Hannekemaaierspad van Rotstergaast naar Lemmer

Maandag 29 juli 2024

 

Op de Landmansweg bij Oosterzee

Stichting Hannekemaaierspad

De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.

Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Bakkeveen - Lemmer; van Veen naar Gras

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 72,8 kilometer lange trektocht van Bakkeveen naar Lemmer, beginnend bij het Poepekruis aan de BakkeveenseDuerswâldmer Wei en eindigend bij de Sint-Willibrorduskerk van Lemmer. 

Deze wandelgids is het vervolg op de wandelgids van het Hannekemaaierspad van het Duitse Neurhede naar het Friese Bakkeveen.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2011.

Deze wandelgids richt zich voornamelijk op de routes over de oude zandruggen, waarop werd gelopen door de Duitse trek-handelaren (in textiel), die soms zelfstandig, maar die soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui) werkten. Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes naar Lemmer.

Traject 3 van Rotstergaast naar Lemmer

Vandaag bewandelen Durkje en ik het derde van onze drie trajecten van dit Hannekemaaierspad van Bakkeveen naar Lemmer, over een afstand van 21,3 kilometer, van Rotstergaast naar Lemmer.

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 8:00 uur met de auto – met de fietsen achterop - vanaf de SVR-camping Eefting bij Rohel, om naar het eindpunt van dit traject te rijden, nabij het centrum van Lemmer, waar we de auto parkeren.

Dan fietsen we over een afstand van ongeveer 18 kilometer naar De Kiemschuur bij Rotstergaast, waar het punt ligt waar ons traject van vandaag begint.

Bij vertrek vanmorgen is het 19 graden Celsius, en het is dan al prachtig zonnig weer. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 26 graden Celsius. Het is een warme, buitengewoon zonnige zomerdag.

Van Rotstergaast naar Delfstrahuizen

Om 9:35 uur staan we bij De Kiemschuur klaar voor vertrek.

Op de Gaasterweg lopen we het buurtschap Rotstergaast binnen. 

Op de Schoterweg wandelen we naar de Broeresleat, ook wel de Fjouwerhúster Feart genoemd, die iets verderop bij de lange en hoge houten brug de verbinding is met de rivier de Tjonger (ofwel Kuunder).

Dan volgen we het Tjongerpad langs de T(s)jonger.  

Hier wordt op dit moment gewerkt aan de vernieuwing van het dijktalud tussen het Tjongerpad en de Tjonger. De weg is afgesloten voor doorgaand verkeer, maar wandelend mogen en kunnen we daar prima langs.

Om 11:15 uur komen we aan bij de Pier Christiaansloot. Daar staat een bankje aan het water, waarop we plaatsnemen voor onze koffiepauze. 

Na deze pauze vervolgen we onze route over het Kettingpad langs het water naar Delfstrahuizen. We wandelen in het hoogseizoen van de zomervakantie, dus er ligt een groot aantal pleziervaartuigen bij de brug, die de doorgang vormt naar het Tjeukemeer.

Van Echtenerbrug naar Oosterzee

We moeten middels de ophaalbrug over de Pieter Christiaansloot, om vanuit Delfstrahuizen in Echtenerbrug te komen.

In Echtenerbrug gaan we even bij de Spar-supermarkt naar binnen voor enkele boodschappen voor onderweg.

Buiten Echtenerbrug lopen we over het fiets- en wandelpad van de Kromme Warren naar het Tjeukemeer, waarna we dit asfaltpad langs het meer blijven volgen tot aan Het Gemaal Echten. 

Een eindje verderop verlaten we dit pad bij de kleine jachthaven langs het Tjeukemeer ter hoogte van Echten.

Langs de Middenvaart gaan we over het mooie Meerpad naar de Hoofdweg. Die steken we over ter hoogte van het monument 'het kind is er nog' voor hen die met gevaar voor eigen leven in de Tweede Wereldoorlog bescherming boden aan Joodse kinderen.

Daar achter gaan we verder over een prachtig pad langs het vervolg van de Middenvaart, waarna we over de Commissiepôle naar de Middenweg lopen.

Daarna volgen we de Landmansweg naar de Gieterse Vaart.

De Landmansweg is een prachtig pad langs brede boerensloten, vol waterplanten, kikkers en insecten.

Langs de Gieterse Vaart gaat het dan in zuidelijke richting naar het Holsteinpad. We lopen dan al ten zuiden van Oosterzee-Gietersebrug.

Afkoelen in Lemmer

Dan volgen enkele lange stukken langs de nagenoeg rechte asfaltwegen van de Veendijk en de Otterweg naar de Grietenijdijk.

Met links de hoge Grietenijdijk en rechts de Dyksleat gaat het dan met de nodige dijkbochten naar het Waterkeringpad, waarop we arriveren bij de N359, die hier bij het begin van de bebouwde kom van Lemmer onder de A6 door gaat.

De zon brandt nogal, en het is warm om te lopen, vooral ook omdat het nagenoeg niet waait. In het open weidelandschap missen we de schaduw van bijvoorbeeld bomen, dus we krijgen het behoorlijk warm tijdens dit laatste deel van deze etappe. 

Bij de entree van Lemmer staat een groot billboard van McDonald's, met daarop het voor ons zo passende opschrift 'Even afkoelen'. Dat lijkt ons een goed idee, dus van die kans maken we nu graag gebruik.

Na deze tweede pauze lopen we via de Lemmerse Riensingel en de Gerben Bootsmastraat - onder andere langs werklui die hier glasvezelkabels aanleggen - naar de Heilige Willibrorduskerk, die het eindpunt vormt van deze wandelgids van het Hannekemaaierspad van Bakkeveen naar Lemmer.

Van deze kerk lopen we naar onze auto verderop, waarmee we de fietsen afhalen bij De Kiemschuur bij Rotstergaast. 

Vervolgens rijden we terug naar de camping bij Rohel, waar we onze caravan gereed maken voor vertrek naar huis. Om 17:00 uur zijn we klaar voor vertrek vanaf SVR-camping Eefting bij Rohel, waar we in het nu afgelopen lang weekend hebben gekampeerd. Om 18:00 uur zijn we thuis.

Hannekemaaierspad van Oudehorne naar Rotstergaast

Zondag 28 juli 2024

 

Bij het standbeeld voor de Flaeijelfeest-vrijwilligers van Nieuwehorne

Stichting Hannekemaaierspad

De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.

Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Bakkeveen - Lemmer; van Veen naar Gras

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 72,8 kilometer lange trektocht van Bakkeveen naar Lemmer, beginnend bij het Poepekruis aan de BakkeveenseDuerswâldmer Wei en eindigend bij de Sint-Willibrorduskerk van Lemmer. 

Deze wandelgids is het vervolg op de wandelgids van het Hannekemaaierspad van het Duitse Neurhede naar het Friese Bakkeveen.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2011.

Deze wandelgids richt zich voornamelijk op de routes over de oude zandruggen, waarop werd gelopen door de Duitse trek-handelaren (in textiel), die soms zelfstandig, maar die soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui) werkten. Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes naar Lemmer.

Traject 2 van Oudehorne naar Rotstergaast

Vandaag bewandelen Durkje en ik het tweede van onze drie trajecten van dit Hannekemaaierspad van Bakkeveen naar Lemmer, over een afstand van 24,8 kilometer, van Oudehorne naar Rotstergaast.

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 8:00 uur met de auto – met de fietsen achterop - vanaf de SVR-camping Eefting bij Rohel, om naar het eindpunt van dit traject te rijden, bij de Kiemschuur nabij Rotstergaast, waar we de auto parkeren.

Dan fietsen we over een afstand van ongeveer 24 kilometer naar het recreatiecentrum Tolbrugschans bij Oudehorne, waar het punt ligt waar ons traject van vandaag begint.

Bij vertrek vanmorgen is het 18 graden Celsius, en het is dan al prachtig zonnig weer. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 24 graden Celsius. Heel even krijgen we te maken met enkele regendruppels, maar het blijft een prachtige zonnige zomerdag.

Starten bij het Tolheksbos van Oudehorne

Nadat we onze fietsen hebben gestald bij Tolbrugschans, gaan we om 9:45 uur van start.

Vanaf de Tjongervallei gaan we het Tolheksbos in.

Daar lopen we langs de Grote Kiekenberg, waar ook een zwerfkei ligt op een verhoging van een heideveldje.

Als we op het Koaipaed lopen, zien we verderop in het veld tegen een bomensingel een model van een voormalige plaggenhut. 

Aan de overzijde van het Sevenaerpad gaat het Koaipaed eerst verder langs de Tochtsloot - en langs het voormalige Riekele Hoekstra-gemaal - als akkerpad langs een maïsakker, en daarna als bospad door een klein bosperceel.

Koffiedrinken bij de Protestantse Gemeente te Nieuwehorne

De route brengt ons naar Nieuwehorne. Als we het dorp binnenwandelen, ontmoeten we Pietsje van der Molen, die voorheen heel actief was in het christelijke jeugdwerk van de Federatie Christelijke Jeugdwerk Friesland, in de negentiger jaren, toen ik bestuursvoorzitter was van die provinciale christelijke jeugdwerkfederatie.

Ze komt net uit de kerk. Als we daar even later arriveren, zijn veel gemeenteleden nog aan het koffiedrinken in de zaal bij de kerk. Binnen krijgen we koffie met koek aangeboden, waar we dankbaar gebruik van maken. Te midden van deze gastvrije kerkgangers hebben we een gezellige koffiepauze op deze zondagse zomerdag.

Ter hoogte van het standbeeld voor de vrijwilligers van de Flaijelfeesten verlaten we Nieuwehorne over de Zijweg en het Bospad.

Brongergea en Oranjewoud

Door een aaneenschakeling van kleine bospercelen volgen we eerst het lange Imke Klaverpad, en verderop De Fuotpaden. Die voeren ons naar het buurtschap Brongergea, waar we de begraafplaats met de klokkenstoel passeren, waarop de familiegrafkelder staat van de familie Van Limburg Stirum.

Iets verderop komen we langs de buitenplaats Oranjestein, waar vanmiddag de tuin – naar een ontwerp van tuinarchitect Roodbaard - open is gesteld voor bezichtiging.

Door de bossen van Oranjewoud lopen we naar de Tjeerd Roslaan, waarop we het Parklandschap Oranjewoud achter ons laten.

Oudeschoot en Heerenveen

Als we onder de snelweg die Heerenveen doorsnijdt door zijn gegaan, wandelen we Oudeschoot binnen ter hoogte van de oude dorpskerk.

Daarna wandelen we Heerenveen binnen bij de vestigingslocatie van Royal Jongbloed.

Voorbij IJsstadion Thialf en de spoorlijn Leeuwarden-Zwolle gaat de route verder in westelijke richting over de Rotstergaastweg.

Die verlaten we om een prachtig traject te gaan bewandelen van een oud Kerkenpad, door de weilanden, èn over de begraafplaats tussen de oude kerk van Nieuweschoot en het crematorium Schoterhof.

Dan gaat het verder over het Kerkenpad, van bomensingel naar bomensingel, door klaphekken, veelal diagonaal door de graslanden.

Bij de Engelenvaart aangekomen, eindigt het Kerkenpad omdat hier geen overgang over de Engelenvaart meer is. Dus lopen we over het Heidepaedsje langs de Engelenvaart naar de brug over de vaart. Daar houden we onze lunchpauze op een bank op de oever langs de vaart. Ondertussen gaat de ophaalbrug tweemaal open om pleziervaartuigen door te laten varen.

Voorbij Rottum door het Oosterschar naar De Kiemschuur

Aan de overzijde van de Engelenvaart wandelen we het buurtschap Rottum binnen, maar we buigen daar op de Sydtakke in Rotstergaast direct al van af, om over de Bisschopsweg in westelijke richting verder te lopen. 

Bij het natuurgebied Het Oosterschar aangekomen, gaat de route dat natuurgebied in, maar als we al een eindje langs de Rotstersleat zijn gevorderd, blijkt dat het vervolg van die route volledig ontoegankelijk te zijn, omdat er door de hoge plantengroei in het geheel geen wandelpad meer is. 

We keren derhalve om, om onze route alternatief te vervolgen over de Bisschopsweg. Op dat traject zien we een ringslang langs de kant van de weg liggen.

Over de Scharweg kunnen we dan naar de Liemdijk lopen, waar de beschreven route verder gaat, het andere deel van het Oosterschar in.

We komen dan over een prachtig graspad door het Oosterschar uit bij de Richard Jungweg, ter hoogte van de vogelkijkhut.

