Ervaren in leren

Woensdag 7 oktober 2015

Cover van het Koersplan 2015-2018 van het Friesland College

Doel en richting
Het Friesland College is één van de Regionale Opleidingscentra (ROC) in Fryslân die middelbaar bereoepsonderwijs aanbiedt. Met ruim 10.000 MBO-studenten is het één van de grootste scholen in de provincie Fryslân. Zo'n grote onderwijsorganisatie waar zoveel studenten, docenten en overige medewerkers elke onderwijsdag bijeenkomen heeft voor het optimaal functioneren nu en in de toekomst doel en richting nodig. Eén van de documenten waar het Friesland College daartoe gebruik van maakt, is haar zogenoemde 'Koersplan'. Tijdens de opening van het nieuwe schooljaar op 13 augustus 2015 in het Friese Provinciehuis presenteerde het Friesland College haar nieuwe koersplan, zulks ter implementatie in de jaren 2015 tot en met 2018. Het thema van dit koersplan is: 'Ervaren in leren'.

Koers en kompas
In haar Voorwoord schrijft het College van Bestuur van het Friesland College in het 'Koersplan 2015-2018' dat de directe samenwerking tussen de school en haar omgeving inmiddels door die omgeving en door de eigen studenten en medewerkers wordt herkend als de sleutel naar modern beroepsonderwijs.
Zich realiserend dat het in het huidige tijdsbestek steeds moeilijker wordt om de toekomst te voorspellen, heeft men het aangedufd om toch maar een koers uit te stippelen voor de komende jaren. De grote uitdaging is dan uiteraard om in de komende jaren de ingezette koers vast te houden. Maar - om in scheepstermen door te gaan - dat hoeft niet zonder kompas, want er wordt gekoerst op het kompas van eigentijds en innovatief onderwijs.

Resultaat en focus
In het eerste hoofdstuk van het koersplan de balans opmakend in het doorstartjaar 2015, brengt dat deze onderwijsgemeenschap tot de conclusie dat er sprake is van een breed gedragen visie voor het eigen onderwijsconcept van het zogenoemde 'Praktijkgestuurd leren' (pgl). De afgelopen jaren werd duidelijk dat de combinatie van werken en leren krachtiger onderwijs opleverde, wat bovendien de motivatie van studenten, docenten en werkveldrelaties versterkte. Men is wel zo reëel om te stellen dat er in de dagelijkse operaties nog wel het nodige kan worden verbeterd, maar dat geeft dan ook een mooie focus voor de komende jaren.

Professionaliteit gevraagd
Een school voor beroepsonderwijs die opereert op het snijvlak van school, student en praktijk moet voortdurend oog hebben voor veranderingen binnen en buiten de school. Je moet ook midden in die praktijk staan om in het werkveld waarvoor studenten worden opgeleid kansen te zien en kansen te benutten om het leren van de student (maar ook van de docent en het werkveldlid) bij voortduur effectiever te maken.
Men realiseert zich terecht dat het primaat van kennis al lang niet meer alleen bij de docent ligt. Ook het werkveld, en zeker ook de student van tegenwoordig brengt nieuwe kennis en inzichten in. Daarom moeten alle partijen de ruimte krijgen en de ruimte nemen om ieders eigen 'vak' op professionele wijze uit te oefenen. Het koersplan wijst erop dat het opleidingsmanagement daarin een faciliterende rol heeft. Dat kan alleen maar goed gaan als die leidinggevenden ook weten wat er speelt in de eigen school, in het specifieke werkveld en in de samenleving in het algemeen.

