Stedpaed

Zondag 15 januari 2012

Omslag van de wandelgids Stedpaed

Wandeldag
Een periode van veel en harde wind, storm en regen hebben we achter de rug. Voor vandaag wordt aangenaam weer voorspeld: flinke zonnige perioden halverwege de dag. Durkje en ik besluiten om vandaag weer eens te gaan wandelen. Gezien de grote hoeveelheid neerslag van de afgelopen weken en de wateroverlast van de afgelopen dagen, kiezen we ervoor een pad te bewandelen dat het hele jaar door goed bewandeld kan worden, te weten het Stedpaed.

Wandelgids
In het jaar 2010 heeft de 'Vereniging Plaatselijk Belang Stiens' een wandelgids van het Stedpaed uitgegeven. De Stienser Durk Reitsma zorgde voor de teksten, mijn ex-CHN-collega Gryt Elzinga-Kooistra zorgde voor de tekstverwerking en onze Stienser wijkmedebewoner Jaap Bams zorgde voor de opmaak, de foto's en het tekenwerk van de wandelgids van het Stedpaed. De routegids is in meerkleurendruk gemaakt, waarbij de gekleurde teksten behoren bij dezelfde kleuren op de routekaarten.

Stedpaed
Het Stedpaed is het pad van en naar de stad Leeuwarden. Het eeuwenoude Stedpaed was vroeger een belangrijke verbindingsweg tussen Leeuwarden en de ten noorden van de stad geleden dorpjes, buurtschappen, stinzen en states. De huidige wandelroute van het Stedpaed gaat zoveel mogelijk - waar dat nog kan - over het voormalige tracé van dit oude Noordfriese pad. De route begint bij de Noorderbrug in Leeuwarden en eindigt bij De Loane in Hijum. Deze route is ongeveer 12 kilometer lang, dus zo'n 3 uren gaans.

Bij de Oude Noorderbegraafplaats

Leeuwarden
We parkeren de auto achter Camstraburen en beginnen onze dagtocht bij de Noorderbrug (Anno 1938) in Leeuwarden. Het is letterlijk klokslag 10.30 uur, want we horen verderop een kerkklok het halfuur aankondigen. Vanaf deze brug over de uit 1494 daterende Noorderstadsgracht wandelen we over de Spanjaardslaan naar de Jelsumerstraat. In het Rengerspark zien we al de eerste krokussen en sneeuwklokjes bloeien in de heerlijk warme winterzon. Een fikse boomzwam parasiteert hier op de dikke boomstam van een oude parkboom. We passeren langs de Oude Meer de Oude Noorderbegraafplaats en de Joodse begraafplaats.

Jelsumer Binnenpaed
Bij zwembad De Blauwe Golf steken we de Dammelaan over, om vervolgens ten noorden van de Dammelaan naar de Tylkedam te gaan. Als we op het oude Jelsumer Binnenpad komen, steken we de Kalkvaart (ofwel het Kalkenendje) over om dan achter de studentenhuisvesting van de oude legerkazerne naar de Vierhuisterweg te lopen. We gaan verder over het Jelsumer Binnenpaed, over het smalle betonpad door de weilanden, gelegen ten oosten van het Leeuwarder Bos. Inmiddels lopen we ook op het tracé van het Jabikspaad; de bewegwijzering met de Friese Jacobsschelp (de wulk) valt hier duidelijk op. Bij het Sylsterhout steken we de Jelsumer Feart over en dan komen we uiteindelijk bij de boerderij Haskerastate op de Haskedyk, vanwaar we over de Dekemawei richting Jelsum lopen.

Martenastate in Koarnjum

Jelsum en Koarnjum
Via de Finsterbuorren en de Griene Singel lopen we naar Dekemastate. Langs en voorbij de westelijke ringmuur (it Skytsingeltsje) van Dekemastate komen we Op 'e terp van Jelsum. Via De Lange Jammer, de Skierhústerwei en de Bendyk lopen we van Jelsum naar Koarnjum. We verlaten de Martenawei en gaan dan door de Bokkestege, over het Tsjerkepaed langs het ijsbaanterrein, over De Wier en door de Swarte Singel naar Martenastate.

Britsum en Stiens
Over de Joussenswei lopen we van Koarnjum naar Britsum. Halverwege deze weg steken we het voormalige vaarwater van de Jousen over. In Britsum lopen we over het Stedpaed, op de plaats waar dit eeuwenoude pad de naamgever is geworden van de doorgaande weg door Britsum. We verlaten Britsum over de Menno van Coehoornwei, de weg die naar de hier in Britsum geboren vestingbouwer Menno van Coehoorn is genoemd. Via de brug van de Griene Leane steken we de Stienzer Feart over en dan lopen we tussen de Stienser Feart en de Stienser volkstuinen over het schelpenpad naar de kruising van de Stienser Feart en de Kletsefeart. Op deze driesprong pauzeren we op een bankje, met uitzicht over het water en op Britsum, aan de andere zijde van de Stienzer Feart.