Dan hoeven we nog maar een eindje te lopen naar De Kiemschuur, waar onze auto staat geparkeerd. Daar ontmoeten we Jort, de eigenaar van De Kiemschuur, met wie ik een aangenaam gesprek voer over onder andere zijn werk en over de variëteit aan activiteiten van en in De Kiemschuur.

Aansluitend rijden we terug naar de Tolbrugschans, waar we onze fietsen afhalen, om tenslotte terug te rijden naar de Camping Eefting bij Rohel, waar we dit lang weekend kamperen.

Pensioenkuier over de Echtener Esch

Zaterdag 27 juli 2024

 

Bij de plaggenhut van het Drentse Echten

Prepensioenkado

Op de dag dat Durkje vorig jaar wegens prepensioen afscheid nam van haar werk bij het Friesland College kreeg Durkje van onze kinderen als afscheidskado een zogenoemde 'Pensioenkuier' kado.

De bedoeling was daarbij dat Durkje en ik daartoe een dag samen met onze kinderen Jan Wijbe, Baukje en Pieter een geheel verzorgde wandeldag kregen aangeboden, met op enige plek van de wandelroute een gezamenlijke lunch.

Toen van hen de vraag kwam waar die Pensioenkuier zou moeten plaatsvinden, kozen Durkje en ik voor de omgeving van Hoogeveen, waar we van 1987-1992 vijf jaar als gezin hebben gewoond, en waar Baukje en Pieter zijn geboren, alvorens wij in 1992 verhuisden naar Stiens. 

Dat resulteerde in het voorstel van onze kinderen om de ANWB-route van de 'Echterner Esch' grotendeels te gaan lopen. De vier kilometers die door Hoogeveen lopen, slaan we over, door vanuit de Hoogeveense wijk Trasselt rechtstreeks in noordelijke richting door te steken naar Fluitenberg, waar we deze kuier vanmorgen aanvangen.

Boswachterij Ruinen

Vandaag verzilveren we dit kado van de Pensioenkuier, door deze route vanmorgen en vanmiddag met zijn vijven te gaan lopen.

Durkje en ik vertrekken om negen uur vanochtend vanaf de SVR-camping Eefting bij Rohel, en Jan Wijbe en Pieter vertrekken vanuit Meerstad en Grou ook naar Fluitenberg, waar we vanmorgen onze kuier aanvangen. Baukje zal zo’n zes kilometer later aansluiten, om dan zo’n circa kilometer met ons mee te lopen. Ze is halverwege haar zwangerschap, dus de hele kuier van ruim twintig kilometer is wellicht teveel van het goede, maar de halve afstand meelopen is voor haar goed te doen, zo blijkt vandaag.

Durkje en ik gaan samen met Jan Wijbe en Pieter rond tien uur vanmorgen van start vanuit Fluitenberg. Al vrij snel horen we een overvliegend vliegtuig, en zien we daar parachutisten uit komen, die landen in een weiland nabij Kalenberg.

Ter hoogte van Kalenberg gaan we een karrenspoor op, om dan over een mooi veldpad tussen een bosrand met rijpe bramen links en akkers rechts naar de boswachterij van Ruinen te lopen.

In het bos ontmoeten we op de afgesproken plek Baukje, die hier is gebracht door Rauke en hun zonen Elwin en Nolan. Op de parkeerplaats pauzeren we even met zijn achten, en dan gaan wij met zijn vijven onze kuier vervolgen, door de boswachterij van Ruinen - over het Echtener Zand - naar Echten.

 

Via Echten naar Nijstad 

In Echten komen we langs een plaggenhut, die hier door de inwoners van Echten is gebouwd, ter gelegenheid van het 800-jarig bestaan van Echten. 

We kunnen ook naar binnen om de indeling van het model van een plaggenhut te bekijken. 

Binnen is ook een eenvoudige woonkamer ingericht van deze plaggenhut.

Langs Huize Echten – met een pigeonnier – gaat de route verder door het bos richting Hoogeveen.

We lopen niet rechtstreeks naar Hoogeveen, maar gaan zuidwaarts om de grote zandafgraving langs de snelweg tussen Meppel en Hoogeveen naar het paviljoen Nijstad, waar we van onze kinderen een uitgebreide en heerlijke lunch krijgen aangeboden.

Na dit aangenaam verpozen in Nijstad op deze prachtige zonnige dag nemen we afscheid van Baukje, en dan gaan we met zijn vieren verder richting Hoogeveen.

Langs Hoogeveen terug naar Fluitenberg

Langs de westrand van Hoogeveen lopen we aan de noordzijde van de Hoogeveense Vaart en de Nieuwebrugsluis noordwaarts naar de spoorlijn tussen Hoogeveen en Meppel.

Over het veldpad van de Koeweide en een bospad door een mooie boszoom lopen we rond de Hoogeveense wijk Trassselt. 

Dan maken we een knip in de route, want nu gaat de ANWB-route langs de Gritttenborg en Bethesda door Hoogeveen, met een boog aan de overzijde van de snelweg Hoogeveen-Groningen verder terug naar Fluitenberg, maar wij maken daarentegen vanuit de wijk Trasselt direct de doorsteek van de Kinholtsweg over het spoor door het natuurgebied de Olde Kene en over het Oude Diep in noordelijk richting naar Fluitenberg.

In Fluitenberg aangekomen, is het dan nog maar een klein eindje over het fietspad in westelijke richting naar het startpunt van onze wandeletappe.

Als we met z’n vieren weer terugkomen bij de auto, is het 16:20 uur en is de temperatuur van 19 graden vanmorgen opgelopen tot 24 graden Celsius bij aankomst.

Met zijn vijven beleefden we vandaag een buitengewoon geslaagde Pensioenkuier op deze heerlijke zomerse dag, in de regio waar we van als jong gezin vijf jaar hebben gewoond. 

Zonsondergang in Feinsum

Woensdag 24 juli 2024
 

Zonsondergang in Feinsum

Gezinsverpakking

Maandag 22 juli 2024
 

Cover van 'Gezinsverpakking'

Bij ons in de familie

Het thema van de 89ste Boekenweek van 16 tot en met 24 maart 2024 is 'Bij ons in de familie', en het Boekenweekgeschenk 2024 werd (daarom) geschreven door de grootste schrijversfamilie van Nederland: 'De Chabotten', het gezin Chabot, bestaande uit de twee ouders Bart & Yolanda, en hun vier zonen Sebas(tiaan), Mau(rits), Splint(er) en Storm, met hun inmiddels overleden hond Bril. 

