Guía del peregrino del Camino Franchés

Dinsdag 27 februari 2018 

De cover van de toeristische pelgrimsgids

Voorbereiding
Pelgrims die hun pelgrimage beginnen op of voorzetten over de Spaanse 'Camino Franchés' van Roncesvalles naar Santiago de Compostela, staat een behoorlijk aantal pelgrimsgidsen ter beschikking, in allerlei talen en uitvoeringen.
Zo'n routeboekje koop je bijvoorbeeld al in Nederland via het Nederlands Genootschap van Sint Jacob, maar ze zijn ook gewoon leverbaar via de reguliere boekhandels in Nederland, of via allerlei webshops.
Dan heb je keus uit allerlei soorten gidsen, en in de taal naar keuze, zoal bijvoorbeeld Nederlands, Duits, Engels, of Spaans.
Anderen kiezen ervoor om de wandelgids onderweg pas aan te schaffen in een pelgrimsplaats, waar die gidsen over het algemeen ook goed verkrijgbaar zijn, vooral in de grotere plaatsen. Dan is de keus meestal niet zo groot, en moet je het doen met de uitvoering en in de taal die op dat moment leverbaar is.

Guía
Als aanvulling op die wandelboeken geven plaatselijke toeristenburo's ook nog wel eens brochures of boekjes uit, die de pelgrim onderweg kunnen helpen.
Eén van die boekjes over de 'Camino de Santiago' is uitgegeven door 'Castilla y Léon', met als titel: 'guía del peregrino del Camino Franchés', ofwel: 'pelgrimsgids voor de Franse weg'. 
Dit Spaanstalige boekje bevat enkele handige kaartjes met informatie over routes, afstanden en hoogtes.
Er wordt enige informatie gegeven over de camino, over tips voor wandelende en fietsende pelgrims, over het pelgrimspaspoort voor onderweg, en over de kunst en cultuur langs de route.
Daarna wordt van de opeenvolgende regio's Navarra, La Rioja, Burgos, Palencia, León en Galicia van de belangrijkste doorgangsplaatsen vermeld wat de faciliteiten zijn voor wat betreft bijvoorbeeld: pelgrimsherbergen, watertappunten, horeca, levensmiddelenwinkels, banken, apotheken, fietsreparatiepunten, campings en toeristenburo's.
En tenslotte worden achter in het boekje de adressen vermeld van de plaatselijke Jacobus-genootschappen en VVV's.

Van R nar S
De wandelaar zal elke kilometer nog wel moeten lopen, en de fietser zal elke kilometer dan wel moeten fietsen, maar al die organisaties, ondernemers, particulieren, en al die andere vriendelijke mensen die je onderweg met raad en daad bij staan, geven je als pelgrims onderweg wel eens het gevoel dat je op op handen wordt gedragen van A naar B, ofwel van R(oncesvalles) naar S(antiago de Compostela).

Voorbijgangers in Feinsum

Zondag 25 februari 2018 

De paardenkoets passeert zojuist de Hyltsjebrêge bij Feinsum

Samenspel
Weer of geen weer, een hele dag zien wij verkeersdeelnemers in allerlei variaties onze woning voorbijtrekken.
De Hege Hearewei ten westen van Feinsum wordt dag in dag uit volop gebruikt door onder andere wandelaars, fietsers, bromfietsers, automobilisten, motorrijders, tractorbestuurders, ruiters te paard, af en toe een camper, en bestelbusjes, al dan niet met aanhanger.
Op zondagochtend echter passeert ook regelmatig een paardenkoets, bereden door twee mensen, de één met de teugels op de bok, de andere op de passagiersbank, en vandaag - vanwege de vrieskou - diep weggedoken in warme kledij.
Altijd weer een mooi gezicht, dat samenspel van mens en paard; en zo mooi passend ook in ons Friese landschap.

Zonsondergang in Feinsum

Sneon 24 febrewaris 2018

Zonsondergang in Feinsum

De Flinter fan Feinsum

Freed 23 febrewaris 2018

De blauwe Flinter by it Feinsumer Flinterplein

Klinkers mei blauwe kopkes
Ofrûne simmer wurde der al in bult klinkers delsmiten, ferskûld efter de hage yn it lange gêrs fan it Feinsumer Flinterplein. De stien hie in blau kopje. Mar wêrom dat blauwe kopke?
Wikenlang barde der neat mei de stienbult, dat de party wurde fansels al gau fûn en brûkt troch de buortlike jongerein fan Feinsum. Hja bouden in blaustiennen toer, en wer barde der lang neat.

Dienmakke wurk
In tal moannen lyn kaam der in auto mei oanhanger, en doe gie it oan. Op de trijesprong fan de Holdingawei oan it Feinsumer Flinterplein wurden klinkers út de rûne ferkearsdrompel helle. Der wurde stien sage en doe waard dúdlik dat it no heve soe, want de blauwe stien hie as doel om it figuer fan in grutte flinter te foarmjen boppe op de ferkearsheuvel. In blauwe flinter, dat no begripe jo ek wêrom de klinkers in blau kopke hawwe.
Mar it wurk kaam net yn ien dei klear, dat de auto ferdwûn en it duorre in tal wiken, en dêr kaam it autoke wer werom. Nochris wer wurden der hekken om de ferkearsdrompel set, wurden der klinkers út de strjitte helle, en kamen der klinkers mei blauwe kopkes yn. En no kaam it al klear, want it risseltaat wie in komplete blauwe flinter boppe op de ferkearsdrompel.

Feinsumer Flinters
Dat no hawwe wy in moaie flinter foar hûs op 'e ferkearsdrompel tsjin it Flinterplein oer.
En foar wa't net wit wat foar doel it no hat om in Flinter en in Flinterplein te hawwen yn Feinsum, dy kin ik hjirby melde dat Feinsumers yn al lang ferfleane tiden ek wol de 'Feinsumer Flinters' neamd wurden. In soad doarpen hienen sokke skeldnammen, en om't hja fûnen dat Feinsumers yn in lang ferline wol ris wat fladderich wienen in harren praat en yn harren dwaan en litten, wurden die fladderige Feinsumers ek wol Flinters neamd.
Hijumers wurden wol Skieppebingels en Kikkerts neamd, Alde Leisters wienen Lúsangels mei it Hier troch de pet, en Stiensers wienen Rotten en Dobbedûnsers, en Feinsumers dus Flinters.

Flinters fan de takomst
No ja, moaie ferhalen, en wy moatte it mar nimme sa't it wie, en wy moatte as Feinsumers ús namme mar nimme sa't dy is, en der mar it bêste en moaiste fan meitsje. En dat is hjir yn Feinsum grif ek al dien, want sjoch mar nei de moaie Flinter-oerwei-boerden foar it inkele spoar fan it eardere Dokkumer Lokaeltsje yn it sintrum fan Feinsum, en no fansels ek dy moaie Flinter oan de foet fan it Flinterplein. Moai foarbyld fan hoe't men wat âld wie en wat men gau ferjit wer op in moaie wize werom bringe kin nei de hjoeddeiske tiid, de takomst yn'e mjitte.

AGW verhuisklaar maken

Donderdag 22 februari 2018 

Lege kasten

Opruimen
De reeds afgehandelde bestuurlijke fusie en de per 1 september 2018 nog komende instellingenfusie brengt veel veranderingen met zich mee, die we stap voor stap doorlopen.
Eén van de gevolgen is dat gelijksoortige afdelingen worden samengevoegd, en zo snel mogelijk ook een gezamenlijk werkplek krijgen, zodat zo spoedig mogelijk zo goed mogelijk met elkaar kan worden samengewerkt.
Dat brengt ook verhuizingen met zich mee van afdelingen, mensen en middelen, en daar zitten we momenteel midden in.
In de weken die voorafgingen aan de Voorjaarsvakantie kon iedereen zich voorbereiden op één van de grotere interne verhuizingen, die volgend week zal gaan plaatsvinden.
Op de AGW-werkplekken in De Haak van Stenden Hogeschool te Leeuwarden is het dan ook een drukte van belang.

Volle verhuisdozen

Inpakken
Overal zijn collega's bezig met opruimen en met het verhuisklaar maken van documenten en andere hulpmiddelen die nodig zijn om op de nieuwe werkplek het werk na de Voorjaarsvakantie weer te hervatten.
Containers voor papier, voor restafval en voor archiefvernietiging worden af- en aangereden, en hier en daar liggen hoge stapels verhuisdozen gereed om te worden gevuld.
Aan het eind van deze week staan overal verhuisdozen opgestapeld, en zijn de te verhuizen inventarisstukken evenals de verhuisdozen voorzien van stickers, die volgende week voor de verhuizers de informatie moeten bieden om alle verhuisobjecten op de daartoe bestemde plek te deponeren.

Jacobus en Mohammed: de camino vanuit een multicultureel perspectief

Woensdag 21 februari 2018 

Kati Ihnat

Wat beweegt de pelgrim?
Ook in 2018 organiseert de Werkgroep Geschiedenis & Cultuur van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob weer een cyclus van vijf lezingen, met dit jaar als centraal thema ‘Wat beweegt de pelgrim?’

