Hondsrugpad van Groningen naar Glimmen

Zondag 16 april 2023
 

Over het Hondsrugpad door het Friesche Veen

Hondsrugroute
In het jaar 2021 publiceerde wandel-journalist Fokko Bosker weer een nieuwe wandelgids, met als titel 'Hondsrugpad', en met als subtitel: 'Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur'.

Dit Hondsrugpad loopt vanuit Groningen via Emmen naar het Duitse Meppen, en het volgt daarbij onder andere middeleeuwse karrensporen, prehistorische veenpaden en het passeert de indrukwekkende hunebedden op deze heuvelrug. De route voert onder meer door uitgestrekte bossen, over heidevelden, zandverstuivingen en akkers. 

Wandelend op dit langeafstandspad ervaar je een rijke variatie aan landschapstypen, middeleeuwse dorpen en natuurgebieden.

Na een inleidend hoofdstuk van Fokko Bosker, gidst hij de lezer van zijn wandelgids etappe voor etappe door het landschap, en belicht Bosker de aardkundige geschiedenis, en verbindt Fokko die met de rijke cultuurhistorie en natuurbeleving.

Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur

De routegids biedt een doorgaande wandelroute aan in negen etappes (van 10,3-31,9 kilometer per etappe); van Groningen - grensoverschrijdend - naar Meppen in Duitsland.

Aan weerszijden van die route biedt de gids ook zeven gevarieerde rondwandelingen (van 3,8-25,5 kilometer per wandelronde), waarvan bijvoorbeeld de eerste een stadswandeling is en de laatste een wandeling door een natuurgebied.

Daarnaast zijn er dan nog twee afzonderlijke verbindingsroutes, namelijk die van Assen naar Anloo in twee trajecten van totaal 29 kilometer, en die van Coevorden naar Emmen ook in twee trajecten, van totaal 53,8 kilometer.

Alle etappes, rondwandelingen en verbindingsroutes (trajecten) door contrastrijke natuur en cultuurhistorie hebben samen een totale lengte van 341,6 kilometer.

Wandeldag 1 - Van Groningen naar Glimmen

Vandaag gaan Durkje en ik van start met onze eerste wandeldag op het Hondsrugpad.

We wandelen deze dag van Groningen naar Glimmen.

Deze dagtocht bestaat om te beginnen uit: 

• de 'Stadswandeling Groningen door historisch centrum' (3,8 kilometer), 
• en daarna etappe 1 'Van Groningen naar Haren' (10,3 kilometer), 
• met tot slot etappe 2 'Van Haren naar Glimmen' (12,9 kilometer).

De totale afstand van deze wandeldag is 27 kilometer.

We vertrekken vanmorgen om 7:30 uur uur vanuit Feinsum, bij een temperatuur van 8 graden Celsius.

Het is droog, en de rest van de dag blijft het overwegend bewolkt met slechts af en toe een straaltje zon. De temperatuur loopt op tot 10 graden Celsius, en omdat het niet hard waait, is het al met al heerlijk wandelweer. Dat anderen daar ook zo over denken, blijkt wel uit het feit dat we onderweg op deze dag veel wandelaars en fietsers ontmoeten. 

Om 8.45 uur arriveren we in Glimmen bij bushalte 'Hoge Hereweg' langs de Rijksstraatweg, waar we om 9:04 uur met Q-buslijn 50 vertrekken richting Hoofdstation Groningen, vanwaar we om 9:30 uur aanvangen met onze wandelroute, beginnend met de Groninger stadswandeling.

Rondwandeling 1 - Stadswandeling Groningen

Het thema van deze stadswandeling is 'Stadswandeling door historisch centrum'. Deze stadsroute gaat namelijk door een deel van de oude binnenstad van Groningen.

Groningen is ontstaan op de noordelijke punt van de ongeveer 70 kilometer lange Hondsrug. Deze heuvelrug ontstond zo'n 150.000 jaar geleden in de Saale-ijstijd. In Groningen heeft de Hondsrug nog een hoogte van zo'n 7 meter boven NAP. Verderop in Drenthe bereikt hij wel zo'n 20 meter hoogte boven NAP.

