Ravenhart

Zaterdag 11 oktober 2015 

Cover van de roman Ravenhart

De spanning stijgt
Niet in het Fries, maar wel over de Friezen', zo schreef de van oorsprong Friese auteur Jan Visser onder andere in de door hem voor mij gesigneerde historische roman 'Ravenhart'.
Enkele maanden geleden maakte mijn Stenden-collega Mieke Schuurman bekend dat haar echtgenoot in juli van dit jaar zijn nieuwe boek zou gaan publiceren bij Uitgeverij Noordboek, voorheen de Friese Pers Boekerij. Het gaat om een historische roman over 'De opstand van de Friezen tegen de Romeinen', zoals ook de ondertitel van dit boek luidt.
Ik kocht het boek, en las het met toenemende belangstelling naar het verloop en de afloop, want door de goede opbouw van een toenemende heftigheid van gebeurtenissen en intriges in dit historisch verhaal word je steeds sterker gegrepen door de nieuwsgierigheid om het héle verhaal te kennen.
Ravenhart is een meeslepende roman over de opstand van eenvoudige Friezen tegen de machtige Romeinse bezetter. Het is een verhaal over vriendschap en verbittering, vol van geheimen en verraad, en over de duistere, mysterieuze wereld van de natuurgoden en hun Friese aanbidders.

Historische context
In het jaar 12 vóór Christus onderwerpen de Friezen zich aan het machtige Rome. Ze zijn dan verplicht een jaarlijkse belasting af te staan aan de Romeinse keizer. De Friezen profiteren daarentegen van de aanwezigheid van de Romeinen, want er breekt een periode van betrekkelijke rust en stabiliteit aan, waarin de handel opbloeit. Maar onder de oppervlakte van deze Fries-Romeinse alliantie smeult een groeiende weerstand tegen de Romeinse bezetters. Vooral 'Castellum Flevum' - het fort dat de Romeinen vlakbij een voor de Friesen heilige plaats hebben gebouwd - is voor veel godendienende Friezen een doorn in het oog.
Ravenhart is gebaseerd op de verhalen van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus en op de bevindingen van de archeologische opgravingen, die onder andere nabij Velsen zijn uitgevoerd. Het Romeinse fort Castellum Flevum heeft in de jaren rond het begin van onze jaartelling werkelijk in de buurt van het huidige Noordhollandse Velsen gestaan, in het gebied dat destijds werd bevolkt door de Friezen.

Rudgar
De hoofdpersoon Rudgar is de zoon van een vooraanstaande Friese boer. Rudgar groeit op in een periode waarin de vijandschap jegens de Romeinse bezetters steeds groter wordt. Als na de aanvankelijke heiligschennis door de Romeinen ook de belasting tot onmogelijke hoogte stijgt, wordt door de groeiende onvrede en boosheid een opstand steeds waarschijnlijker en zelfs onontkoombaar.
Als Rudgar dan ook nog verliefd wordt op de dochter van een vooraanstaand Fries-Romeins echtpaar, brengt hem dat in de lastige positie tussen twee vuren. Terwijl de maatschappelijke onrust toeneemt en de wereld om hem heen dreigt te ontbranden, probeert hij zich staande te houden.
In de periode waarin deze jongen een volwassen man wordt, komt hij er achter dat niet alles is wat het lijkt, omdat er meer is tussen hemel en aarde dan Rudgar vroeger ooit had gedacht. Zijn ontologisch denken maakt hem nu eens bang, en dan weer put hij er de nodige hoop en moed uit. De raaf speelt daarin een belangrijke rol.

Fries-Nederlandse debuutroman
De van oorsprong Zuidoost-Friese Jan Visser woonde voorheen acht jaar in de Verenigde Staten, waar hij als universitair docent werkte. Tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten schreef hij een Engelstalige fantasy trilogie: The Revelations Saga.
Inmiddels woont Jan Visser weer in Nederland. Na het publiceren van een aantal korte verhalen is dit nu zijn eerste Nederlandstalige roman, een historische avonturenroman. Uitgever Andries de Haan van de Leeuwarder uitgeverij Noordboek bood Jan Visser een podium om zijn historische roman ter wereld te brengen. Dit boek op het snijvlak van Fryslân en geschiedenis past perfect in het fonds van deze uitgeverij.
De aanvankelijk nog enigszins mysterieuze toevoeging in de signeertekst over 'leaver dea as slaaf!, maar dan iets langer geleden' is goed gekozen, want het boek van deze auteur met Friese wortels laat iets zien van de Friese trots en vrijheidsidee, want in dit boek herwinnen de Friezen weer enige vrijheid, en in historisch opzicht zijn wij er als Friezen nog altijd trots op dat onze Friese voorouders tot één van de weinige volkeren behoren, die het machtige Rome en diens keizer en legers hebben weerstaan.

Verantwoording
De roman laat zich gemakkelijk lezen, en (op zijn Fries gezegd, en in positief opzicht) 'nimt en hâldt it jo yn 'e besnijing'. De enkele onvolkomenheid - bijvoorbeeld Rudgars neef Gerwen heet verderop in het boek ineens Gerwin - mag de leespret niet drukken; in de tijd van de Romeinse overheersing kenden de Friezen immers ook nog geen burgerlijke stand, dus een 'Friesoor' die daarop let. En of de Friezen van rond het begin van onze jaartelling elkaar ter begroeting ook al een hand gaven? Wie zal het zeggen? Wat in de historische context wel heel goed past, is het kruisigingsverhaal van Rixt, die door de Romeinen wordt gekruisigd. Dat gebruik kennen we dan wel weer uit de bijbelse tijd van Jezus ten tijde van de Romeinse bezetting van het land Israël. Als ik me tijdens het lezen van het verhaal afvraag of men in de tijd van de Friezen & Romeinen elkaar ook al moppen vertelde, krijg ik in de Verantwoording achterin het boek de bijpassende toelichting, waar Jan Visser schrijft dat hij enkele moppen uit de Griekse oudheid (Philogelos) heeft vertaald, en die toen lenig heeft geweven in dit verhaal.

Feit + fictie = beleving
In de Verantwoording achterin het boek licht de auteur toe dat een aantal verhaalinhouden zijn ontleend aan de annalen van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus. Zo heeft het Romeinse fort bij Velsen gestaan, zijn de belangrijkste Romeinse boekpersonages historische figuren, zijn de beschrijvingen van landschap en gebouwen gebaseerd op de bewijzen uit archeologisch onderzoek en hebben de opstand en de veldslagen daadwerkelijk plaatsgevonden. Daarnaast heeft Jan Visser zich redelijk veel vrijheden gepermitteerd in zijn beschrijvingen. Terecht, mijns inziens, want de lezer van zo'n historische avonturenroman wil tijdens zijn leesproces ook wat beleven. En dat zit wel goed in dit boeiende boek.