 |
| Discussie met Liesbeth Vos over Bezieling & Vakmanschap in het MBO |
Vakbekwame MBO-ers, Docenten en Schoolbestuurders
De minister, de politiek, veel ouders en soms bedrijven vragen om 'vakmanschap', 'doelmatigheid' en 'vakbekwame docenten'.
Dat klinkt vertrouwd en logisch, maar is dat wel zo?
- Wat vraagt de 21e eeuw; wat betekent een steeds sneller en moeilijk voorspelbare arbeidsmarkt voor het beroepsonderwijs?
- Wat is doelmatig opleiden in een arbeidsmarkt waar meer banen verdwijnen dan er bij komen? Zeker daar waar het gaat om banen die vragen om MBO-ers die niet het hoogste niveau halen en jongeren die niet gemakkelijk een vervolgopleiding in het HBO als perspectief hebben.
- En wat is een vakbekwame docent in deze tijd? Wat inspireert en wat drijft professionals in een omgeving die steeds meer gericht is op controle, abstracte definities van kwaliteit en vaak wantrouwen.
- En tot slot, wat betekenen deze ontwikkelingen, deze trends voor een schoolbestuurder?
Over de sprekers
Over deze thema's spreekt Liesbeth Vos vanavond in Tresoar te Leeuwarden; op uitnodiging van het Regiocomité Fryslân (VU-Vereniging), Tresoar en het Friesch Dagblad. Liesbeth Vos is voorzitter van het College van Bestuur van het Friesland College, het regionaal opleidingencentrum (ROC) voor middelbaar beroepsonderwijs (MBO) en volwasseneneducatie.
Deze debatavond is de tweede in een serie van vier avonden over 'Bezieling op de werkvloer'. De eerste lezing werd verzorgd door prof. dr. Govert Buys, handelend over het vakmanschap bij de overheid en in het maatschappelijk middenveld. Vanavond vindt de tweede lezing plaats, handelend over 'Vakmanschap in het MBO'.
Deze
tweede avond wordt geopend door Siem Jansen
(directeur van de Noordelijke Ontwikkelings Maatschappij), die vanavond
als gespreksleider het programma in goede banen leidt.
Regiocomitélid Govert Geldof verzorgt na deze opening een korte inleiding, waarin hij als het ware de theoretische thema-draad door het gespreksonderwerp van vanavond weeft. Dat doet hij aan de hand van enkele uiteenlopende definiëringen van het begrip 'Vakmanschap', naar definities van onder andere Spiers, Sennett en Schön.
Goed zijn en beter worden
Gespreksleider Siem Jansen daagt spreekster Liesbeth Vos in zijn kennismakingsitem uit zich eerst eens uit te spreken over haar best ontwikkelde competentie en haar gewenste verbeterpunt. Geen gemakkelijke vraag, maar er komt vlot een antwoord. Sterk acht ze haar focus om ook dicht bij de professionals te staan uit de werkvelden waarvoor haar opleidingen opleiden, om daarmee de verbinding tussen alles buiten en binnen haar ROC te leggen en te behouden. Als schoolbestuurder ziet ze zichzelf in de dagelijkse schoolpraktijk graag nog wat dichter bij de leidinggevenden, om daar - en met hen - zoveel mogelijk de goede dingen te doen.
Heftige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt
In haar presentatie begint Liesbeth Vos te vertellen over de omgeving waarin een school opereert, over wat er momenteel qua heftige ontwikkelingen aan de hand is in onze arbeidsmarkt, waarvan de helft van onze beroepsbevolking een MBO-opleiding heeft gevolgd: "In de huidige arbeidsmarktcrisis verdwijnen vooral de banen op nivo 2 en 3 van het MBO, de invloed van de informatietechnologie is groot, bedrijven globaliseren en is er sprake van een hoge jeugdwerkloosheid. MBO-ers moeten zich steeds verder, breder ontwikkelen; en de ROC's moeten vooral in gesprek blijven met bedrijven in het bijzonder en met de samenleving in het algemeen."
Praktijkgestuurd leren bij het Friesland College
Het eerste perspectief dat in deze avondlezing aan de orde komt, is de plaats van de MBO-student. Het is goed om je af te vragen wat maakt dat een student leert voor de langere termijn. Een student moet er eerst achter zien te komen waarom het relevant is wat geleerd moet worden, want dan pas begint hij/zij zichzelf en anderen de bijpassende vragen te stellen, dan komt het leren op gang, en dan moet je er als docent vooral zijn om de student in dat proces te helpen. Dan helpt het dat je als student díe werkplekken zoekt waar je de toepassing van je opleidingsinhouden aantreft, want daar in die setting ontdek je dan bijvoorbeeld welke kennis je allemaal nodig hebt voor je werk. Liesbeth Vos: "Dit alles noemen we in het Friesland College 'Praktijkgestuurd leren".