• Wat inspireert hem of haar? Het gaan naar een heilige plaats? Of naar een bijzonder persoon, een heremiet bijvoorbeeld, waarvan naam en faam van verre lokt? 
• Is ‘t het avontuur tegemoet te gaan, naar vreemde landen, naar verre streken? 
• Lokt de wildernis? 
• Of is het de faam van kunst en cultuur: het zien van mooie steden; oude, roemrijke kloosters, grootse kathedralen? 
• Misschien is het slechts de uitdaging, het sportieve gebeuren? 
• Of het innen van persoonlijk belang: boetedoening, het verkrijgen van een aflaat, het oplossen van een conflict, of eenvoudigweg een zakelijk belang? 
• Wellicht ook spelen meerdere motieven tegelijkertijd?

In een vijftal lezingen zullen gerenommeerde sprekers, ieder vanuit de eigen deskundigheid en met casuïstiek, de beweegredenen van de pelgrim nader belichten.

Kati Ihnat
Vanavond is de derde lezing in het Institutio Cervantes te Utrecht.
Titel van deze avondlezing is: ‘Jacobus en Mohammed: de camino vanuit een multicultureel perspectief’. 
Deze lezing wordt verzorgd door Kati Ihnat.
Kati Ihnat is assistent professor aan de Radboud Universiteit Nijmegen en specialiste op het terrein van de middeleeuwse geschiedenis van het Iberisch schiereiland (Spanje), waarvan grote delen eeuwenlang onder Moorse (Moslim) invloed hebben gestaan.

Ervaringen van de middeleeuwse pelgrim
Tot de dertiende eeuw was meer dan de helft van het Iberisch schiereiland onder Moslim-heerschappij. In haar lezing gaat Kati Ihnat vanavond in op de invloed hiervan op de middeleeuwse pelgrimage naar Santiago de Compostela.

• Hoe dachten pelgrims en mensen die voor hen zorgden over de Moslims in het zuiden, en
• Welke invloed had dit op hun reis? 

We gaan vanavond in op:

• De oorsprong en ontwikkeling van de legende over ‘Santiago Matamoros’ (Jacobus de Morendoder), 
• De rol die de militaire ridderorden in de pelgrimage speelden, 
• De relatie tussen pelgrimage en kruistochten, 
• En in meer algemene zin op de historische context van de zogenoemde ‘Reconquista’, de herovering van de Spaanse landen op de Moren door de Christenen in Noord-Spanje.

Jacobus de apostel
De heilige Jacobus wordt al eeuwenlang beschouwd als de beschermer en verdediger van het Spaanse land.
We kennen ook het eeuwenoude beeld van Santiago Matamoros, het beeld van Jacobus als de Morendoder. Kati Ihnat toont ons daartoe het beeld van Santiago Matamoros in de kathedraal van Santiago de Compostela, zowel zonder als met de verhullende bloemen. Na een terroristische aanslag in 2004 wilde men dat beeld met de gedode Moorse soldaten onder de paardenhoeven weghalen, uit angst voor nog een terreuraanslag. Maar dat stuitte op veel verzet, dus toen verstopte men de beeltenissen van de gedode Moren onder bloemen, die tot op heden de al te confronterende beelden verhullen.

De rol van Jacobus in Spanje
Jacobus staat in de Bijbel bekend als discipel en later apostel van Jezus. Herodes vermoordde Jacobus. Er is in de Bijbel geen connectie tussen Jacobus en Spanje.
In de zevende eeuw kwam ineens een nieuw verhaal op, namelijk dat Jacobus naar Spanje was gereisd om de Spanjaarden te bekeren. In de achtste eeuw wordt dit verhaal groter.
De Moren vielen Spanje binnen en bezetten het grootste deel van Spanje. Maar Pelayo hield stand tegen de Moren; langs een strook van de Spaanse noordkust kwam geen Moorse overheersing, en daar ontstond Asturië.

Patroon en beschermer van Spanje
Jacobus werd toen al beschouwd als de bijzondere patroon en beschermer van de Spanjaarden.
Pas in de 9e eeuw werd het graf van Jacobus ontdekt. Dat feit kreeg vooral aandacht van de koning van Asturië. Koninklijke ondersteuning volgde voor de kerk die was gebouwd op de plaats van het graf van Jacobus. Die kerk werd in fasen steeds verder vergroot, en er kwamen steeds meer pelgrims naar de kerk, naar het graf van Jacobus.
Spanje wilde men weer kerstenen, vooral nadat Jacobus steeds meer het perfecte symbool werd voor de herovering van Spanje op de Moren.
Vanaf de 11e eeuw kreeg Jacobus veel meer een militair karakter, en vanaf dat moment komen ook de afbeeldingen op van Jacobus als strijder.
Kati Ihnat vertelt ons drie legendes (van Coïmbra, Karel de Grote en van Clavijo) over Jacobus als strijder en bevrijder van het Spaanse land. Dergelijke legendes gaven vooral bekendheid aan de verhalen over en de wonderen van Jacobus. Later werden deze legendes beschouwd als waar gebeurd.
Ook in de religieuze kunst koos men steeds meer voor de verbeelding van het Jacobus-verhaal.
De strijd tegen de Moren werd ook beschouwd als de verdediging van het Christendom. De paus ging zelfs zover dat hij de herovering van Spanje op de Moren ook als een soort Kruistocht (zoals naar het Heilige Land) proclameerde. Jacobus (de Morendoder) kreeg daarmee bij de Spanjaarden steeds meer status.

De ervaring van pelgrims
De pelgrims wisten vroeger wel van de Moorse invloed, maar welke invloed had dat nu eigenlijk op de ervaring van de pelgrims? Daarover gaat het tweede deel van vanavond, na de pauze.
Pelayo is één van de martelaren, als een herinnering aan het lange gevecht van de Christenen tegen de Moslims; en ook Pelayo werd - evenals Jacobus - symbool voor die vrijheidsstrijd.
Moorse invloeden vind je op de camino ook in de architectuur van kerken en kloosters van bijvoorbeeld de 12e en 13e eeuw; denk maar aan de hoefijzerbogen, de waaierbogen, en het Moorse snijwerk.
Ook in kerkelijke voorwerpen zie je Moorse invloeden, zoals op reliekschrijn, op textiel, en in ivoorsnijwerk. Het is een combi-stijl van Moslim en Christenen, ook wel 'mozarabisch' genoemd.
Pelgrims zagen deze stijlkenmerken – hier en daar met ook Arabische teksten - onderweg dus ook.

Spaanse pelgrimsroutes
Maar niet alleen de pelgrims, ook anderen zagen de tekenen, want de pelgrimroutes werden behalve door pelgrims ook door veel anderen gebruikt, denk maar aan diplomatiek verkeer of handelsroutes. Ook Moslims waren op pelgrimsroutes onderweg, óók op weg naar Santiago de Compostela. De route ging voor alle passanten eveneens langs Moslimwijken en Joodse wijken.
De pelgrimsroutes waren dus eigenlijk ook lijnen van verbinding tussen Christenen, Moslims en Joden.
Toch is het jaren zo gebleven dat Jacobus als symbool van de strijd tegen de Moslims werd gezien, zelfs tot op heden nog, zie bijvoorbeeld in de reactie van sommige Spanjaarden op de komst van Noord-Afrikaanse moslim-vluchtelingen die hedentendage de Middellandse zee oversteken.
Het is de verantwoordelijkheid van historici om niet alleen op het oude conflict en op het vroegere geweld te wijzen, maar om ook te wijzen op de andere kant van de door velen gedeelde geschiedenis over menselijke verbinding tussen culturen en religies. Niet overal wordt die gedeelde geschiedenis overigens ook zo ervaren.

Reflectie op de lezing
Er is indertijd wel zeker sprake van geweld en intolerantie geweest, maar van een continue ervaren  oorlog is eigenlijk geen sprake. De legendes vergroten de spanning tussen Moslims en Christenen, maar als je de betrekkelijk vrij kortlopende spanningen even buiten beschouwing laat, leefden Christenen en Moslims en Joden vroeger doorgaans wel rustig naast elkaar. Christenen uit het Moorse zuiden van Spanje konden bijvoorbeeld ook gewoon op pelgrimstocht naar het noorden naar Santiago de Compostela.
In de 9e en 10e eeuw kom je in historische bronnen het woord 'Reconquista' niet tegen, maar de idealen die er onder liggen, tref je daar wèl in aan. Die naam 'Reconquista' - als aanduiding van deze idealen - kom je pas in de 19e eeuw in de historische bronnen tegen.
We moeten ons realiseren dat ook de huidige moderne geschiedschrijving over onze Europese historie niet vrij is van de nu geldende ideologieën. De ene geschiedschrijver lukt het om er losser van te komen en te blijven dan de ander, maar we moeten ons realiseren dat ideologievrij historie onderzoeken en beschrijven moeilijk is.
Het mooie van deze avond is dat de aloud bekende legenden vanavond vanuit historisch perspectief werden onderbouwd en voor een beter en goed begrip in hun tijd werden geplaatst.