Dat zijn dus vier broers, twee ouders en een hond. Eén gezin, met zeven stemmen. En alle zeven stemmen klinken door in de afzonderlijke hoofdstukken van dit boek. Beide ouders en hun vier zonen schreven ieder een hoofdstuk, en ook hond Bril kreeg een eigen hoofdstuk op diens naam. In hun gezamenlijke boek verhalen ze over hun familiebestaan. Het mag dan ook wel opmerkelijk genoemd worden dat voorin het boek wordt gemeld dat elke gelijkenis met bestaande personen en gebeurtenissen berust op louter toeval.

Tussen de hoofdstukken door schreef moeder Yolanda alle tussenliggende anekdote-teksten met als titel 'Mamastippen'.

De ontwerper van de cover is kunstenares Marlene Dumas, die op deze cover een afbeelding toont van de gezinshond Bril.

Yolanda: Mamastippen

• Als je ouder wordt, verandert alles. Niets blijft.
• Ieder kind krijgt direct een eigen boekenkast.

Hond Bril

• En zorgen de details er juist niet voor dat je een dierbare echt kent?
• De dood is een estafette. Eén van ons moet de eerste zijn. Daarna wordt het stokje doorgegeven. Eén voor één zullen we verdwijnen.

Bart: Ga nooit met ons op vakantie

• Het begon een onaangenaam randje te krijgen, ons verblijf in dit huis.

Sebastiaan: Hier, ergens

• Zo leerde vader ons kijken, en we wilden het zo graag zien: dat ene scheurtje in het gangbare.
• Weet je dat ik het heerlijk zou vinden om in God te geloven, echt hoor.
• De dood trekt al bij de geboorte bij je in.
• Je moet blijven kijken. Het is nooit af.
• Een dichter dicht niet, een dichter opent.

Maurits: Lieve chaos

• Er is zelden iemand bij ons thuis geweest.
• De meeste woningen die potdicht zitten, hebben iets te verbergen.
• Mijn familie is het mooist als er niemand kijkt.
• De deur van ons huis ging definitief dicht.
• We zijn er groot mee geworden, met het pure en het glij-eten.
• Stil zijn we alleen wanneer we eten. Verder is er bij ons thuis altijd lawaai.
• Het is verbazingwekkend hoeveel spullen er achter één voordeur passen.
• Overleden schrijvers zijn bij ons nooit dood.
• In zijn schrijfkamer kan papa voorbij de dagen denken en schrijft hij geregeld de wereld recht.
• In ons huis leven we om de mankementen heen: wij voegen ons naar de woning, niet andersom.
• Voor wie is opgegroeid in een groot gezin lijkt het leven daarna stiller.
• Nu we nieuwe levens zijn begonnen, groeit er steeds meer tijd tussen ons.

Storm: Handvast

• Mijn gezinsleden vonden elkaar in het schrijven, romantiseerden er tezamen op los en poogden ieder op eigen kracht, gewapend met hun pen de wereld het beste in woorden te vangen.
• De tijd haastte zich en liet zich - eenmaal op gang gekomen - niet meer tegenhouden.
• Een schrijver met veel rock-'n-roll-vrienden is gedoemd eenzaam grijs te worden.

Splinter: Estafette

• Het gebeurt de laatste tijd vaker dat ik ineens iets van mijn ouders in mezelf tegenkom.
• Als een hond je lang aankijkt, zegt ze dat ze van je houdt.

Ballonvaarders landen bij Feinsum

Vrijdag 19 juli 2024

De eerste luchtballon vaart voorbij over het graanveld

Ballonvarend langs Feinsum
Het is een hele warme zomeravond als we tegen negen uur vanaf de Holdingawei het bericht toegeroepen krijgen dat luchtballonnen Feinsum gaan passeren.

Feinsumers lopen de Hege Hearewei op ten westen van het dorp, en op fietsen en in auto's komen er nog meer toeschouwers van verderaf kijken naar deze twee voorbijvarende ballonnen. 

Ten westen van Feinsum varen de twee ballonnen in noordwestelijke richting heel laag over de akkers met graan, uien en aardappelen, op zoek naar een grasland om daar te landen.

Dat landen in grasland is wel even een kwestie van zoeken tussen al die met allerhande gewassen bebouwde akkers tegenover ons huis, maar - zo vertelt de chauffeur van één van de volgauto's van de ballonnen - de ballon zou ook kunnen landen op een asfaltweggetje verderop tussen de akkers.

Langzaam varen de luchtballonnen laag vóór ons langs, waarbij van de zijde van zowel de ballonvaarders als van de toeschouwers naar elkaar wordt gewuifd.

Verderop dalen de ballonnen nog verder, om daar de landing in te zetten.

Hannekemaaierspad van Bakkeveen naar het Tolheksbos

Woensdag 17 juli 2024

 

Tussen het hoge Jacobskruiskruid langs de Tsjonger

Stichting Hannekemaaierspad

De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.

Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Bakkeveen - Lemmer; van Veen naar Gras

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 72,8 kilometer lange trektocht van Bakkeveen naar Lemmer, beginnend bij het Poepekruis aan de Bakkeveense Duerswâldmer Wei en eindigend bij de Sint-Willibrorduskerk van Lemmer. 

Deze wandelgids is het vervolg op de wandelgids van het Hannekemaaierspad van het Duitse Neurhede naar het Friese Bakkeveen.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2011.

Deze wandelgids richt zich voornamelijk op de routes over de oude zandruggen, waarop werd gelopen door de Duitse trek-handelaren (in textiel), die soms zelfstandig, maar die soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui) werkten. Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes naar Lemmer.

Traject 1 van Bakkeveen naar het Tolheksbos bij Oudehorne

Vandaag bewandelen Durkje en ik het eerste van onze drie trajecten van dit Hannekemaaierspad van Bakkeveen naar Lemmer, over een afstand van 26,7 kilometer, van Bakkeveen naar het nabij Oudehorne gelegen Tolheksbos

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 8:30 uur vanuit Feinsum, om naar het eindpunt van dit traject te rijden, bij het recreatiecentrum Tolbrugschans nabij het Tolheksbos. Dan rijden we met de andere auto naar het recreatiecentrum Molecaten, dat vlakbij het punt ligt waar ons traject van vandaag begint.

