomerweg volgen, tot aan Tytsjerk.

In Tytsjerk komen we ter hoogte van de Tytsjerker Feart langs het markante kunstwerk van de Friese beeldhouwer Anne Woudwijk, een schippersvrouw 'yn 'e beage' voorstellend, een schip op eigen kracht voorttrekkend door de vaart, zoals dat vroeger te doen gebruikelijk was.

Op het moment dat we in Tytsjerk bij het spoorhuisje de spoorlijn willen oversteken, passeert op de spoorwegovergang in de overstap van de Buorren naar het Noarderein een trein vanuit Leeuwarden richting Groningen.

Groene Ster met Kleine Wielen

Als we aan de zuidwestkant Tytsjerk verlaten, gaan we het Groene Ster-gebied in, lopend tussen de velden van de Leeuwarder golfbaan. 

We volgen de zuidoever van de Kleine Wielen, en lopen zo in een nagenoeg rechte lijn westwaarts naar de Himriksmole, waar we op een zitbank - heerlijk in de zon - onze koffiepauze hebben.

In het westelijke deel van het Recreatiegebied De Groene Ster volgen we de Noarder Rûchlân tot aan de Grote Zwemplas.

Op het Groene Sterpad komen we langs de Wielendwinger, het wooncomplex dat als schiereiland in de Nije Wielen is gebouwd.

Na het oversteken van de Alddeel gaat de route verder op het Groene Sterpad, waarbij we de Leeuwarder woonwijk Camminghaburen van oost naar west doorkruisen.

Stadswandelen door Leeuwarden

Nadat we door een fietsers- en voetgangerstunnel onder de Anne Vondelingweg door zijn gegaan, gaan we over het Kalverdijkje naar en door de Leeuwarder woonwijk Heechterp.

Waar we de Archipelweg over zijn gestoken, gaat het verder over de Coopmansstraat langs het voetbalcomplex van Cambuur, dat op afzienbare termijn zal worden getransformeerd in een nieuwe woonwijk

Het Cambuurpad volgen we na enkele wegomleidingen naar het Hoeksterend, waar we de Ooster Stadsgracht oversteken.

Via de Voorstreek en de Amelandshof lopen we naar het standbeeld van Christus Koning, dat vóór de Sint-Bonifatiuskerk staat.

Op het Bonifatiusplein zien we dat inmiddels de laatste hand wordt gelegd aan het nieuwe wooncomplex met uitzicht op het plein en op de grote rooms-katholieke kerk.

Daarna gaan we straks langs verschillende plekken in de Leeuwarder binnenstad met herinneringen van weleer aan de de Duitse hannekemaaiers (boerenarbeiders) en Tödden (marskramers). We hebben vooral beelden bij namen van Duitse oorsprong, zoals bijvoorbeeld: Escher, Grimm, Hageman, Slauerhof, Zelle, Oranje Nassau, Drontmann en Brenninkmeijer. 

Door de Leeuwarder binnenstad langs Poepen & Tödden

Aan het eind van de Amelandsstraat steken we de Amelandspijp over, naar de Sacramentsstraat.

Rechtdoor lopend over Bij de Put komen we bij de Grote of Jacobijnerkerk.

Daar is het Open Kerk, dus we gaan even deze grote Leeuwarder stadskerk binnen voor onder andere een ontmoeting met de aanwezige gastvrouwen van deze Open Kerk. 

Dan gaat - met een verkregen kerkstempel van deze Jacobijnerkerk in onze routegids - de stadswandelroute verder door de Grote Kerkstraat, de Bonte Papesteeg, de Speelmansstraat, de Zuupsteeg, de Eewal, de Minnemastraat, Over de Kelders naar de Groentemarkt en de Berlikumermarkt. 

Over De Brol en door het Nauw komen we vervolgens op het Waagplein bij de Leeuwarder Waag, waar we onze lunchpauze houden, nog steeds aangenaam in de zon.

Dan volgt nog een ommetje over de Nieuwestad en door de Oude Doelesteeg via het Ruiterskwartier, het Groot Schavernek, Nieuwestad, de Burmaniastraat en de Kleine Kerkstraat naar uiteindelijk de Oldehove aan het Oldehoofsterkerkhof, hetgeen om 14:00 uur het eindpunt is van dit Hannemaaierspad van Groningen naar Leeuwarden.

Via het Wilhelminaplein en de Sophialaan lopen we tot slot naar het Stationsplein, waar we nog ongeveer twintig minuten moeten wachten op de bus.

Met die bus rijden we via Hurdegaryp en Quatrebras terug naar Burgum, waar we vanmorgen onze auto hebben achtergelaten. Vanuit Burgum rijden we tenslotte met onze auto terug naar huis in Feinsum.

Met deze etappe hebben we vandaag het Hannekemaaierspad van de Groninger Martinitoren naar de Leeuwarder Oldehove afgerond.