Proefvisitatie voor Technische Informatica in Emmen

Woensdag 21 februari 2018 

Introductie van het Ontwikkelgesprek in het informatica-lab in Emmen

Proefvisitatie
Ter voorbereiding op de visitatie van de HBO-Bachelor-opleiding Technische Informatica van NHL Stenden Hogeschool wordt vandaag een proefvisitatie georganiseerd in onze hogeschoolvestiging te Emmen, waar ook alle andere Techniek-opleidingen van Stenden Hogeschool zijn gehuisvest.
In mei 2018 zal een externe auditcommissie van onafhankelijke en gezaghebbende experts hier bij ons in Emmen op bezoek komen om de kwaliteit van de opleiding te beoordelen aan de hand van de kwaliteitsstandaarden die gelden voor alle opleidingen in het hoger onderwijs.

Verificatie
De opleiding heeft een zelfevaluatierapport geschreven met daarin de resultaten van de afgelopen jaren, en heeft vandaag een groot aantal bijlagen en onderwijsdocumenten in de proefvisitatiekamer gelegd, waar het auditteam vandaag mee aan het werk gaat.
De dag begint met een korte showcase en een rondleiding langs de onderwijsfaciliteiten om het auditpanel in korte tijd een impressie te geven van de karakteristieken van deze techniekopleiding.
Daarna verzorg ik een briefing voor het auditpanel, om hen met de gewenste focus voor de rest van de dag hun werk te kunnen laten doen.

Panelgesprekken
Gedurende de rest van de auditdag passeren allerlei opleidingsgroepen de revue bij het auditpanel. Zo spreekt de proefvisitatiecommisie met studenten, met docenten en examinatoren, met werkveldvertegenwoordigers, met het opleidingsmanagement en met leden van borgingscommissies zoals opleidingscommissie, toetscommissie, opleidingsexamencommissie, curriculumcommisie.
Verder beoordeelt het auditteam ook eindwerken waaruit blijkt dat de afgestudeerde studenten de te realiseren eindkwalificaties ook behalen. En er is ook aandacht voor de kwaliteit van de leeromgeving waarin het onderwijs wordt aangeboden, en uiteraard wordt ook kritisch gekeken naar de wijze waarop de docenten hun studenten toetsen en beoordelen.

Ontwikkelgesprek
Aan het eind van de dag verzorgt het auditteam eerst een korte terugkoppeling aan het management, en direct daarna volgt een uitgebreide plenaire presentatie aan alle betrokkenen. Daarin worden de nodige tops en tips gegeven, en wordt het proefvisitatierapport aangekondigd dat de opleiding daarna gaat gebruiken bij de laatste voorbereidingen voor de visitatie van mei 2018.
Deze auditdag wordt afgesloten met het zogenoemde 'Ontwikkelgesprek'. In het Informatica-lab van de opleiding wordt het auditteam in twee subgroepen verdeeld. Beide groepen worden dan door studenten en medewerkers van de opleiding bevraagd op de ingezette koers van de opleiding.

Kulturele Haadstêd 2018 ook in Feinsum

Vrijdag 16 februari 2018 

Het informatiebord van Leeuwarderadeel2018.nl bij de entree van Feinsum

Stad en provincie
In 2018 zijn de Friese hoofdstad Leeuwarden en de Provinsje Fryslân een kalenderjaar lang culturele hoofdstad van Europa (LF2018). Leeuwarden kreeg deze benoeming door in haar projectplan niet alleen de stad, maar ook de héle provincie erbij te betrekken. Het culturele jaarprogramma wordt dóór en vóór de inwoners van de hele provincie gemaakt, en de hele provincie is ook het podium van alle activiteit. Naast het hoofdprogramma is er nog een uitgebreid ‘mienskip’-programma, waar ook onze voormalige gemeente Leeuwarderadeel in meedoet.

Voormalig Leeuwarderadeel
Dit kalenderjaar is een historisch jaar. Niet alleen omdat 2018 het zogenoemde ‘Kulturele Haadstêd-jaar’ is; óók omdat dit het jaar is waarin onze burgerlijke gemeente Leeuwarderadeel niet meer bestaat als zelfstandige gemeente. Onze gemeente Leeuwarderadeel is met ingang van 1 januari 2018 ondergebracht bij de gemeente Leeuwarden.
Het programma speelt zich dus af binnen het gebied dat we tot 1 januari 2018 de gemeente Leeuwarderadeel of Ljouwerteradiel noemden: het gebied dat bestond uit de zeven dorpen Stiens, Jelsum, Koarnjum, Britsum, Feinsum, Hijum en Alde Leije. Behalve deze dorpen bestond Leeuwarderadeel uit de buurtschappen Tichelwurk, Truerd, Hoarne en Finsterbuorren met een uitgestrekt buitengebied. Met elkaar is dit zo’n 41 vierkante kilometer en hadden we ruim 10.000 inwoners.

Website en informatieborden
Op een website vind je momenteel het programma dat de tegenwoordige 'Werkgroep Kulturele Haadstêd 2018 yn Ljouwerteradiel' binnen de grenzen van onze voormalige gemeente organiseert in 2018. Onder andere omdat we nog aan het begin van dit culturele hoofdstad-jaar staan, is een groot deel van het programma nog in ontwikkeling.
Om echter wel zo vroeg mogelijk al duidelijk maken dat er in dit bijzondere jaar met en voor de inwoners van het vroegere Leeuwarderadeel activiteiten worden georganiseerd, is niet alleen de website in het leven geroepen, maar zijn ook bij toegangswegen van de dorpen informatieborden geplaatst, zo ook bij de oostelijke entree van Feinsum.

Boost en verleiding
Daarmee is niet alleen aantoonbaar dat onze 'mienskip' springlevend is; daarmee wil de werkgroep die mienskip ook een flinke ‘boost’ geven. En in de tweede plaats worden natuurlijk alle bezoekers en toeristen die voor de activiteiten van LF2018 de stad Leeuwarden of andere delen van de provincie bezoeken, verleid om óók naar onze dorpen toe te komen voor de bezienswaardigheden hier in onze omgeving, en voor de activiteiten die wij hier organiseren. Daarmee geven wij onze rijke cultuur, de historie en ons landschap meer bekendheid; óók aan mensen van buiten onze regio.

Vitaal kerkelijk leven in onze tijd en in onze omgeving

Donderdag 15 februari 2018 

Karin van den Broeke in De Hege Stins

Preses van GS van PKN in Stiens
De voorlaatste vergadering in de oude samenstelling van de Classis Leeuwarden van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) vindt vanavond plaats in De Hege Stins te Stiens.
Het eerste deel van deze vergadering heeft een open karakter, waarbij leden van onze Protestantse Gemeente van Stiens en ook andere belangstellenden van harte zijn uitgenodigd. Vanavond is domina Karin van den Broeke onze gastspreekster. Ze is preses van de Generale Synode (GS) van de Protestantse Kerk in Nederland, en houdt tijdens het eerste deel van de avond een lezing met als onderwerp: 'Vitaal kerkelijk leven in onze tijd en in onze omgeving. Eenheid in verscheidenheid'.

Warm en doorleefd
Deze classisvergadering begint met een liturgische opening, die wordt verzorgd door de Stienser dominee-pianist Jaap Overeem, met als lector de pastoraal werkster van dezelfde Stienser protestantse gemeente: Tine de Vries. Centraal in deze korte viering staat Psalm 98: 'Zing een nieuw lied voor God, de Here'.
Na deze openingsviering begint Karin van den Broeke te vertellen dat ze het fijn vindt om hier vanavond in het Friese Stiens als gastspreker aanwezig te zijn, want, zegt ze: "hier is sprake van een warme gemeenschap met een doorleefd kerkelijk leven". En dat is temeer voelbaar in het jaar dat Leeuwarden de Culturele Hoofdstad van Europa is.

Waar staan we op dit moment
In haar toespraak laat Karin van den Broeke eerst kort iets van de historie van de Protestantse Kerk in Nederland de revue passeren, beginnend bij het ontstaan van de PKN in het jaar 2004, het jaar waarin we zowel met pijn als ook vreugde samen vierden dat we voortaan als één Kerk verder zouden gaan, waarbij vanaf het begin ook een missionair insteek werd gekozen, en waarbij ook het kerkelijk jongerenwerk van 'JOP' centraal stond.
In 2011 kwam de tweede nieuwe visienota, met als thema 'De hartslag van het leven', kijkend naar wat volgens ons 'kerk zijn' is, en ons er ook van bewust zijnd dat het hier en daar ook wel eens wat 'kraakt’ in kerkelijk Nederland.