Bij vertrek vanmorgen is het 17 graden Celsius, en het is bewolkt met lichte regenbuitjes. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 22 graden Celsius. Al we beginnen met onze wandeling is het bewolkt, met later prachtige stapelwolken en volop zonnige perioden, en daarmee dus heel mooi wandelweer.

Starten bij het Poepekruis van Bakkeveen

Langs de Duerswâldmer Wei lopen we vanuit Bakkeveen langs de begraafplaats naar het Poepekruis van Bakkeveen, dat hier is in steen is gelegd als eerbetoon aan de Duitse Poep die hier vroeger is beroofd en vermoord.

Op deze plek gaan we ook het bosgebied in van de Slotpleats, waarbij we langs een bosven lopen.

Een eindje verderop zijn vanaf een uitzichtplateau restanten in het veld te zien van de 18e eeuwse Sterreschans, die vroeger onderdeel uitmaakte van de Friese Waterlinie, een verdedigingslinie. 

Daar achter steken we via een vlonderpad de doorgang over tussen twee bosvennen.

Daarna wandelen we door een oude boslaan terug naar de Duerswâldmer Wei, die we oversteken en in zuidwestelijke richting volgen, tot voorbij de Biskopsreed.

Dan gaan we een bosperceel in, dat we doorkruisen, totdat we het grote open veld van de Duurswouder Heide oversteken, langs een kudde heideschapen, met op de achtergrond de grote Duursma's Dobbe.

Als we aan de overzijde van het heideveld plaatsnemen op een houten bank voor onze koffiepauze, breekt de zon door de wolken, en luidt dat een aangenaam zonnige dag in.

Van Duurswoude via Wijnjewoude naar Klein Groningen

Als we verder wandelen, worden we bij een uitzichtpunt gadegeslagen door een heideschaap.

Over het Breeberchspaed lopen we langs de locatie van de voormalige Breeberchsschans (16e eeuw) naar de oude kerk van Duurswoude.

Bovenop de kerktoren staat een windvaan in de vorm van een paard. Deze oude kerk met twee kleine Noormannenpoortjes dateert van het jaar 1250, en is daarmee het oudste kerkje van de gemeente Opsterland.

Over de Ald Duerswâld lopen we zuidelijk langs Wijnjewoude naar de Loksleane.

Vanaf daar gaat het dan over de Opperbuorren naar Klein Groningen, waarin we de Opper Haudmare oversteken, de oude doorgaande provinciale weg tussen Beilen en Drachten.

In Klein Groningen komen we bij het Rust-punt De Vooruitgang, dat gelukkig open is voor passanten. We kunnen er naar het toilet, en er staat in deze prachtige zaal ook een koffieautomaat ter zelfbediening. Buiten drinken we er een kop koffie en eten we een broodje, onze tweede koffiepauze van vandaag.

Aan de rand van het dorp steken we via een oude ophaalbrug de Compagnonsvaart over, om dan onze route te vervolgen over de Moskouwei.

Over paden langs wijken naar Hoornsterzwaag

De Moskouwei is tot aan de Peelrug nog een geasfalteerde weg, maar verderop - onder andere na de onderdoorgang onder de autoweg N381 (tussen Drachten en Beilen) - gaat de weg als Moskoureed halfverhard verder naar Het West.

In Het West volgen we het fietspad langs de N380 in westelijke richting naar de Kapelweg, waar we de plaats Hoornsterzwaag binnenwandelen. 

In de bocht van de Jelle Heidawei gaan we het zandpad van het Wykein op. Tussen de bomen door van boomsingel links van het pad zien we drie reeën tegen de bosrand. 

De hinde en de twee kalfjes blijven grazen als we hen op betrekkelijk grote afstand op de zandweg passeren. Even later zien we ze verdwijnen in het bosperceel.

Links van het pad staan veel bomen, en rechts van ons liggen bebouwde akkers en weilanden.

Van rechts komen ook elke keer enkele honderden meters verderop verschillende waterlopen (wijken) van een turfvaart tot aan het hoger gelegen zandpad.

Verderop moeten we hier en daar even balanceren, omdat de diepe wielsporen in het zandpad op delen grotendeels onder water staan; een restant van de vele regens van de afgelopen weken.

Aan het eind van het Wykein stappen we in de bocht van de Ds. Ten Catewei over op een prachtig singelpad, langs een bosperceel naar het Tsjerkepaad.

Op het Tsjerkepaed komen we langs de Alde Pastorije (1832), die na eerst pastorie te zijn geweest, werd gebruikt als boerderij.

Voorbij de Tsiende Wijk gaan we het halfverharde Rogmonepaed op, in zuidelijke richting over de rand van een oude zandrug langs de Tsiende Wijk naar de N380, de Schoterlandseweg.

Zes kilometers langs de Tjonger

Die Schoterlandseweg steken we over, waarna we over een veldpad langs de Tsiende Wijk door het weiland verder gaan in zuidelijke richting. 

Aan het eind van het grasland steken we via een dam de Tsiende Wijk over, om dan over de Twietelderreed langs de Tsiende Wijk naar de Tjongervallei te lopen.

Die weg steken we over, om dan voorbij de Tjongervallei over een onverhard veldpad naar de rivier de T(s)jonger (ofwel Kuinder/Kuunder) te lopen. Waar we arriveren bij de rivier, staat een picknickbank, waarop we plaatsnemen voor onze lunchpauze aan de rivier.

Na deze pauze gaan we verder over het geasfalteerde fiets- en voetpad langs de Tsjonger, in zuidwestelijke richting.

Daarbij komen we langs Sluis II (1888), waar op dat moment een pleziervaartuig wordt geschut om hier de Tweede Sluis in de Tjonger te passeren. 

Langs de taalgrens naar een verrassend Tolheksbos bij Oudehorne

We gaan vlak voordat de ophaalbrug open gaat even de rivier over, om aan de overzijde op het sluiseiland bij het Taalgrensmonument voor het Fries en het Stellingwerfs te kijken.

Voorbij de sluiswachterswoning gaat het dan verder langs de in de 19e eeuw voor de scheepvaart gekanaliseerde Tjonger.

Dat pad is eerst nog geasfalteerd, maar al spoedig draait dat asfaltpad af van de rivier, en gaat onze wandelroute van het Hannekemaaierspad verder over het onverharde schouwpad of jaagpad langs de Tjonger. 

