Spiritueel pelgrimeren

Maandag 25 augustus 2014

Cover van het boek 'Spiritueel pelgrimeren'

Spirituele achtergrond
Al eeuwen lopen er pelgrims over de Europese wegen en paden naar Santiago de Compostela. Ook in onze tijd trekken nog velen over de pelgrimspaden - zoals de camino - naar dit Spaanse bedevaartsoord.
Niet iedereen kent de historie, de tradities, de terminologie en de diepere zin van het pelgrimeren. Om daarin enig inzicht te bieden, schreef Inge van der Zanden een boek, dat is bedoeld als inleiding en/of reisgids voor iedereen die meer wil weten over de spirituele achtergrond van deze beroemde pelgrimsroute.

Persoonlijk transformatieproces
Pelgrimeren houdt meer in dan het volgen van een goed bewegwijzerde route. Het 'onderweg zijn' bijvoorbeeld betekent voor veel pelgrims een keerpunt in hun leven. De fysieke uitdaging vormt een zoektocht naar hun eigen ‘ik’ en naar bijvoorbeeld het ‘samen leven’ in de wereld.
Intense natuurbelevingen en spirituele gevoelens worden onderweg afgewisseld door bezielde gesprekken met andere pelgrims, over onder andere de zin van het bestaan, en over het ervaren van God in de schepping.
Pelgrimeren is voor veel pelgrims een boeiende reis, maar ook vooral een persoonlijk transformatieproces.

Wegwijzer voor pelgrims
Inge van der Zanden - die Religie, Levensbeschouwing, Kunst en Cultuur studeerde - heeft in 1986 enkele gedeelten van de Spaanse camino naar Santiago de Compostela gelopen. Vanaf het jaar 2000 heeft zij ook enkele keren gehospitaleerd in het Spaanse Roncesvalles, waar zij gastvrouw was voor pelgrims die de Pyreneeën waren overgestoken.
Haar boek kreeg als titel 'Spiritueel pelgrimeren', en ze gaf dit boek als ondertitel: 'Wegwijzer voor de moderne pelgrim'.
Na het Voorwoord volgen acht hoofdstukken. Elk hoofdstuk wordt voorafgegaan door een gedicht, zoals bijvoorbeeld 'Viriditas' (vitale levenskracht) van Hildegard van Bingen (1098-1179) met woorden als:

"Evenzo zou van de mens zijn welwillendheid moeten uitstromen

naar iedereen die daarnaar verlangt".

1. De kracht van pelgrimeren in religies.
In dit eerste hoofdstuk wordt de achtergrond van pelgrimeren in de verschillende grote wereldgodsdiensten uitgewerkt: pelgrimages zijn uiterlijke verschijningsvormen voor het onderhouden van de goddelijke banden.

• - Bij het religieuze aspect van pelgrimeren gaat het om de vraag: wat zou je met God willen bespreken, wat zou je aan Hem voor willen leggen.
• - Zelfs in de meest onbeduidende gebeurtenissen onderweg is de hand van God te voelen.
• - Voor de ene religie is pelgrimeren een plicht (naar de spirituele bron van de islam), voor andere geloofsrichtingen een vrije keuze (katholieken), of er geldt een serieuze aanbeveling (jodendom, gerelateerd aan feest- en gedenkdagen; iedere gang naar de synagoge is een pelgrimage).

2. Cultusplaatsen op de Spaanse camino.
Daarna komt de legende van 'de apostel Jacobus in Galicië' tot leven; van belang te weten om de betekenis te begrijpen van geheiligde plaatsen en pelgrimsprocessen.

• - Bij pelgrimeren gaat het om 'geroepen worden', om 'onderweg te zijn', 'op reis naar verre oorden'.
• - Vooral de opgedane persoonlijke verdieping en verrijking geeft de teruggekeerde pelgrim veelal een gevoel van innerlijke vrede en rust.