Van 75 naar 11
We zijn ons gaan realiseren dat de vorm van de Kerk ons dan wel dierbaar is, maar dat die niet als heilig hoeft te worden beschouwd, want ook andere, nieuwe vormen van 'kerk zijn' zouden mogelijk moeten zijn.
Al in 2015 kwam er weer een nieuw beleidsplan, waarin aandacht kwam voor de roep om ervoor te zorgen dat in de kerk vooral aandacht zou moeten zijn voor waar het in de kerk echt over zou moeten gaan. We wilden vooral zichtbaar worden met de kern van het kerk-zijn, en we realiseerden ons dat er tot op dat moment wel erg veel tijd ging zitten in de veelheid van de dingen waarvan we vonden dat die allemaal gedaan moeten worden. We stelden ons de vraag of we wellicht teveel overgeorganiseerd waren.
De insteek als reactie op dat vraagstuk werd onder andere: wat moet nog wel, en wat hoeft niet meer in de classis. Mede op grond daarvan gaan we nu van de 75 Nederlandse bestaande classes naar de beoogde 11 nieuwe classes, met ingang van 1 mei 2018. Dan hoeft bijvoorbeeld maar op die 11 plekken nog bestuurswerk te worden gedaan, en blijft er meer tijd over voor andere dingen, waar het in de kerk vooral over zou moeten gaan.

Besturen en ontmoeten
Het ontmoetingskarakter van en in de classes moet vooral wel overeind blijven, maar dat hoeft niet te betekenen dat we dat zouden moeten blijven doen in de aloude, verplichte samenstellingen. Zo zou bijvoorbeeld in kleinere verbanden (zoals in 'ringen') iets samen kunnen worden gedaan. Daarbij gaat het erom dat je besturen ontkoppelt van ontmoeten.
In elke nieuwe classis wordt een zogenoemde 'classispredikant' aangesteld; iemand die ook pastoraal rond zal gaan door diens classis om onder andere toe te zien op hoe het er aan toe gaat in het classicale gebied waarin hij/zij is aangesteld; waarbij ook zal worden onderzocht wat de mogelijkheden in diens classis zijn.
Daarbij verwijst Karin van den Broeke onder andere naar de vanavond ook aanwezige Leeuwarder studentenpastor en de aanwezige legerpredikant van de vliegbasis Leeuwarden, die evenals de justitiepastor hier in Fryslân ook al nauw betrokken zijn op het werk in onze classis.

Nieuw met meer diversiteit
Verder roept de PKN-preses op om vooral niet alleen en voortdurende alleen de dingen te blijven doen die je altijd al hebt gedaan. Vraag je ook eens af waarom we dat (nog) doen. Durven we wel eens iets los te laten, iets niet meer te doen, en wat gebeurt er dan? Verandert er dan iets? En welke nieuwe dingen zie je dan wellicht ontstaan? Lukt het om de oude vormen los te laten en nieuwe dingen met ook (meer) diversiteit te laten ontstaan?

PKN-Pioniersplek Nijkleaster in Jorwert
Karin van den Broeke wijst ons vooral ook op de PKN-Pioniersplek 'Nijkleaster' in ons Friese Jorwert. Wat doet dat momenteel al met onze eigen gemeente, wat zou het allemaal voor onze kerkelijke gemeente nog kunnen betekenen, wat zouden we daarin samen met andere kerkelijke gemeenten in en rond Nijkleaster kunnen doen?
We zien na de eerste zes bestaansjaren van Nijkleaster al dat daar iets nieuws groeit en bloeit. Zulke pioniersplekken zoals Nijkleaster zouden vooral ook met alle omliggende gemeenten - dichtbij en veraf - in gesprek kunnen (dienen te) gaan om te bekijken hoe meer en beter samengewerkt kan worden. Wat zouden Nijkleaster en onze kerkelijke gemeenten elkaar kunnen bieden.
Zulke nieuwe plekken als Nijkleaster voorzien in een bepaalde behoefte, en als PKN-gemeente mag je wel degelijk ook pionieren met (zulke) nieuwe vormen.

Rijke kerkelijke gemeenten: maak ook elders nieuwe initiatieven mogelijk
We kunnen wel stellen dat de financiën in de kerk 'oneerlijk'/ongelijk zijn verdeeld. Je kunt je en zou je ook eens moeten afvragen of het nog wel verstandig is dat de rijke kerkelijke gemeenten zo op hun geld blijven zitten. Het zou mooi zijn dat kerkelijke gemeenten zelf gaan bekijken en zien en besluiten op welke wijze zij zouden kunnen bijdragen aan andere, nieuwe geloofsgemeenschappen in de regio. Je kunt ze natuurlijk niet dwingen, en dat hoeft/moet ook niet, maar zij zouden zich zelf en elkaar die vraag wel eens kunnen en moeten stellen, om te bekijken wat ze aan dergelijke nieuwe initiatieven - zoals bijvoorbeeld Nijkleaster - structureel zouden kunnen bijdragen.

Geef samen werken een kans
Er zijn in den lande al verschillende van dergelijke gesprekken en bijdragen bekend. In Fryslân heb je bijvoorbeeld ook al de oecumenische Kerkendag.
Kleine gemeenten zouden ook heel goed met elkaar kunnen (gaan) samenwerken, om te leren en om te bemoedigen. Van dergelijke zaken mogen allerlei sombere gedachten (over verlies en fusie) wel eens wat meer af worden gehaald. Geef het een kans, doe iets samen.
In nieuwe woonwijken waar nog geen kerkelijke presentie is, zie je om je heen ook al pioniers van buiten de PKN zich vestigen. Dergelijke nieuwe initiatieven trekken dan zomaar PKN-leden weg uit plaatselijke wijken en kerken elders.
Wij willen echter niet dat pionierende PKN-gemeenschappen insteken met concurrerende gedachten. We zouden vooral meer dingen samen kunnen doen.
Zo zou de nieuw beginnende classispredikant er allicht ook voor (kunnen) zorgen dat wat in de eigen classis leeft, doorklinkt in landelijke PKN-verbanden, om er mee voor te zorgen dat wat van onderaf komt, ook boven in de PKN-organisatie wordt opgepakt, om het daarna dan weer te implementeren in de andere classes die daar iets mee willen en kunnen.

Om kerk te zijn in deze wereld van vandaag en morgen
De PKN wil ook landelijk wel investeren, maar dan moet er toch (eerst en vooral) ook iets van onderop komen, dus gebaseerd op vragen van onderop.
Zou de PKN dan wel meer ruimte willen en kunnen geven?
Ja, we moeten wel naar een flexibeler kerk toe, met meer ruimte voor andere en nieuwe initiatieven, bijvoorbeeld en vooral ook voor de jongeren, voor wie institutionele zaken zoals kerkelijke structuren en organisatie niet of minder aantrekkelijk zijn.
Binnen bepaalde kaders - en ook ruimer dan nu - zouden we best kunnen zoeken naar nieuwe, flexibele vormen. Die openheid hebben wij als kerk momenteel heel erg nodig.
Als Kerk zouden we vooral ook open en aan de voorkant van allerlei kwesties in de samenleving kunnen werken, bijvoorbeeld bij politieke en maatschappelijke vraagstukken zoals voltooid leven, bij - tegenwoordig heel actueel - nieuwe donorwetgeving, bij armoedevraagstukken, en al die andere actuele en toekomstige zaken, waarin kerkelijke presentie ertoe kan doen en kan bijdragen, om het verschil te maken, om te laten zien wat het betekent om gemeente(lid), om kerk te zijn in deze wereld.

Visitatie MEL en Proefvisitatie MEM op één dag

Dinsdag 13 februari 2018 

Plenaire terugkoppeling voor Media en Entertainment Management in de studio

MEM en MEL
In de Nederlandse vestiging van NHL Stenden Hogeschool te Leeuwarden beleven we een bijzondere dag. Twee verschillende opleidingen van Stenden Hogeschool hebben vandaag namelijk twee verschillende audits.
De bestaande HBO-Bachelor-opleiding Media en Entertainment Management heeft vandaag een proefvisitatie in de aanloop naar de visitatie van deze Stenden-opleiding, die komend voorjaar zal gaan plaatsvinden.
De in oprichting zijnde HBO-Master-opleiding Master Educational Leadership heeft vandaag een visitatie voor de zogenoemde Toets Nieuwe Opleiding, die wordt uitgevoerd door een visitatiepanel van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie.

MeetingU en Stenden Hotel
Gedurende de hele dag pendel ik heen en weer tussen de kamers waarin de beide audits worden gehouden. De proefvisitatie van Media en Entertainment Management wordt uitgevoerd in onze goed geoutilleerde media-studio, en de visitatie van de Master Educational Leadership vindt plaats in de representatieve congresaccommodatie van Stenden Hotel. Zo dicht mogelijk bij deze auditkamers worden alle deelnemersgroepen van een audit ontvangen in een spreekkamer, waarin alle groepen vooraf kort worden gebriefd over het komende panelgesprek, en waarin ze na het panelgesprek kort worden gedebriefd. Daarvóór en daarna worden deze groepsleden door MeetingU en Stenden Hotel voorzien van passende catering, want ook een goede verzorging van deze dag maakt onderdeel uit van het gastvrije auditprotocol van onze hogeschool. Ik ben - voortdurend switchend - bij zoveel mogelijk gesprekssessies aanwezig om samen met alle andere collega's ervoor te zorgen dat de beide auditteams zo goed mogelijk worden gefaciliteerd om hun audit goed uit te voeren.