Tegenover het stationsgebied steken we via de H.N. Werkmanbrug de Zuiderhaven over, waarbij we het Groninger Museum passeren.

We volgen de Ubbo Emmiussingel, en steken het Emmaplein over, om dan over de Praediniussingel naar Academie Minerva te lopen. Via de Museumstraat bereiken we het Kleine der A, waar we langs de A lopen, wat eigenlijk nog een uitloper is van de Drentsche Aa, die we vanmiddag nog enkele malen zullen zien. 

Via de A-Brug steken we de A over, om dan over het Lage der A langs deze stadsgracht naar de Visserbrug te lopen. 

De Hondsrug in Groningen op

Het Hoge der A (tegen de Hondsrug aan de oostzijde) en aan de overzijde het Lage der A vormden vroeger samen het oudste havenkwartier van de stad. Aan de aanduidingen hoge & lage kun je zien dat hier voorheen nog sprake was van de getijdenwerking vanuit zee, omdat Groningen via het Reitdiep toen nog in open verbinding stond met de Waddenzee.

De Visserbrug steken we over, om dan via het Hoge der A weer terug te wandelen naar de A-Brug. Daar volgen we de opgaande Brugstraat tot aan de Der Aa-kerk, waar we de A-Kerkstraat in gaan. 

Even later passeren we in de Broerstraat het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen, en dan gaat het over de Oude Boteringestraat verder naar de Grote Markt, waar we langs de Martinikerk komen.

Vanuit de Herestraat stijgen we naar de afslag van het Hoogstraatje, waarmee we voor wat betreft de stad Groningen op het hoogste punt van 8 meter 40 boven NAP komen op de Hondsrug.

Via de Oosterstraat, de Heresingel en de Ubbo Emmiussingel komen we even later weer terug bij het Groninger Museum, en als we aan de overzijde van de Zuiderhaven dan weer het stationsgebied betreden, sluiten we daarmee de 3,8 kilometer lange stadswandeling van het Hondsrugpad af.

Dan beginnen we aansluitend direct aan de eerste etappe van het Hondsrugpad.

Etappe 1 - Van Groningen naar Haren

Het thema van deze eerste etappe is 'Een stad die haar Drentse afkomst verloochent'. Groningen was in het jaar 1040 namelijk nog een nederzetting in het graafschap Drenthe, waarvan de stad en de provincie zich na jarenlange strijd heeft ontbonden.

De twee etappes van vandaag gaan ook door de oude esdorpen Helpen (Helpman), Essen, Haren en Glimmen.

We lopen de Hondsrugroute vanuit het noorden naar het zuiden, wat spoort met de gestage opmars van het landijs dat vanuit het noorden de Hondsrug in de ijstijd naar het zuiden toe vormde.

Op het treinstationsterrein steken we via de hoge loopbrug de sporen over, om dan op de scheiding van de Rivierenbuurt en de Heerewegbuurt door het Dinkelpark naar de Stadsring te lopen.

Aan de andere kant van de N7 gaan we vanaf de Hereweg het Sterrebos (1765) in. Dit bos is nog een restant van de voormalige verdedigingswerken van de stad Groningen. Nabij de Muziekkoepel nemen we plaats op een houten bank, waar we onze koffiepauze hebben.

Klooster Yesse in Essen

Via de Haydnlaan gaat het daarna in zuidelijke richting door de wijk Coendersborg. In de zuidoostelijke punt van de stad Groningen, verlaten we de bebouwde kom, om dan door het open landschap van het vroegere Hunzedal naar het buurtschap Essen te wandelen. In Essen passeren we onder andere de locatie van het voormalige Cisterciënzer vrouwenklooster Yesse (1215-1594). Naast een oude stookhut zie ik nog een partij van restanten van kloostermoppen liggen.

Vanuit Yesse wandelen we dan naar en langs de zuidrand van de stad Groningen.

We kunnen verderop - bij de Rijksstraatweg aangekomen - in zuidoostelijke richting naar Haren lopen.

In Haren hebben we onze lunchpauze aan de voet van de kerktoren van de Harense Sint-Nicolaaskerk.

Hier eindigt etappe 1 van het Hondsrugpad.