Verder moet je jongeren zicht geven op wie ze zijn en of ze de juiste passie voelen in de beoogde werksetting waarvoor die student wordt opgeleid.
Worstelen voor docenten
Vakmanschap betekent ook dat je als professional aandacht besteedt aan beroepsidentiteit en beroepsontwikkeling. Wees je ervan bewust dat docenten doorgaans in de praktijk echt wel worstelen met vorm en inhoud geven aan hun vakmanschap, bijvoorbeeld voor wat betreft hun (1) Autonomie (welke ruimte neem je om je eigen keuzes te maken, ook daar waar vaak teamwerk nodig is), hun (2) Meesterschap (ze willen elke dag een beetje beter worden), en de (3) Zingeving ervan (je werk verbinden aan persoonlijke en arbeidsgerelateerde doelen).
Een professionele leidinggevende begrijpt de docenten
Een leidinggevende (bijvoorbeeld bestuurder, directeur, teamleider) dient eveneens een professional zijn, zeker ook waar het gaat om het goed begrijpen van de medewerkers aan wie je leiding geeft.
Zoals vooraangekondigd sluit Liesbeth Vos af met haar eigen perspectief van de schoolbestuurder als professional. Liesbeth Vos: "De ruimte die we van de politiek en van de overheid krijgen om ons werk goed te kunnen doen, is veel te beperkt. Teveel wordt er van buitenaf naar en in de school gekeken naar wat daar niet goed gaat, en hoe dat in het vervolg kan worden voorkomen. Voor scholen moet er meer ruimte komen om te zoeken naar wat binnen die scholen en wat binnen het onderwijs wel werkt."
My Dream Team
Na de pauze ontstaat een geanimeerde discussie, waarbij Liesbeth Vos antwoorden geeft op de gestelde vragen en reageert op de stellingen die de aanwezigen in de zaal naar voren brengen. We spreken in deze plenaire debatronde onder andere over zaken als: systemen van kwaliteitsbewaking, het benutten van talenten, cultuurkritische aspecten, ondernemend gedrag, stimuleren van zelfkennis, meer inspelen op ICT-middelen, over de 'pedagogiek van de onderbreking' van professor Gert Biesta, over 'onderwijs geven' & 'onderwijs halen'; en we constateren aan het eind van de avond ook dat we vanavond gelukkig niet terugvallen op die vaak weer terugkomende en verlammende discussies over het gemis aan kennisoverdracht en over de bureaucratie in het onderwijsveld.
Op de aan haar gestelde vraag waar Liesbeth Vos haar droom-docenten vooral op zou selecteren als ze morgen een eigen school zou mogen stichten, antwoordt ze: "Dan ga ik op zoek naar open zoekende mensen, die graag omgaan met jonge mensen, naar docenten die zich verdiepen in leerprocessen en in begeleiding, en die vooral een basisvertrouwen hebben in kinderen."
Aan het eind van deze boeiende discussie wordt Liesbeth Vos namens de drie samenwerkende organiserende partijen bedankt door Roalah Leppink, lid van het Regiocomité Fryslân van de VU-Vereniging, die - ook vanuit zijn eigen ervaring als docent in het Friesland College - Liesbeth Vos bedankt en eert 'voor je eerbied voor de jonge mensen, van wie je wilt dat zij goed terechtkomen".
Regiocomitélid Govert Geldof verzorgt na deze opening een korte inleiding, waarin hij als het ware de theoretische thema-draad door het gespreksonderwerp van vanavond weeft. Dat doet hij aan de hand van enkele uiteenlopende definiëringen van het begrip 'Vakmanschap', naar definities van onder andere Spiers, Sennett en Schön.
Goed zijn en beter worden
Gespreksleider Siem Jansen daagt spreekster Liesbeth Vos in zijn kennismakingsitem uit zich eerst eens uit te spreken over haar best ontwikkelde competentie en haar gewenste verbeterpunt. Geen gemakkelijke vraag, maar er komt vlot een antwoord. Sterk acht ze haar focus om ook dicht bij de professionals te staan uit de werkvelden waarvoor haar opleidingen opleiden, om daarmee de verbinding tussen alles buiten en binnen haar ROC te leggen en te behouden. Als schoolbestuurder ziet ze zichzelf in de dagelijkse schoolpraktijk graag nog wat dichter bij de leidinggevenden, om daar - en met hen - zoveel mogelijk de goede dingen te doen.