Auditoren en Auditees
Gedurende de hele dag passeren allerlei gespreksgroepen de revue bij de twee auditteams, zoals: College van Bestuur, Managementteam, Docenten, Borgingscommissies (curriculumcommissie, kwaliteitszorgmedewerker, opleidingsexamencommissie, toetscommissie, opleidingscommissie, werkvelddviesraad), Werkveldvertegenwoordigers, Studenten en Alumni. Tussendoor worden er rondleidingen verzorgd, presenteren collega's een showcase, vindt een Ontwikkelgesprek plaats, bestuderen beide auditteams een groot aantal opleidingsdocumenten en nemen ze kennis van allerhande digitale informatiebronnen, waaronder ook door studenten geproduceerde korte films.
En aan het eind van de duo-auditdag verzorgen beide panels een plenaire terugkoppeling van hun auditbevindingen. Voor de bestaande opleiding Media en Entertainment Management vindt die terugkoppeling van deze generale repetitie met een serie tips en tops plaats in de Studio, en voor de nieuwe opleiding Master Educational Leaderschip vindt deze positieve terugkoppeling plaats in een congresruimte in Stenden Hotel.
We mogen rond het avonduur tevreden terugblikken op een geslaagde audit voor beide teams.

Plenaire terugkoppeling voor Master Educational Leadership in Stenden Hotel

Feinsum (Finkum) nu in de gemeente Leeuwarden

Maandag 12 februari 2018 

Feinsum, dorp in de Friese gemeente Leeuwarden

Gemeentewisseling
Ruim zeven weken geleden stonden we met enkele honderden mensen op het plein tegenover het gemeentehuis van de gemeente Leeuwarderadeel te Stiens om met een overtuigende vuurwerkshow afscheid te nemen van onze gemeente Leeuwarderadeel.
Enkele uren later zou namelijk tijdens de jaarwisseling 2017-2018 de gemeente Leeuwarderadeel fuseren met de gemeente Leeuwarden, en daarna gezamenlijk verder de toekomst in gaan als gemeente Leeuwarden.

Veranderingen voor burgers
Met enige regelmaat merk je al dat we over zijn gegaan naar de gemeente Leeuwarden, bij voorbeeld in de gemeentelijk correspondentie die nu vanuit het Leeuwarder gemeentehuis wordt verzonden, en ook bij de door de gemeente Leeuwarden en Omrin toegezonden gemeentelijke Afvalkalender met bijbehorende milieupas, die je voortaan bij elk bezoek mee moet nemen naar de milieustraat om daar je afval af te mogen geven. Bij dezelfde milieustraat te Stiens volstond het tot voor kort nog om je postcode te melden voordat je je afval daar kon storten.

Aangepaste plaatsnaamborden
De oplettende passanten op de openbare wegen zal het ook al zijn opgevallen dat de komborden van de voormalige gemeente Leeuwarderadeel onder de plaatsnaam inmiddels de nieuwe gemeentenaam hebben gekregen.
Over de gemeentenaam Leeuwarderadeel heen zijn op de plaatsnaamborden de aanduiding 'gem. Leeuwarden' met bedekkende plakstrips aangebracht. Zo staat onder de Friese plaatsnaam 'Feinsum' en onder de Nederlandstalige vertaling van deze plaatsnaam (Finkum) nu de gemeente 'Leeuwarden' vermeld.

Barmhartigheid

Zondag 11 februari 2018 

Een bijna volle kerkzaal, waarin muziek centraal rondom barmhartigheid

Wij vragen U

Heer, God van de schepping, aan het begin van deze viering roepen wij Uw naam. 

Uw naam is dat U schept, verlost en inspireert. 

Uw naam is dat U bént. 

Deze dienst, dit muzikale verhaal over barmhartigheid dragen wij aan U op. 

Wilt U, hier in De Hege Stins en daar waar anderen deze dienst meevieren via het internet, met Uw Geest aanwezig zijn. 

Wilt U de kinderen, de grote mensen, de muzikanten, ja allen die meevieren inspireren, zodat het verhaal van barmhartigheid tot leven komt.

Wie is mijn naaste?
Met deze woorden van gebed begint de bijzondere kerkdienst vanmorgen in De Hege Stins te Stiens. Vandaag vieren we een projectdienst over: 'Wie is mijn naaste'. Musicus Olchert Clevering en dominee Jaap Overeem hebben met een formidabele inzet een muziekproject geschreven dat in de viering van vanmorgen een antwoord zoekt op deze vraag.
In deze themadienst spelen de cantorij, een kinderkoor, een orkest, lectoren en veel andere vrijwilligers een belangrijke rol. Totaal zijn er ongeveer zestig mensen betrokken bij de organisatie en de uitvoering van deze bijzondere ochtenddienst.

Orkest onder leiding van Olchert Clevering

Wij prijzen U

Trouwe Vader in de hemel, wij prijzen U. 

Omdat U de adem geeft waarmee wij zingen; de schoonheid die wij zien, en de geuren die wij ruiken. Heel de schepping prijst U in een lied zonder woorden. 

Deze dienst is onze manier om U te prijzen. 

Het is een poging, niet meer dan dat en we hebben vast niet overal aan gedacht. 

Hemelse Vader, we danken U dat we mógen zingen, muziek maken en elkaar daarin mogen vinden. 

We danken U dat wij Kerk mógen zijn en op deze plek mogen vieren wat uw koninkrijk is en wat dat van ons vraagt. 

Bidden in beeld en klank
Zoals in elke eredienst wordt er gezongen, geluisterd naar muziek, verzorgt lector Aukje Brouwer de schriftlezingen met bijbelteksten over barmhartigheid, en worden de hier in deze blog cursief afgedrukte gebeden uitgesproken door ons gemeentelid Bert Fennema.
Eén van de gebeden is instrumentaal, ondersteund met verbeeldingen van de zeven werken van barmhartigheid, die met foto's en tekst worden vertoond op het beamerscherm. We kijken naar die afbeeldingen en luisteren ondertussen mede-biddend naar de blazers en organist Han Giesing.

Gebed met beelden over barmhartigheid

Wij bidden U

We bidden U, omdat barmhartigheid lastig is. 

Het vraagt van ons om te houden van, om te geven om wie nodig heeft. 

Dat vraagt ons om de ander te denken, om te zien waar nood is, om te helpen waar nodig. 

Wilt U dan ook initiatieven zegenen waar barmhartigheid leeft. 

Daar waar doden worden begraven, zieken worden verzorgd, hongerigen eten wordt gegeven en dorstigen gelaafd. 

Daar waar gevangenen worden bezocht, naakten worden gekleed en vreemdelingen worden geherbergd. 

En Heer, we bidden U dat barmhartigheid mag winnen van egoïsme, zelfgenoegzaamheid en het gevoel dat het allemaal geen zin heeft, opdat dromen van vrede waar worden, tranen gedroogd worden en er hoop is op zegen.

Muzikale oproep tot naastenliefde
Naast die liturgische elementen staat vandaag de muziek centraal. Het projectkoor dat is samengesteld uit kinderen, leden van de cantorij, aangevuld met gastzangers zingt in wisselende samenstellingen prachtige liederen, daarbij begeleid door het gemeente-orkest, alle geïnspireerd op en met woorden die verwijzen naar barmhartige naastenliefde.
Muziek is vandaag de drager van de boodschap, van de oproep tot een leven vol barmhartigheid.

Projectkoor van jong en oud

Wij noemen U

We noemen U dat er zoveel plaatsen zijn waar barmhartigheid mislukt. 

Er is veel oorlog, terrorisme en uitbuiting. 

Een wereld met structuren en onmensen die geen barmhartigheid verdragen. 

Geef daarom dat het groeien mag, zodat de wereld op-ademt.  

Dat er elke dag meer barmhartigheid zal zijn en dat wij zullen meedoen aan barmhartigheid, niet om er beter van te worden, maar omdat barmhartigheid om Jezus' wil goed is. 

Geef dat grootouders en kleinkinderen, vaders en moeders, mannen en vrouwen, alleenstaand, gescheiden en getrouwd, gelukkigen én mensen met zorgen, alleen of met veel vrienden, ja allen geraakt mogen worden door uw liefde en uw trouw, elke dag opnieuw. 

Liefde 
Tijdens de dienst worden de kinderen uitgenodigd om op het liturgisch centrum vóór in de kerkzaal een puzzel te leggen. Barmhartigheid is nu niet bepaald een woord dat tot de alledaagse woordenschat van basisschoolkinderen behoort, dus dat vraagt om enige uitleg. De kinderen krijgen puzzelstukken aangereikt, en als ze de puzzel hebben gelegd, zien ze dat barmhartigheid te maken heeft met liefde, met naastenliefde.

Kindernevendienst: barmhartigheid is ook liefde

Onvoorwaardelijke liefde
Een mooi bruggetje naar de komende Veertigdagentijd, op weg naar Pasen.
Aanstaande (As)woensdag begint de Veertigdagentijd.
De Protestantse Kerk in Nederland heeft als thema voor de Passieweken van 2018 gekozen voor het thema: 'Onvoorwaardelijke liefde'.
Werken van barmhartigheid, met naastenliefde als fundament, geven onze behoeftige naasten, dichtbij en veraf, nieuwe hoop en kracht.
Kerkdiensten als vandaag, met gebeden, gedichten, muziek, teksten en liederen zijn vandaag en morgen voor ons de bronnen van inspiratie om goed te doen, om goed te zorgen voor mens en wereld, je naaste tot zegen, met woord & daad.