Onderwijs en werkveld
Het Friesland College kiest voor de strategie van 'een duurzaam en goed partnerschap'. Daarin past het ook om aan te sluiten bij de mogelijkheden en wensen van het werkveld waarvoor en waarin de studenten worden opgeleid. Dat leidt onder andere tot praktijkroutes met 'leereenheden', de 'school als werkplaats', en er wordt gewerkt met een 'carousselmodel'.
Omdat de MBO-studenten vanuit andere scholen instromen en later wellicht naar andere scholen uitstromen, is een optimale aansluiting vanuit en naar andere opleidingen ook relevant. Dat leidt bijvoorbeeld tot aansluitingsafspraken, verkorte leerwegen, en doorstroomprogramma's naar het HBO. Excellentieprogramma's in en Crossovers tussen opleidingen zullen onder andere hiertoe worden ontwikkeld.
In het koersplan nodigt het Friesland College haar beide Friese collega-ROC's de Friese Poort en het Nordwin College uit om in de periode 2015-2018 te komen tot een gemeenschappelijke visie op het middelbaar beroepsonderwijs in Fryslân. Ik ben benieuwd naar die te ontwikkelen visie, en naar wat dat concreet gaat betekenen voor bijvoorbeeld de drie ROC's, het werkveld, onze provincie, en voor de drie Friese hogescholen.

Cultuurmanagement
Als je je dan afvraagt hoe je bovenstaande allemaal kunt realiseren, kom je al heel snel uit bij de kwaliteit van het personeel. Dat vraagt om een cultuur van de verantwoordelijkheid nemen voor je eigen loopbaan, en een klimaat waarin je als personeelslid je eigen professionaliteit op peil houdt, teneinde duurzaam inzetbaar te blijven binnen enerzijds het Friesland College en anderzijds ook daarbuiten.
Dat vraagt niet alleen van de individuele docent, maar ook in het team, en bij management en bestuur rekening te houden met uiteenlopende factoren, zoals leeftijdsopbouw, werving, deskundigheidsbevordering, gezondheids- en verzuimmanagement. Dit koersplan bevat ook op die items doelstellingen, nu eens vrij algemeen, en dan eens heel SMART geformuleerd.

Collectieve ambitie
Ambitieus in het koersplan is de beoogde insteek om alle afzonderlijke docentensubteams binnen de zeven scholen de beslissingsbevoegdheid te geven om binnen de geldende budgettaire kaders als team besluiten te nemen over de inzet van het personeel van het eigen team. Teams binnen de zeven scholen krijgen daarbij wel de opdracht om daarin van elkaar te leren. Opeenvolgend zijn koersplan, managementcontract en teamplan uitingen van het beleid op alle drie organisatienivo's.
De paragraaf over Bedrijfsvoering gaat nader in op de diverse elementen van interne en externe kwaliteitszorg, want de kwaliteit van onderwijs en organisatie moet voortdurend op orde zijn. Ook bij het Friesland College is er dus bewust aandacht voor zaken als plannen, organiseren, evalueren en verbeteren.

Ervaren in leren?
Het motto van het voorgaande koersplan was: 'Van buiten naar binnen'.
Ook benieuwd naar wat de gedachtegang is geweest bij het formuleren van de nieuwe subtitel 'Ervaren in Leren' van dit Koersplan ging ik tijdens het lezen van dit koersplan ook op zoek naar de bedoelde betekenis van dit nieuwe Koersplan-motto. Die uitleg heb ik echter gemist in het koersplan. Nu kun je uiteraard voor, tijdens en na het lezen van dit koersplan zelf betekenis gaan geven aan deze subtitel, maar mijn nieuwsgierigheid naar de door het Friesland College bedoelde betekenis van dit nieuwe motto bleef onverminderd groot tijdens en na het lezen van dit koersplan.

Pics & Quotes
Wat dit koersplan mede aantrekkelijk maakt om te lezen, zijn op alle linker pagina's de vele foto's en quotes van onder andere studenten, docenten, en van de werkveldrelaties van het Friesland College. De foto's geven de schoolpopulatie letterlijk een gezicht, en de quotes ondersteunen de koersplanteksten die op alle rechter pagina's van het Koersplan staan.
Zo vertelt een vertegenwoordiger van fabrikant Philips in zijn quote bijvoorbeeld dat het niet gaat om het aantal studenten dat je met een diploma van school laat gaat, maar dat het wel gaat om de kans die je jongeren geeft om hun talent te ontdekken. En een vertegenwoordiger van de zorggroep Alliade borduurt daarop passend voort met: "Ik bied mensen geen baan, maar een kans op een loopbaan. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor wat ze daarmee doen."