Om de oude wereldzee op zoek naar identiteit en nieuwe grondslag

Dinsdag 2 juni 2015 

Maarten Neuteboom en George Harinck in debat in het Abe Lenstra Stadion

Reflectie op de grondslag van de VU-vereniging
De VU-vereniging organiseert dit voorjaar drie debat-avonden over een zoektocht naar identiteit, beginnend in de voetsporen van dr. Abraham Kuyper, eindigend met de zoektocht naar de verbreding van de levensbeschouwelijke identiteit van bijvoorbeeld een zorginstelling zoals het VU-medisch centrum (VU-mc) en van een hoger onderwijsinstelling zoals de Vrije Universiteit (VU). Vanavond woon ik één van die drie avonden bij, in één van de zalen van het Abe Lenstra Stadion te Heerenveen.

Toen en nu
Discussieleidster Susan Doodeman introduceert de eerste spreker: dr. George Harinck, hoogleraar aan de VU en directeur van het Historisch Documentatiecentrum van de VU. Deze VU-historicus is dé Kuyper-expert van Nederland, die onlangs een reis maakte langs de Middellandse Zee, in het voetspoor van Abraham Kuyper, de grondlegger van het hedendaagse Nederlandse staatsbestel en ook de oprichter van de Vrije Universiteit.
Harinck ging tijdens zijn rondreis op zoek naar de overeenkomsten en de verschillen tussen zijn reis en dezelfde rondreis die Abraham Kuyper in 1905 maakte. Aan de hand van een drietal filmfragmenten en vragen van de discussieleidster geeft George Harinck een toelichting op de verhouding tussen politiek en religie, en op de angst voor religieus fanatisme rond de oude wereldzee, onder andere op het snijvlak van Christendom en Islam. Het is opvallend hoe actueel ook vandaag de dag nog de thema's van honderd jaar geleden zijn in heel Europa.

Overdracht van cultuur en religie
George Harinck is door deze reis kritischer geworden met betrekking tot de secularisering van West-Europa.
Harinck over de zogenoemde 'Soevereiniteit in eigen kring': "Onze samenleving bestaat uit diverse geledingen. Die moet je vrij laten ontwikkelen in hun eigenheid. Ze functioneren alle naar hun eigen aard. Hoe veelvormiger het geheel van die geledingen is, hoe mooier het wordt. De overheid zou die veelvormigheid moeten beschermen."
Aan de hand van filmfragmenten over zigeuners in Roemenië, over Lipowanen in Rusland en over de Krim-Tartaren op de Krim laat Harinck zien dat overdracht van cultuur en religie nooit vanzelf gaan. Bijvoorbeeld aan de hand van een oud-gelovige Lipowaanse vrouw uit Odessa, die duidelijk maakt dat ouders van deze religieuze minderheid in Odessa verdriet hebben over hun kinderen die de kerk verlaten. Die ouders vragen zich af wat zij toch eigenlijk verkeerd hebben gedaan. Een moeder: "Mijn kinderen hebben het te druk, ze hebben geen tijd meer voor de overdracht van de (ook religieuze) traditie". 

Herkenbaar? Of niet?

Verkwansel je identiteit niet
De tweede spreker, CDA-Tweede Kamerlid Pieter Heerma heeft zich voor vanavond helaas afgemeld en de derde spreker, wetenschappelijk medewerker van het wetenschappelijk instituut van het CDA Maarten Neuteboom arriveert te laat in Heerenveen, wat als positief gevolg heeft dat het aandeel van George Harinck vanavond goed uit de verf komt. Neuteboom verzorgt een presentatie van enkele minuten over onder andere de Vrijheid van Vereniging, en neemt dan plaats aan de debattafel voorin de zaal.
Daarna krijgt Willem Schoonen het woord, als bestuursvoorzitter van de VU-vereniging, waar de VU en het VU-mc van uit gaan.
Schoonen: "Veel verzuilde organisaties hebben hun identiteit verkwanseld. Dat moeten wij niet doen; de VU moet daar voor oppassen! 
Willem Schoonen toont op het scherm het voorlopige voorstel tot de herformulering van de grondslag van de VU-vereniging, en stelt dat tekstontwerp daarna bij de tientallen aanwezigen in de zaal ter discussie.

Van uitsluiting naar insluiting
We moeten inderdaad op zoek naar een meer eigentijdse formulering van onze grondslag, en daarbij moeten we er voor waken dat de nieuwe grondslag leidt tot uitsluiting. De grondslag moet zo worden geformuleerd dat die leidt tot insluiting, tot ruimte voor een ieder die vorm en inhoud wil geven aan eigentijdse combinaties van wetenschap en levensbeschouwing, in je studie, in het werk, in ons leven.