Peer review als kwaliteitsinstrument in het hbo

Donderdag 8 februari 2018

De eerste presentatie wordt verzorgd door Peter Noordhoek

Peer review als kwaliteitsinstrument
De netwerkbijeenkomst van ons HBO-platform van het Landelijk Netwerk Kwaliteitsmanagement in het Cursus- en Vergadercentrum Domstad te Utrecht gaat vandaag over ‘Peer review’. Al enige tijd horen we in het hoger beroepsonderwijs veel over ‘peer review als kwaliteitsinstrument’. Dat roept onder andere de volgende twee vragen op:

• Welke voordelen en risico’s heeft peer review als kwaliteitsinstrument in het HBO? en 
• Welke competenties vraagt peer review van de hierbij betrokken professionals?

1. Voordelen en risico’s van peer review als kwaliteitsinstrument in het HBO
De eerste vraag wordt behandeld door spreker Peter Noordhoek, directeur van het adviesbureau Northedge. Peter ziet peer review als de belangrijkste ‘kwaliteitsinterventie’ om het vertrouwen in en binnen een sector op een hoger plan te krijgen.
Hij rondt op dit moment zijn proefschrift af onder de titel 'Trusting associations'. Daarbij gaat het zowel om de meest optimale vorm van peer review als om de acceptatie ervan.

• De aanloop om tot peer review over te gaan, loopt langs de weg van de vertrouwensvraag, via de kwaliteitsvraag, naar de instrumentvraag.
• In het wetenschappelijk onderwijs en - steeds meer - ook in het hoger beroepsonderwijs (HBO) spelen de peer reviews zich af op professioneel nivo.
• Verenigingen van beroepsgroepen zijn een in Nederland (nog) niet goed bekend, en vaak nog ondergewaardeerd fenomeen.
• Bij een handdruk geleid je elkaars ogen om oogcontact te maken. Bij het starten van een audit kan de kennismakingshanddruk al leiden tot een (eerste) intuïtief oordeel. Realiseer je wel dat dat eerste oordeel een vooroordeel kan zijn, dus de komende audit-dag ga je (dan) gebruiken om je (voor)oordeel te verifiëren, te toetsen. Wees je dus als auditor altijd bewust van je aanvankelijke vooroordeel.
• Als de leden van een (bijvoorbeeld beroeps-)groep niet in staat zijn om gezamenlijk te komen tot een eigen normenkader, heb je geen verantwoorde basis voor een goede audit. Je moet dan immers tijdens de lopende audit nog je eigen beoordelingskader opstellen, waarop je vervolgens gaat toetsen en beoordelen.
• Je kunt naar het auditen kijken als op een continuüm tussen enerzijds de 'coachende verbeteraudit' en anderzijds de 'beoordelende, selecterende audit'.
• Beroepsgroepen zijn veelal niet in staat om beroepsgroepsleden uit hun vakvereniging te zetten. Het is gebruikelijk dat er dan eerst nog iets aan de geconstateerde problematiek wordt gedaan, bijvoorbeeld door een individueel herstel, of met behulp van herstelassistentie door en van collega’s.
• Het maakt wel degelijk verschil of een peer review wordt uitgevoerd door experts of door gelijk gekwalificeerde collega’s. Bij peer review is sprake van horizontale toetsing, met gelijkwaardigen als auditor en auditee. In de onderlinge relatie – vooral met gelijkwaardige collega-auditoren - ontstaat al snel vertrouwen, en dan zie je dat de auditee al spoedig leeg gaat lopen, en daarin heel veel (soms teveel) gaat vertellen.

2. Gewenste competenties van professionals bij peer review
De tweede vraag wordt vandaag beantwoord door Lieve Desplenter van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). Zij staat aan de basis van het train the trainer-programma van beoogde voorzitters van visitatiepanels van opleidingsbeoordelingen. Daarnaast heeft zij samen met een collega van de NVAO de trainingen in Nederland en Vlaanderen ontwikkeld voor ITK-panelleden (Instellingstoets Kwaliteitszorg). Zij informeert ons over wat vanuit NVAO-perspectief gezien wordt als de essentiële competenties die panelleden moeten bezitten om een goede peer review te (kunnen) verrichten en waarom de NVAO deze competenties centraal stelt.
Ze begint met een inleiding over de BaMa-structuur (Bachelor/Master), en wijst daarna op het daarin gewenste onderling vertrouwen in elkaars onderwijs en diploma’s, mede om aan te geven dat een en ander niet vrijblijvend is, want de standaarden op Europees nivo liggen (daaarom) vast.
Zo moet bijvoorbeeld peer review worden uitgevoerd door een commissie van externe, gezaghebbende, onafhankelijke deskundigen, waarbij overigens ook een student-lid deel uit maakt van het panel. We zijn er op dit moment van overtuigd dat er geen beter systeem is dan de peer review met deskundigen uit onder andere: het betreffende vakgebied, uit het onderwijs, uit het werkveld en overigens ook internationaal georiënteerd.

Peer review, …. Waartoe?
Het toetsen van de onderwijskwaliteit gebeurt ten dienst van de accreditatie, waardoor de deugdelijkheid van de opleiding in het hoger onderwijs Europees-breed (h)erkend wordt.
Er ontstaat hier en nu een discussie over de vraag in hoeverre een peer review nog onafhankelijk kan plaatsvinden als je voor deze peer review je naaste collega-experts nodig hebt, waarmee je in allerlei andere verbanden ook al vakmatige contacten onderhoudt en samenwerkt. Vooral bij nogal specifieke master-opleidingen en bij gespecialiseerde lectoraten speelt dit verantwoordingsvraagstuk een rol.
Als je daarentegen dan in de breedte op zoek gaat naar auditoren onder docenten van collega-hogescholen, kom je in de discussie met de evaluatieburo’s en/of met de NVAO al snel terecht bij een heel andere vraag met betrekking tot een ander selectiecriterium, namelijk of die voorgedragen panelleden wel gezaghebbend zijn.
Peer review is geen exacte wetenschap.
Collegiale toetsing mag nog wel beginnen bij de eerste, veelal subjectieve, meningen, maar als je alle subjectieve meningen van meer auditorenteamleden naast elkaar legt, kun je ten finale prima komen tot een overall eindoordeel met een onbevangen, onpartijdige, niet vooringenomen en zakelijke mate van objectiviteit.

De tweede presentatie wordt verzorgd door Lieve Desplenter (NVAO)

Peer review, …. Hoe?
Je moet als auditor uitgaan van een positieve grondhouding, van de context van de opleiding, beginnend met desk research, gevolgd door het in gesprek gaan met de opleiding, om daarna dan goed onderbouwd te oordelen en adviseren.
Dat vraagt voor wat betreft kwaliteiten en competenties in elk geval:

• Een juiste mindset, uitgaand van de doelstellingen, de doelgroep, de (didactische) keuzes van de opleiding; met een kritisch-waarderende grondhouding, met oog voor perspectieven, voor de spelende belangen, gevoeligheden, en voor schaalgrootte.
• Een adequate attitude: onpartijdig, onbevangen, niet vooringenomen, zakelijk, met een gezonde dosis nieuwsgierigheid, toegankelijk, open en benaderbaar, discreet en positief ingesteld,
• Onderzoeksvaardigheden: (zelf)reflectievaardigheden, analysevaardigheden, observatievaardigheden en beoordelingsvaardigheden, en
• Communicatievaardigheden: bijvoorbeeld de juiste vragen ook juist stellen; zorgend voor een shift in denken, verrassend, niet alleen het hoofd raken, verbinding creëren, uitnodigende vragen om door te laten vertellen, en waarderende vragen.

Afsluitend collegiaal gesprek
Nadat Peter Noordhoek en Lieve Desplenter een inleiding op hun vraag hebben verzorgd, gaan zij met elkaar en met de deelnemers in de goed gevulde zaal in gesprek over beide vragen. Hierbij onderzoeken we ook de mogelijkheden en de beperkingen die peer review biedt als kwaliteitsinstrument in het HBO.
Enkele zaken die in dit plenaire groepsgesprek aan de orde komen:

• Beoordelingsonderzoek voor acceptatie van panelleden is bij de NVAO voornamelijk des research, waarbij incidenteel toch ook nog wel eens wordt gebeld met een kandidaat-panellid om meer achtergrondinformatie.
• Een vraag die vanmiddag wordt gesteld, is bijvoorbeeld of je bij visitaties wellicht bij het – politiek al geopperde - schrappen van de beoordelingen ‘Goed’ en ‘Excellent’ de benadering van peer review los moeten laten, om dan voor de nog resterende beoordelingen 'Onvoldoende' of 'Voldoende' alleen nog panelleden in te zetten die goed het onderscheid kunnen en dienen aan te geven tussen onvoldoende en voldoende, en om dan de peer reviewers alleen nog bij eigen interne audit in hogescholen in te zetten ten behoeve van het verkrijgen van (door)ontwikkeladviezen.
• In Nederland schuiven we met onze opeenvolgende accreditatiestelsel-generaties op van ‘beoordeling ter selectie’ naar ‘beoordeling ter advies’. Peer review in het huidige Nederlandse accreditatiestelsel is daarin als een tussenfase te beschouwen.
• Wat er in het stelsel tot nu allemaal al is veranderd; de beoordeling op de vier NVAO-standaarden blijft in alle ontwikkelingen nog steeds overeind.
• Kwaliteitsbeoordelingscriteria schuiven in deze jaren in verschillende branches steeds meer op naar contractueel vastgelegde verplichtingen.
• Ook bij peer review houd je spanning op het auditproces, zolang er nog een beoordeling aan is gekoppeld.