Truerd en Hoarne
Na onze rustpauze lopen we langs de Kletsefeart in de richting van onze woonwijk Aldlân in Stiens. Dan verlaten we het Jabikspaad. We steken namelijk de Kletsefeart over en gaan over de Trijehoeksdyk naar het Mierepaed, in de richting van kinderboerderij Doniastate. Bij deze kinderboerderij kruisen we de Truerderdyk, om vervolgens over de Harnsterdyk vanuit het buurtschap Truerd via het buurtschap Hoarne naar het buurtschap Swaerd (ofwel Swaerderterp) te lopen. Bij Hoarne steken we de Wurge Feart over.

Swaerd en Poelhúzen
Vanuit Swaerd lopen we over de Poeldyk naar de Poelhústerbrêge, waar we de Feinsumer Feart oversteken. Langs de vaartswal staan enkele graafmachines, waarmee men momenteel de Feinsumer Feart uitdiept, teneinde de Elfstedenvaarroute weer optimaal bevaarbaar te maken in de richting van de Dokkumer Ee. We arriveren in het buurtschap Poelhúzen, voorheen het middeleeuwse Herum, waar vroeger een uithof van het Friese klooster Mariëngaarde stond.

Feinsum en Hijum
Voorbij Poelhúzen steken we de Brédyk (de weg van Leeuwarden naar Holwerd) over en lopen we verder in westelijke richting over de Iestdyk. Ter hoogte van het zuidelijker gelegen Feinsum gaan we in noordelijke richting over een smal wandel- en fietspad tussen de velden en akkers door naar onze bestemming in Hijum. We bellen Pieter (als we hier op het Binnenpaed lopen), die ons vanuit Stiens met de auto uit Hijum haalt.
We hebben vandaag schitterend wandelweer. Bijna geen wind, lichtbewolkt en een heerlijk warme zon vanuit het zuiden. De vrolijke zonnestralen beschijnen hier het prachtige kleilandschap van de opgebilde en ingepolderde velden en akkers, waar eeuwen geleden nog de voormalige Middelzee bij eb en vloed stroomde.

Route 1 & 12 van "Leeuwarden. Natuurlijk!"

Vrijdag 20 juni 2008

Afgelopen zondag kreeg ik in het kader van Vaderdag de recent gepubliceerde wandelgids "Leeuwarden. Natuurlijk", geschreven door Anneke Oosterman, de moeder van een collega van Durkje. Daarin staan 12 wandelingen van elk 8, 9 of 10 kilometer in en rond Leeuwarden.

Omdat het vandaag de eerste van de twee Open Dagen van Vliegbasis Leeuwarden is, besluiten Durkje en ik twee van de twaalf routes te wandelen die nabij het vliegveld liggen; zo kunnen we tijdens het wandelen ook de vliegshow voor een deel zien. We kiezen de combinatie van route 1 (Leeuwarder Bos en Dekemastate) en route 12 (Park en stadsroute) over een afstand van 8 + 8 = 16 kilometer.

Eerst op de fiets van Stiens naar Jelsum. Vanaf Dekemastate wandelen we over de Haskedyk en de Vierhuisterweg naar Snakkebuorren aan de Dokkumer Ee. Dan door de Heemtuin van Bilgaard en daarna aan weerszijden van de Dokkumer Ee in zuidelijke richting, waar we op een gegeven moment vanaf het Peterseliewaltje over de Dokkumer Ee zicht op Stenden hogeschool hebben. Daarna dwars door de oude binnenstad, langs de Grote Kerk, over de Nieuwstad naar het NS-station, waar we op het terras van Van Buren (Oranjehotel) even pauzeren.

Na deze break gaan we over de Prins Hendrikbrug, steeds langs het water, over de Willemskade, over de Noorderplantage, door de Prinsentuin, om aan de overzijde van de Noorderbrug door het Rengerspark en langs de Kinderboerderij weer in Bilgaard te komen.

En dan tenslotte ten noorden van Leeuwarden door het Leeuwarder Bos, langs Camping Taniaburg over het Jelsumerbinnenpad weer naar ons eindpunt bij Dekemastate in Jelsum.

Ondertussen zien we een grote variëteit aan vliegtuigen en helicopters in de lucht, die met hun capriolen de vliegshow op deze zonnige dag voor de duizenden bezoekers tot een succes maken. Op het moment dat we Stiens weer binnenfietsen, scheert een gevechtsvliegtuig met oorverdovend geluid in een scherpe bocht en met verrassend hoge snelheid over ons heen.