We kunnen zien dat hier niet veel wordt gewandeld, want het smalle spoor waarin we lopen is grotendeels overwoekerd door allerlei grassen en ook hoog opgaand en felgeel bloeiend Jacobskruiskruid (ook wel Jakobsbloem genoemd).

We blijven alsmaar dit ruige graspad langs de rivier volgen, totdat we dichtbij de brug van de Oldeberkoperweg over de Tjonger komen.

Vlak vóór die brug draait de wandelroute van de rivier af, het Tolheksbos in.

Dan volgt nog een verrassend mooi traject door dit kleine bosperceel, met verderop ook nog een prachtig - inmiddels bloeiend - heuvelachtig heideveldje nabij de Grote en Kleine Kiekenberg. Hier zijn munten uit de Romeinse tijd van rond onze jaartelling gevonden, en de eerste sporen van bewoning dateren hier zelfs van rond 11.000 vóór Christus; kortom, een gebied met al een hele lange historie qua bewoning en strijd.

Dat vormt een mooie afsluiter van ons eerste traject van dit Hannekemaaierspad.

Langs de Oldeberkoperweg lopen we naar het parkeerterrein bij recreatiecentrum Tolbrugschans waar onze auto staat geparkeerd. Daarmee rijden we terug naar Bakkeveen, waar we de andere auto afhalen, om dan tenslotte terug te rijden naar huis.

Hannekemaaierspad Groningen - Leeuwarden

Maandag 15 juli 2024
 

Cover van de wandelgids Groningen-Leeuwarden

Stichting Hannekemaaierspad

De stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden. 

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie. 

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Groningen - Leeuwarden van Martinitoren naar Oldehove

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad is de 90 kilometer lange trektocht van Groningen naar Leeuwarden, beginnend bij de Groninger Martinitoren en eindigend bij de Leeuwarder Oldehove.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2018.

Deze wandelgids richt zich voornamelijk op de routes die werden gelopen door de Duitse trek-handelaren (in textiel), die soms zelfstandig, maar die soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui) werkten. Deze zogenoemde lapkepoepen gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

 

In vier dagen van Groningen naar Leeuwarden

Van onze vier afzonderlijke etappes heb ik een dagverslag in de vorm van een blog geschreven, en die als praatje bij plaatjes (een fotoselectie) gepubliceerd op mijn (deze) weblog.

Hieronder staan van alle etappes - zoals Durkje en ik die samen in april en juli 2024 hebben gelopen - een weblink naar het dagverslag van de hieronder aangegeven 4 etappes.

Deze trektocht van 90 kilometer over de oude paden van de hannekemaaiers, de lapkepoepen en de fyndoekspoepen hebben Durkje en ik op de volgende vier wandeldagen gelopen.

• 1. Op 7 april 2024 liepen we van Groningen naar Noordhorn (20,6 kilometer);
• 2. Op 10 april 2024 liepen we van Noordhorn naar Buitenpost (28,7 kilometer);
• 3. Op 10 juli 2024 liepen we van Buitenpost naar Burgum (20,8 kilometer);
• 4. Op 11 juli 2024 liepen we van Burgum naar Leeuwarden (19,9 kilometer).

Overstapdienst van de Kindernevendienst in Stiens

Zondag 14 juli 2024
 

Anthonia & Wilma gaan de wenskaarten uitreiken aan Frans Friso & Caleb

Overstappen van Kindernevendienst naar Peper & Zout
De kinderen van de basisschool nemen tijdens de kerkdiensten van de Protestantse Gemeente te Stiens deel aan de zondagse Kindernevendienst.

De jeugd van het voortgezet onderwijs heeft haar eigen kerkelijk jeugdwerk, dat we binnen onze kerkelijke gemeente 'Peper & Zout' noemen.

Als de kinderen van groep 8 de basisschool verlaten, stappen ze binnen onze gemeente over van de Kindernevendienst naar Peper & Zout. 

Dat heuglijke feit vieren we elk jaar in de zogenoemde Overstapdienst.

Vandaag vindt deze Overstapdienst plaats in De Hege Stins van Stiens.

Voorganger van deze ochtendkerkdienst is dominee Jak Verwaal, en muzikale medewerking wordt verleend door onze gemeenteband United. 

Ten behoeve van de overstap van de twee overstappers van dit jaar - Caleb en Frans Friso - wordt vanmorgen aan deze kerkdienst ook medewerking verleend door de leiding van de Kindernevendienst en van Peper & Zout en door de Jeugdraad van onze kerkelijke gemeente. Eén van de activiteiten waar we allen van kunnen genieten, is een muzikale foto-beamerpresentatie over het kinderwerk waaraan deze beide overstappende jongens in de afgelopen jaren hebben deelgenomen.

Feestelijke ochtendviering in De Hege Stins te Stiens

Ruim voorafgaand aan deze feestelijke ochtendviering zijn de gemeenteleden door de leiding van de Kindernevendienst al uitgenodigd om voor de beide jongens - Frans Friso en Caleb - een boodschap of een wens op gekleurde kaartjes te schrijven. 

De leidsters Anthonia en Wilma van de Kindernevendienst hebben ervoor gezorgd dat alle ingeleverde wenskaartjes van de gemeenteleden in twee grote glazen potten zijn gestopt, en die reiken ze vanmorgen als hartelijke felicitatie en goede wensen uit aan Caleb & Frans Friso als ritueel van deze overstap van Kindernevendienst naar Peper & Zout.

Daaraan voorafgaand zijn de jongeren van Peper & Zout al bij hen op het podium van het liturgisch centrum geweest, om deze twee overstappers door jeugdwerkleidster Aukje namens de jongerengroep hartelijk welkom te laten heten in hun midden. Daartoe kregen zij beiden ook een witte steen, waarop hun namen worden geschreven, om die te leggen bij alle witte stenen van alle jongeren van ons populaire jeugdwerk.

Licht

Na de bijbellezing door lector Otto luisteren we naar de verkondiging van dominee Verwaal over het thema van deze kerkdienst 'Licht', waarover we ook het welbekende lied zingen, als de kinderen van de basisschool normaal gesproken tijdens de kerkdienst naar de Kindernevendienst gaan:

"Uw (Gods) Woord is een lamp voor mijn voet

en een licht op mijn pad."