3. Tradities en religieuze beeldtaal.
Hoofdstuk drie gaat dieper in op eeuwenoude tradities en rituelen.

• - Tradities en rituelen haken in op de menselijke behoeften naar houvast en geven betekenis aan een bepaald moment in het leven, door gevoelens en emoties te tonen.
• - Pelgrimeren kan worden opgevat als het 'zoeken en vinden' van heilservaringen.
• - Rituelen en symbolen zijn nodig om belangrijke ervaringen te beleven, te doordenken en te integreren in het dagelijkse leven.

4. Pelgrimeren als zingevingsproces.
Hier gaat het over het maken van keuzes en het loslaten van egocentrische wensbeelden.

• - In de 21e eeuw is eenheid en samenhang ver te zoeken.
• - Pelgrimeren kan een aanzet geven tot nadenken over de fundamentele vragen van het leven.
• - Pelgrimeren is geen oriëntatie op de wereld of op anderen, maar het verkennen van het eigen innerlijk.
• - Door het pelgrimeren kan de worsteling tussen de eigen identiteit en de verborgen relatie met God leiden tot inzicht.
• - Bidden brengt een innerlijke ontwikkeling op gang, die zorgt voor verandering.
• - Het schrijven van een dagboek is een zelfgesprek in de tijd.
• - Dikwijls verandert de geografische en culturele route van de camino in een innerlijke weg, die de ziel aflegt, naar God toe, een loutering van de bedoelingen, een open bekering.

5. Pelgrims op doortocht.
In het vijfde hoofdstuk komen enkele verhalen aan de orde van individuele pelgrims, die de levensenergie voelen stromen, als zij het verleden loslaten en de blik op de toekomst richten.

• - Het hardop uitspreken van gevoelens en gedachten schept ruimte en duidelijkheid in de geest.
• - Iedere ontmoeting levert stof tot nadenken en van alles en iedereen onderweg valt 'iets' te leren.
• - Naarmate de tocht vordert, zal het relativeringsvermogen en de tolerantie toenemen, terwijl eigen belangrijkheid en mening afnemen.
• - De pelgrim beleeft de ervaringen op een lange pelgrimsreis heel intens.
• - De moderne tijd vraagt om zingeving en is losgekoppeld van kerk en staat, van arbeid en vrije tijd.
• - Lopen met bewuste aandacht leidt af van piekeren en van dagelijkse materiële zorgen. 

6. Sporen van spiritualiteit door de eeuwen heen.
Hier worden verschillende vormen van spiritualiteit in de loop van de geschiedenis behandeld.

• - Spiritualiteit betekent ook zoeken naar een persoonlijke ervaring met God die mensen roept.
• - God zoeken is voor veel mensen geen optie meer.
• - Voor God kiezen vraagt een bewuste keuze en inspanning.

7. De relatie tussen spiritualiteit en pelgrimeren.
In hoofdstuk zeven wordt de relatie tussen spiritualiteit en pelgrimeren uitgediept.

• - Religie biedt een visioen: hoop en verwachting op een betere wereld.
• - Pelgrimeren verandert de mens door het onderweg zijn en aankomen, door te lijden en te genieten, door helpen en delen, door na te denken en te relativeren.
• - De ultieme ervaring van spiritualiteit tijdens het pelgrimeren is het gevoel te worden gedragen en overeind te worden gehouden.
• - Als iemand zich wil ontwikkelen dan is de juiste houding of juiste instelling een eerste voorwaarde. Ontwikkeling gaat gepaard met training en discipline.
• - Pelgrimeren zonder een vorm van transformatie is geen pelgrimeren maar toerisme.

8. Hospitaleren als spirituele ervaring.
In dit laatste hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het hospitaleren in Roncesvalles, waarbij 'hospitaleren' wordt benaderd vanuit de begrippen 'deugd' en 'goede werken'.

• - Zowel het vragen om hulp als het aanvaarden van hulp is een weg die moet worden geleerd.
• - De pelgrimstocht opent voor pelgrims een weg naar de ander.