Heftige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt
In haar presentatie begint Liesbeth Vos te vertellen over de omgeving waarin een school opereert, over wat er momenteel qua heftige ontwikkelingen aan de hand is in onze arbeidsmarkt, waarvan de helft van onze beroepsbevolking een MBO-opleiding heeft gevolgd: "In de huidige arbeidsmarktcrisis verdwijnen vooral de banen op nivo 2 en 3 van het MBO, de invloed van de informatietechnologie is groot, bedrijven globaliseren en is er sprake van een hoge jeugdwerkloosheid. MBO-ers moeten zich steeds verder, breder ontwikkelen; en de ROC's moeten vooral in gesprek blijven met bedrijven in het bijzonder en met de samenleving in het algemeen."
Praktijkgestuurd leren bij het Friesland College
Het eerste perspectief dat in deze avondlezing aan de orde komt, is de plaats van de MBO-student. Het is goed om je af te vragen wat maakt dat een student leert voor de langere termijn. Een student moet er eerst achter zien te komen waarom het relevant is wat geleerd moet worden, want dan pas begint hij/zij zichzelf en anderen de bijpassende vragen te stellen, dan komt het leren op gang, en dan moet je er als docent vooral zijn om de student in dat proces te helpen. Dan helpt het dat je als student díe werkplekken zoekt waar je de toepassing van je opleidingsinhouden aantreft, want daar in die setting ontdek je dan bijvoorbeeld welke kennis je allemaal nodig hebt voor je werk. Liesbeth Vos: "Dit alles noemen we in het Friesland College 'Praktijkgestuurd leren".
Verder moet je jongeren zicht geven op wie ze zijn en of ze de juiste passie voelen in de beoogde werksetting waarvoor die student wordt opgeleid.
Worstelen voor docenten
Vakmanschap betekent ook dat je als professional aandacht besteedt aan beroepsidentiteit en beroepsontwikkeling. Wees je ervan bewust dat docenten doorgaans in de praktijk echt wel worstelen met vorm en inhoud geven aan hun vakmanschap, bijvoorbeeld voor wat betreft hun (1) Autonomie (welke ruimte neem je om je eigen keuzes te maken, ook daar waar vaak teamwerk nodig is), hun (2) Meesterschap (ze willen elke dag een beetje beter worden), en de (3) Zingeving ervan (je werk verbinden aan persoonlijke en arbeidsgerelateerde doelen).
Een professionele leidinggevende begrijpt de docenten
Een leidinggevende (bijvoorbeeld bestuurder, directeur, teamleider) dient eveneens een professional zijn, zeker ook waar het gaat om het goed begrijpen van de medewerkers aan wie je leiding geeft.
Zoals vooraangekondigd sluit Liesbeth Vos af met haar eigen perspectief van de schoolbestuurder als professional. Liesbeth Vos: "De ruimte die we van de politiek en van de overheid krijgen om ons werk goed te kunnen doen, is veel te beperkt. Teveel wordt er van buitenaf naar en in de school gekeken naar wat daar niet goed gaat, en hoe dat in het vervolg kan worden voorkomen. Voor scholen moet er meer ruimte komen om te zoeken naar wat binnen die scholen en wat binnen het onderwijs wel werkt."
My Dream Team
Na de pauze ontstaat een geanimeerde discussie, waarbij Liesbeth Vos antwoorden geeft op de gestelde vragen en reageert op de stellingen die de aanwezigen in de zaal naar voren brengen. We spreken in deze plenaire debatronde onder andere over zaken als: systemen van kwaliteitsbewaking, het benutten van talenten, cultuurkritische aspecten, ondernemend gedrag, stimuleren van zelfkennis, meer inspelen op ICT-middelen, over de 'pedagogiek van de onderbreking' van professor Gert Biesta, over 'onderwijs geven' & 'onderwijs halen'; en we constateren aan het eind van de avond ook dat we vanavond gelukkig niet terugvallen op die vaak weer terugkomende en verlammende discussies over het gemis aan kennisoverdracht en over de bureaucratie in het onderwijsveld.
Op de aan haar gestelde vraag waar Liesbeth Vos haar droom-docenten vooral op zou selecteren als ze morgen een eigen school zou mogen stichten, antwoordt ze: "Dan ga ik op zoek naar open zoekende mensen, die graag omgaan met jonge mensen, naar docenten die zich verdiepen in leerprocessen en in begeleiding, en die vooral een basisvertrouwen hebben in kinderen."
Aan het eind van deze boeiende discussie wordt Liesbeth Vos namens de drie samenwerkende organiserende partijen bedankt door Roalah Leppink, lid van het Regiocomité Fryslân van de VU-Vereniging, die - ook vanuit zijn eigen ervaring als docent in het Friesland College - Liesbeth Vos bedankt en eert 'voor je eerbied voor de jonge mensen, van wie je wilt dat zij goed terechtkomen".
Geen opmerkingen:
Een reactie posten