Pelgrimeren als uitdaging

Woensdag 7 februari 2018 

Arita Baaijens in de woestijn met haar kamelen

Wat beweegt de pelgrim?
Ook in 2018 organiseert de Werkgroep Geschiedenis & Cultuur van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob weer een cyclus van vijf lezingen, met dit jaar als centraal thema ‘Wat beweegt de pelgrim?’

• Wat inspireert hem of haar? Het gaan naar een heilige plaats? Of naar een bijzonder persoon, een heremiet bijvoorbeeld, waarvan naam en faam van verre lokt? 
• Is ‘t het avontuur tegemoet te gaan, naar vreemde landen, naar verre streken? 
• Lokt de wildernis? 
• Of is het de faam van kunst en cultuur: het zien van mooie steden; oude, roemrijke kloosters, grootse kathedralen? 
• Misschien is het slechts de uitdaging, het sportieve gebeuren? 
• Of het innen van persoonlijk belang: boetedoening, het verkrijgen van een aflaat, het oplossen van een conflict, of eenvoudigweg een zakelijk belang? 
• Wellicht ook spelen meerdere motieven tegelijkertijd?

In een vijftal lezingen zullen gerenommeerde sprekers, ieder vanuit de eigen deskundigheid en met casuïstiek, de beweegredenen van de pelgrim nader belichten.

Arita Baaijens
Vanavond is de tweede lezing in het Institutio Cervantes te Utrecht.
Titel van deze avondlezing is: ‘Pelgrimeren als uitdaging’.
Deze lezing wordt verzorgd door Arita Baaijens.
Arita Baaijens, bioloog en wetenschappelijk onderzoekster; zwerft al meer dan twintig jaar als een 'pelgrim' met haar kamelen door de woestijn. Arita is gefascineerd door de wanhoop die je ervaart wanneer je niet weet waar je bent, wanneer er geen water te vinden is en je verstikt raakt door de uitputtende hitte en eenzaamheid.

Wat zoekt de pelgrim in pelgrimeren?
Pelgrimeren is afstand nemen van de gewone dagelijks ritmiek. Niet zelden is het afzien en doorzetten, zoals bij tegenslag, fysiek ongemak en eenzaamheid. Afzien en doorzetten kunnen evenwel ook juist het doel van de reis zijn: het avontuur dat trekt, een sportieve prestatie leveren, de uitdaging aangaan. Sommigen zoeken juist dát. Weg van de gewone dagelijkse ritmiek en zoeken naar het onbekende wordt zo een positieve kracht.

Wie ben ik, en waar leef ik voor?
Stel dat je helemaal wilt verdwijnen in een woestijn, en je staat er in de woestijn alleen voor, met slechts een kameel. Dit is wat in een drie-maandenverlof gebeurde bij Arita. Het gaat hier om iets krankzinnigs doen, wat geen enkel ander doet. Op stap met Karlo, een Duitse man, die haar testte bij aanvang van de tocht: doorlopen zonder pauzes, en geen drinken aanbieden. Resultaat was dat ze elkaar na ongeveer een week al verlieten. Arita wilde proberen alleen verder te gaan; deed dat derhalve ook de volgende dag.
Ze kreeg oude kaarten mee van Karlo, en enkele aanwijzingen, en ging alleen verder op stap in de grote woestijn. Haar horloge ging kapot, haar kameel liep eens weg, en het antwoord waar ze naar op zoek was, kwam maar niet.
Na zo’n tien dagen – ze was toen 32 jaar oud - vroeg ze zich af: "Wie ben ik eigenlijk?" En wat als je op die vraag dan geen antwoord kunt geven? Wat als je voor je gevoel slechts een optelsom bent van wat anderen van je denken?
Na drie weken weer terug thuis, proberen om weer aan het werk te gaan, en dan merken dat dat niet lukt. Dus, baan opgezegd, en dan dient de vraag zich aan: "Waarvoor leef ik eigenlijk?"; een vraag - overigens - die je zelf moet beantwoorden.

Woestijnen in Egypte
Arita Baaijens bleek bezeten van de woestijn. Elke herfst begon ze aan een woestijntocht van vijf tot zes maanden; en tussendoor elk jaar weer wat geld verdienen. Het op reis gaan was elke keer toch weer een hele ‘militaire‘operatie.
Arita beschouwt haar kamelen in de woestijn als de dragers van haar dromen.
In de woestijn - en ook als pelgrim op de camino – kun je zomaar de weg kwijt zijn, en ineens heb je dan je zintuigen, die opeens heel anders gaan werken.
Zo'n 'rite de passage' had ze voorheen nog niet meegemaakt; en nu bleek onderweg dat de woestijn haar als het ware kennis liet maken met zaken waarvan je het bestaan voorheen niet wist.
Er ligt daar in de woestijn een hele geschiedenis; denk maar aan de oude karavaanroutes. Door de woestijn te doorkruisen, houd je die oude karavaanroutes als het ware nog open.

Woestijnen in Soedan
Na tien jaar Egypte is Arita naar Soedan gegaan, aanvankelijk samen met een Poolse archeoloog, op zoek naar goudmijnen. Evenals met haar eerste Duitse reisgezel in Egypte ontstond ook hier in Soedan weer ruzie. Dan blijkt dat je beiden vast zit in elkaars machtsverhouding. Als je dat loslaat, komt er weer ruimte. De oplossing is te ontdekken dat het ook anders kan in het leven.
Jarenlang was er voor haar niets anders in het leven dan de woestijn.
Tijdens een reis in Soedan was het ineens helemaal klaar. De liefde tussen haar en de woestijn was voorbij. Ook in Egypte bleek dat inderdaad het geval te zijn. Het was helemaal klaar.
Maar wat moet je dan?
Dus, op zoek naar een nieuwe obsessie; op zoek naar een heel ander gebied, waar je ook kunt verdwalen. En dat werd ... Siberië.

Paradijs in Siberië
Ze kwam daar in een gebied waar de meerderheid van de inwoners depressief was; ook volledig in de steek gelaten door de Russische overheid, hun religie verboden.
Dáár zocht ze iets groots, en in die zoektocht werd ze gewezen op een Siberisch paradijs, een eigenlijk niet bestaand paradijs, waar ze toch naar op zoek ging, dus kwam ze vele jaren aaneen voor expedities terug. Dáár wilde ze de grenzen van de wetenschap, van haar zelf, en van de lokale bevolking zoeken.

Arita Baaijens vertelt over haar zoektocht naar het paradijs in Siberië

De magie van je pelgrimage
Bij een pelgrimage ga je op stap, en dan gebeurt er van alles, ook dingen die je niet in de hand hebt.
Arita Baaijens:

• Je moet nooit geld op nummer één van je probleem zetten, zelfs al ben je ten einde raad als het benodigde geld (nog) niet binnen komt. 
• Als je magisch denkt, gebeurt het.
• Niets gaat vanzelf.
• Je moet bij een avontuur niet al stoppen bij de derde mislukking; je moet door, totdat - pas veel later - blijkt dat het inderdaad niet kan.
• Noteer vier dingen als je je super gelukkig voelt, noteer dan de feiten daarbij.
• De woestijn was voor mij – voor 'dat meisje van de Veluwe' - geen probleem, maar een thuiskomen.  
• Als ik een oase verliet, was dat voor mij een opluchting: heerlijk, lekker weer in mijn eentje.
• Als ik in paniek raakte, stopte ik, ging ik water drinken, tegen mijn wil in ging ik wachten tot het beter ging.
• Mijn Veluwe-inslag (kerkelijke achtergrond) maakt mij zo bang om weer ergens in te moeten gaan geloven. 
• Mijn reizen en alle ontmoetingen hebben mij veranderd.
• Ik wil niet iets geloven wat een ander mij aanreikt; ik wil - met blauwe plekken - leren waar het in het leven over gaat. Ik maak verhalen, en daar ga je dan in geloven. 
• Tijdens mijn drie maanden durende zoektocht in Siberië ontdekte ik dat ik in de wetenschap geloof; dat was mijn bijbel. 
• Boven de boomgrens, in de kale leegte van bergen en sneeuw, daar vond ik mijn antwoorden, mijn geluk.
• Een landschap heeft herinneringen in zich, en ik ontdekte dat ik moest huilen als ik daar boven in de bergen het landschap beschreef. Dat landschap doet er voor mij toe. Dat is voor mij bezielde natuur, waar dat landschap je iets vertelt. 
• Als je dingen te weten wilt komt, moet je dat doen met je zintuigen; die moet je laten werken.
• Ik moet/wil ergens zijn waar je alert moet zijn voor de natuurlijke condities; waar de natuur mij te groot is.
• Ik had het gevoel dat ik op het vierlandenpunt naar de schepping keek. Dat is die zogenoemde 'bezielde natuur'. 
• Het gaat erom in welke werkelijkheid, in welke waarheid je wilt leven; want dat bepaalt je leven.
• Ik ben nu 62 jaar en het is nog niet klaar; het begint weer.