Etappe 2 - Van Haren naar Glimmen

Het thema van deze tweede etappe is 'Op weg naar Drenthe in het spoor van de hunebedden'. Alhoewel we in de provincie Groningen beginnen en ook eindigen, gaan we vandaag toch alvast tweemaal op weg naar - en gaan we tweemaal een deel van deze etappe door - de provincie Drenthe, die bekend staat vanwege haar hunebedden.

We vervolgens onze route bij de Sint-Nicolaaskerk (1220) van Haren.

Door het Harense Hendrik de Vriesplantsoen gaan we door het noordwesten van Haren naar de Vondellaan. Daar gaan we via een tunnel onder de A28 door, om dan iets verderop langs het Noord-Willemskanaal naar de Meerwegbrug te gaan. 

Aan de overzijde van het kanaal lopen we over het grasdijkje langs de Schipsloot naar de Drentsche Aa. 

Friesche Veen

Daar waar we de Drentsche Aa bereiken, wandelen we over een volgende grasdijk door polder het Oosterland naar het natuurgebied het Friesche Veen, dat lang geleden gegraven is door Friese veenarbeiders.  

Daar passeren we een stel ganzen met zes kuikens.

Het Friesche Veen is een gebied dat bestaat uit petgaten omzoomd met elzenbroekbos.

Ook hier kunnen we mooi de gele wegwijzers van het Hondsrugpad volgen, dat onderdeel uitmaakt van de bewegwijzering van de Duits-Nederlandse Hünenweg. 

In de kilometers die we vandaag achter de rug hebben, hebben we al ettelijke malen deze wegwijzers zien staan.

Dit is eigenlijk wel een bijzonder gebied hier in het Friesche Veen. Op veel plekken langs het - overigens buitengewoon drassige - bospad liggen her en der duidelijk herkenbare stukken afval. We zijn hier namelijk in het gebied dat vroeger door de stad Groningen werd gebruik voor de vuilstort. 

Overal vind je restanten van oude gebruiksvoorwerpen van vroeger.

Eén van de eerste dingen die me opvallen, is een oude doofpot.

Verderop ligt het restant van een oude koffiepot.

En enkele meters verderop ligt een verregaand verroest oud vergiet.

Veel van die vroeger op deze de vuilstort gedumpte gebruiksvoorwerpen zijn van ijzer, dus het ligt ook wel voor de hand dat men in de volksmond deze brede bosstrook tussen het bospad en de petgaten ook wel de Blikwal noemt. Je hoeft met basisschoolkinderen dus niet naar een museum om kinderen iets te laten zien en te vertellen over de huishoudelijke gebruiksartikelen die onze ouders, grootouders en overgrootouders vroeger in huis gebruikten. Het ligt hier allemaal letterlijk voor het oprapen.

Iets verderop komen we langs de Vogelkijkhut van het Friesche Veen.

Vennebroek en Vosbergen

Vanuit het Friesche Veen lopen we het landgoed Vennebroek op. In het open veld voorbij Havezate Vennebroek (1847) zien we enkele ooievaars fourageren.

Door de Polder Lappenvoort wandelen we langs de Eelder Schipsloot.

Eerst steken we de Eelder Schipsloot over, en even later de Drentsche Aa, die hier ook door de polder stroomt.

Vervolgens doorkruisen we het landgoedbos Vosbergen.

Daar gaan we onder andere diagonaal door een geometrisch aangelegd bosperceel.

Door het stroomdal van de Drentsche Aa komen we daarna weer terug bij het Noord-Willemskanaal. Hier nemen we een korte pauze aan het kanaal.

Na deze fruitpauze gaan we na de Oosterhoeksebrug aan de overzijde van dat kanaal de Hondsrug weer op, om dan door de Glimmermade polder aan de overzijde van de Drentsche Aa Glimmen binnen te wandelen.

Door het Quintusbos wandelen we naar de Rijksstraatweg. Op de Hoge Hereweg aangekomen, eindigt hier voor ons de tweede etappe van het Hondsrugpad. 

We lopen dan terug naar onze auto, die we vanmorgen nabij de bushalte aan de Rijksstraatweg hebben geparkeerd.

Via de verjaardagsvisite bij mim rijden we rond het avonduur weer terug naar huis.