We beleven met zijn allen een fijne kerkdienst, en zijn blij met de twee jonge gezinnen die zich vandaag ook aansluiten bij onze kerkelijke gemeente in Stiens, èn met het jonge gezin uit Indonesië dat tijdens hun vakantie in Stiens vanmorgen als gast ook deelneemt aan deze feestelijke ochtendviering. Bovendien verdienen ook de meisjes van de dansgroep van onze gemeente een hartelijk applaus, nadat zij een prachtige dans hebben gepresenteerd op een vrolijke rap-song met een blijde boodschap.

Aan het eind van de viering wordt ons jeugdlid Njiske gezegend uitgezonden, om over enkele dagen deel te gaan nemen aan een groep jongeren die voor een bouwproject van World Servants naar Panama zullen gaan afreizen. Dan krijgen alle kerkgangers van de voorganger en van Njiske èn van alle kinderen van de Kindernevendienst de (Gods) Zegen mee bij de heenzending vanuit deze kerk de (wijde) wereld in. 

Walk, the Path to a More Mindful Life

Zaterdag 13 juli 2024
 

Cover van 'Wandel'

Walk to Mindfulness

In 2018 verscheen het boek 'Walk, the Path to a More Mindful Life', geschreven door Sholto Radford.

In datzelfde jaar verscheen de Nederlandstalige versie van dit boek, vanuit het Engels naar het Nederlands vertaald door Uta Anderson, met als titel 'Wandel'. Die versie kreeg als subtitel mee: 'Word mindful, laat spanning los en krijg meer energie'.

Sholto Radford is onderzoeker bij het Center for Mindfulness Research and Practice aan de universiteit van Bangor in het Britse Wales. Hij heeft een passie voor buiten zijn en wandelen. In 2012 richtte Sholto Wilderness Minds op.

De publicatie 'Wandel' is zijn eerste boek.

Radford baseerde zijn boek op zijn uitgebreide ervaring met beweging en mindfulness. Middels dit boek biedt hij deskundige begeleiding en praktische oefeningen. 

Wandel tot rust

Met dit boek wilde Sholto Radford een laagdrempelige manier aanbieden om mindfulness in de praktijk te brengen.

In zijn boek 'Wandel' ontdek je welke voordelen het heeft om gewoon buiten te zijn en te wandelen. 

Wandelen is simpel, en het is een geweldige manier om je geest, lichaam en ziel een boost te geven. 

Je hebt er geen hightech-apparatuur of training bij nodig. Wandelen is zo ongeveer de meest eenvoudige manier om actiever en gezonder te worden en af te vallen. 

Je kunt overal wandelen, en werkelijk elke wandeling is goed voor je, óók wanneer je even tien minuten naar buiten gaat tijdens de lunchpauze of de hond uitlaat.

Dit boek biedt je allerlei oefeningen om van wandelen een bewust proces te maken. Het boek is bedoeld om aandacht te ontwikkelen voor jezelf en je omgeving.

Radford wil je met dit boek leren hoe je rustiger wordt, hoe je spanning loslaat en hoe je meer energie krijgt; en dat allemaal door het (her)ontdekken van wandelen. Hij hoopt dan ook vooral dat zijn boek je inspireert naar buiten te gaan en te wandelen.

Aandacht voor je beleving

• Lopen kan ons zowel lichamelijk als emotioneel veel bieden, en ons nieuwe, creatieve ideeën en inzichten geven.
• Door te wandelen voelen we ons meer verbonden met de natuur, en krijgen de dingen meer perspectief, betekenis, betovering en nabijheid.
• Wandelen is een gesprek met de wereld, en met onszelf als deel daarvan.
• Ons lichaam is bedoeld om te bewegen.
• Het op twee benen lopen, lijkt essentieel te zijn geweest voor de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn.
• Vroeger was lopen de enige manier van reizen.
• Van oudsher lopen mensen ook om spirituele of religieuze redenen.
• Bij filosofen, dichters en kunstenaars staat wandelen in hoog aanzien als bron van creativiteit en bespiegeling.
• Ons lichaam evolueerde door beweging, en het is duidelijk dat we moeten bewegen om gezond te blijven.
• Actief blijven heeft ook psychische voordelen.
• Buiten krijg je contact met de natuur. Dat contact heeft een aantal voordelen voor je gezondheid en je welzijn.
• Je ervan bewust zijn hoe je lichaam zich door de dag heen voelt terwijl je staat, loopt, zit of ligt, kan een goede oefening zijn om contact te krijgen met je lichaam.
• Op steil terrein zijn kleine stappen efficiënter, en minder belastend voor je lichaam.
• Het bewust beleven van het moment - vaak 'mindfulness' genoemd - kan worden aangeleerd en getraind.
• Als we op een open en onbevooroordeelde manier het moment beleven, dan wordt dit 'mindfulness' genoemd.
• Mensen die mindful zijn, geven aan dat ze meer innerlijke kracht en tevredenheid voelen, en dat hun relaties erdoor worden verbeterd.
• Mindfulness leert je anders tegen de onvermijdelijke problemen aan te kijken.
• Mindfulness moet in de praktijk worden beleefd.
• Mindfulness is in essentie een staat van bewustzijn, en kan alleen in de praktijk worden ervaren.
• Door uitsluitend op te merken en niet te oordelen, geef je jezelf de kans het moment volledig te ervaren.
• Geduld helpt je elk ogenblik te beleven zoals het komt.
• Probeer een beginnersmentaliteit toe te passen.
• Als je je ervaringen of jezelf wilt veranderen of verbeteren, veroorzaakt dat vaak frustraties.
• Door acceptatie kun je het moment beleven, en zijn met wat is.
• Aandacht heeft iets flexibels, wat je van het ene object naar het andere kunt verplaatsen, en wat je breder of smaller kunt maken.
• Als je bewust langzamer loopt, kan dit effect hebben op de activiteit van je geest.
• Al lopend praat het vaak gemakkelijker.
• Als je aan het wandelen bent, kan stilstaan een manier zijn om ook je gedachten tot stilstand te brengen, en je aandacht opnieuw te richten.
• Meer aandacht voor wat we ervaren via onze zintuigen, kan helpen meer in het moment te zijn.
• Als we ons nieuwsgierig opstellen, alsof we niets weten, blijven we langer bij de directe en unieke beleving.
• Pas als we op een werkelijk bewuste manier leren kijken, beseffen we hoeveel dingen ons gewoonlijk ontgaan.
• Geluiden roepen ook beelden, etiketten en oordelen op, terwijl onze geest ze interpreteert.
• Geuren zijn sterk verbonden met ons geheugen, en soms roepen ze beelden en emoties op uit het verleden.
• De situatie kunnen we misschien niet veranderen, maar we kunnen leren er anders op te reageren.
• Wandelen brengt ons in contact met de wijdere wereld om ons heen, en met de onderling verbonden levenscyclussen waarop ons bestaan is gebaseerd.
• Probeer aandacht te hebben voor de natuur.
• Wees nieuwsgierig, en volg je impulsen.
• Kijk op een andere manier.
• Alles om ons heen heeft haar oorsprong in de natuur.
• Houd je nieuwsgierigheid en belangstelling vast.
• Wees je bewust van de sterke onderlinge verbondenheid van alles.
• Al het leven om je heen maakt deel uit van de constante watercyclus op aarde.
• Ons lichaam maakt deel uit van een eeuwigdurend systeem dat de hele wereld om ons heen omvat, en daar ook afhankelijk van is.
• Zonder de energie van de zon zou er geen leven zijn op onze planeet.
• Buiten in de natuur wandelen biedt volop gelegenheid voor positieve emoties, zoals waardering, dankbaarheid en plezier.
• Schenk aandacht aan je beleving.
• Maak een wandeling, en neem de tijd om bewust te beseffen hoe geweldig je zintuigen je de wereld laten ervaren.
• Waar we onze aandacht op richten, vormt onze geest, en die geest vormt ons leven.
• Bewust dankbaar zijn voor alles wat je lichaam voor je doet, is een manier om meer waardering en vreugde in je leven te voelen. Probeer je lichaam te beschouwen als een dierbare vriend, die je zorg en respect waard is.
• Probeer in alle tijden van het jaar, en bij alle soorten weer naar buiten te gaan om de seizoenen te beleven.
• Wandelen stimuleert de creativiteit, zowel tijdens als na de wandeling.
• Op lange wandelingen in afgelegen gebieden zijn er weinig verleidingen en mis je ze ook niet. Zo is er meer ruimte voor innerlijke tevredenheid en waardering.
• Onze zorgen en onze gewichtigheid lijken minder belangrijk tegen de achtergrond van de schijnbaar oneindige kosmos.
• We denken dat we pas tijd voor onszelf kunnen maken als we klaar zijn met al onze taken, en zo doen we die dingen steeds minder, tot ze uit beeld raken.
• Wandelen is een goede manier om afstand te nemen als je probeert minder technologie te gebruiken, of als je meer bewust wilt worden van het effect op je leven.
• Let er bewust op hoe het voelt om te wandelen zonder een apparaat in je zak.
• Het maken van foto's leert je naar de details in de wereld om je heen te kijken.
• Beïnvloedt het meenemen van een camera je beleving? 
• Wacht voordat je een foto maakt even, en neem goed in je op wat je kunt zien.
• De intense gewaarwording van de rust en ruimte die je beleeft, zorgt voor de momenten die vormend kunnen zijn voor onze relatie met het leven.
• Mindfulness verrijkt de ervaring.