Op de valreep
Vier suggesties geeft Arita Baaijens ons aan het eind van de avond nog mee:

1. Speel het spel.
2. Breng je overtuiging in gevaar.
3. Misluk rustig
4. Gun elkaar de zon.

Licht uit in Feinsum, licht aan in Jorwert

Dinsdag 6 februari 2018

Zonsondergang in Feinsum

Feinsum, licht uit
Op de scheiding van middag en avond rijd ik vandaag van Leeuwarden naar Feinsum.
Als ik in Feinsum arriveer, laat de lucht in het westen haar prachtige vormen en kleuren zien van de sfeervolle zonsondergang.
Nog even, dan zal de zon haar invloed niet meer zo nadrukkelijk uitoefenen.
De avond zal vallen, het natuurlijke zonlicht 'gaat uit', het duister valt, met nacht in het verschiet.

Nis-licht van Nijkleaster

Jorwert, licht aan
Ongeveer twee uren later ben ik al weer in Jorwert. Op het traject van Hilaard via Hesens naar Jorwert was het aardedonker, maar voorbij Hesens zie je al snel de lichten vóór je van de huizen en straatverlichting van Jorwert.
In het koor van de Sint-Radboudkerk komen we als bestuurders van de Stifting Nijkleaster met een genodigde avondgast bijeen voor de liturgie van het Nijkleaster-avondgebed, voordat we in de bestuursvergadering over beoogde bouwzaken gaan spreken.
Als het licht van Nijkleaster in de nis van de oude dorpskerk brandt, en als de zachte klanken van muziek uit Taizé weg galmen, wordt het stil in de koude kerkzaal en worden de kerkkaarsen aangestoken, om haar licht te laten schijnen over de deelnemers van dit avondgebed.

Groningen loopt (Centraal 5) Struinen over oeverwallen en dijken in een eeuwenoud cultuurlandschap

Zondag 4 februari 2018 

Bij de 13e eeuwse Hervormde kerk van Leegkerk

Groningen Loopt
Van Sinterklaas kreeg ik op Pakjesavond van 5 december 2015 de wandelgids 'Langs dorpen rondom de stad Groningen'. Deze verzamelbundel bevat 7 wandelroutes, waarmee je Groningen in al zijn veelzijdigheid kunt ontdekken. Zo'n verzamelbundel biedt derhalve een goed vertrekpunt om te genieten van hetgeen deze provincie heeft te bieden.
De 7 routes variëren in lengte van 17 tot 30 kilometer. Helaas zijn de routes niet bewegwijzerd, maar met de routebeschrijving en de ingetekende route op de streekkaart kom je letterlijk en figuurlijk een heel eind. Voor wie meer informatie over de routes wenst, bestaat de mogelijkheid om de bijbehorende website te raadplegen.
Deze routes van 'Groningen loopt' zijn het resultaat van een samenwerkingsproject van de Vereniging Groninger Dorpen met dorpen en ondernemers.

Route Centraal 5: Struinen over oeverwallen en dijken in een eeuwenoud cultuurlandschap
Vandaag wandelen Durkje en ik 'Struinen over oeverwallen en dijken in een eeuwenoud cultuurlandschap', de vijfde Centraal-route van deze wandelgids, over een afstand van circa 17 kilometer.
Deze route voert door een open weidelandschap met wierden, middeleeuwse kerkjes, karakteristieke blokverkaveling, smalle kromme sloten, kanalen en oude landwegen over de oeverwallen van de voormalige rivier de Hunsinge.

Hoogkerk en Leegkerk
Om ongeveer elf uur vanmorgen parkeren we de auto in Hoogkerk, tegenover de ingang van de suikerfabriek van de Suikerunie. De toegangsweg naar de suikerfabriek wordt door een aantal veegauto's van de gemeente nat gespoten en geveegd, om het vanwege de af- en aanrijdende suikerbietenauto's vuil geworden wegdek weer schoon te maken.
Via de brug over het Hoendiep lopen we over de Kerkstraat het dorp uit, om na ongeveer anderhalve kilometer de Leegeweg op te gaan richting Leegkerk.
De temperatuur ligt iets boven het vriespunt en het is licht bewolkt, dus de prachtige helderblauwe lucht nodigt uit tot het maken van prachtige foto's bij dit mooie licht.
We passeren de 13e eeuwse Hervormde kerk van Leegkerk. gebouwd op een verhoging in het landschap, en omringd door een rij hoge bomen, die we later vandaag van grote afstand nog eens weer markant in het open weidegebied zien staan. Deze ongeveer 750 jaar oude kerk van de Stichting Oude Groninger Kerken is terecht een rijksmonument.

Slaperstil en Dorkwerd
Door een van gisteren nog heel licht besneeuwd open landschap lopen we over de Zijlvesterweg naar Slaperstil, dat met zijn lied 'Sloaperstil' zo mooi is bezongen door de Groninger troubadour, wijlen Ede Staal.
Bij het Aziatisch wegrestaurant van Slaperstil moeten we de Friesestraatweg oversteken, maar voordat we dat doen, proberen we nog een kop koffie te scoren in het restaurant, maar dat is helaas nog gesloten.
We vervolgens aan de overzijde van de drukke doorgaande verkeersweg de Zijlvesterweg, die over de oeverwallen langs de voormalige Hunsinge loopt, en die de oude verbindingsweg is langs verschillende huiswierden en dorpswierden (hier bijvoorbeeld Kleiwerd); verhogingen in het landschap, waarop onder andere huizen, borgen (hier bijvoorbeeld Gravenburg), kerken, buurtschappen en dorpjes werden gebouwd. In Dorkwerd passeren we de 17e eeuwse dorpskerk, die verderop boven de steilwanden van de deels afgegraven terp staat, met de pastorie ernaast.

In Dorkwerd passeren we de 17e eeuwse Hervormde kerk op de hoge wierde

Nieuwklap
Tussen Slaperstil en Dorkwerd was de blauwe lucht al veranderd in een grauwgrijze lucht, waar bij een straffe wind af en toe enige lichte sneeuw en hagel valt. We zijn er goed tegen gekleed, dus we wandelen rustig door naar het Van Starkenborghkanaal.
Langs het ook vandaag druk bevaren kanaal en via de Gaaikemadijk lopen we terug naar de Friesestraatweg. Daar gaan we rechtsaf richting Nieuwklap. Aan de overzijde van het Aduarderdiep proberen we ons koffiegeluk opnieuw, bij het café-wegrestaurant van Nieuwklap. Daar aangekomen, horen we van een jongeman die daar binnen voor het raam staat, dat deze horecagelegenheid is opgeheven, dus einde café, dus vandaag geen koffie, ook verderop tijdens onze wandeldag niet meer.
Er is ook geen geschikte plek om beschut te pauzeren, dus we wandelen de hele dag maar gewoon door, af en toe onderweg lopend een broodje etend, en regelmatig iets drinken. Dat hindert ook allemaal niet, want de afstand vandaag is toch maar zo'n 17 kilometer, dus best zonder te pauzeren te doen.
Ter hoogte van Nieuwklap steken we de Friesestraatweg weer over, om over het bouwterrein van de wegen- en bruggenbouw op het fietspad te komen waarover onze wandelroute van vandaag zijn weg vervolgt. Op deze plek wordt een nieuwe brug gebouwd over het Aduarderdiep, dus daarom moeten we iets omlopen om weet onze weg over de Aduarderdiepsterweg te kunnen vervolgen.

Nieuwbrug en Vierverlaten
Langs het Aduarderdiep lopen we eerst naar Nieuwbrug, waar we een lange rij woonarken passeren, om vervolgens door te lopen naar Vierverlaten. Ter hoogte van de suikerfabriek van de Suikerunie lopen we verder langs het Hoendiep de plaats Hoogkerk weer in.

Suikerfabriek volop in bedrijf

De hele dag konden we de witte rookpluimen van de suikerfabriek vanaf grote afstand zien, en hier zien we dat de suikerfabriek inderdaad nog volop in bedrijf is. Grote bulldozers rijden met grote laadbakken de hoog opgeworpen suikerbieten verderop, naar de plaats vanwaar de verwerking zal plaatsvinden. We ruiken de bietenlucht en ervaren met beeld, geluid en geur zo de operationele bietencampagne.
In het dorpscentrum van Hoogkerk steken we het Hoendiep weer over, om terug te wandelen naar de plek waar we vanmorgen onze auto parkeerden.
In ongeveer drie uren hebben we zonder pauze die winterwandeling afgelegd door een karakteristiek weide- en wierdenlandschap in het noorden van de provincie Groningen.