Bomen snoeien in Feinsum

Vrijdag 12 juli 2024
 

Snoeiwerk op het Fllinterplein in Feinsum

Gemeentelijk snoeiwerk in Feinsum
Af en toe hebben we de auto's deze week in en bij Feinsum al zien rijden van een bomenverzorgingsbedrijf.

Vandaag is het zover dat in ons dorp Feinsum de bomen van de gemeente Leeuwarden waar nodig worden gesnoeid.

Zo zijn ze vanmorgen onder andere werkzaam op het Flinterplein om daar de Chinese watercipres bij te werken, die door veel wandelaars, toeristen en automobilisten in de zomerperiode vaak wordt gebruikt als schaduwrijke boom op zonnige dagen. 

Aan de overzijde van It Kanaal is gelijktijdig een boomverzorger bezig om de enige boom die nog bij de Hyltsjebrêge overeind staat vakkundig te snoeien.

Later worden ook de gemeentelijke bomen in de bermen langs de Holdingawei gesnoeid.

Simmerjûnkonsert fan Crescendo yn Feinsum

Donderdagavond 11 juli 2024
 

Soliste tijdens het zomeravondconcert van Crescendo in Feinsum

Zomeravondconcert op It Spoardok
Als inwoners van de Friese dorpen Hijum & Feinsum koesteren we het feit dat we nog zo'n goed muziekkorps aan onze beide dorpen verbonden hebben.

Ik bedoel hierbij de 'Christelijke Muziekvereniging Crescendo Hijum-Finkum', het fanfarekorps van onze twee dorpen.

Omdat we als beide dorpen de fanfare ook financieel steunen, wil Crescendo de inwoners van beide dorpen als dank iets terug geven, en dat doen ze in de vorm van twee zomeravondconcerten in de open lucht, dit jaar op 4 juli jongstleden in Hijum en vanavond op het sportveld bij de jachthaven en speeltuin It Spoardok in Feinsum. 

Enkele tientallen belangstellenden zijn naar It Spoardok gekomen om dit zomeravondconcert van Crescendo bij te wonen. Als het concert aanvangt, wordt nog een extra picknickbank bijgeplaatst om ook de toeschouwers die geen stoel hebben meegenomen een zitplaats te bieden.

Dorpsbelang Feinsum - de organisator van dit avondconcert - heeft een kraam op het veld staan, van waaruit koffie, thee, frisdrank en hapjes worden geserveerd, en voorzitter Ate Reitsma heet rond 20:00 uur alle aanwezigen en natuurlijk ook het korps van harte welkom. Dan begint Crescendo met fleurige marsmuziek.

 

Openluchtconcert in Feinsum

Hieronder volgt de speellijst van een selectie van muziekstukken die de fanfare Crescendo vanavond aan ons presenteert:

• Dakota - vier delen van het vijfdelig muziekstuk van Jacob de Haan, zijnde een muzikale beschrijving over de historie en de cultuur van de indiaanse bevolking van de Amerikaanse staat Dakota;
• Bella Ciao - de filmmuziek van La Casa del Papel, waarbij we worden uitgenodigd om kleine fragmenten zo mogelijk mee te zingen;
• Vocalise - een gevoeliger muziekstuk, vanavond prachtig met een solo-partij gespeeld;
• How to train your dragon - muziek van John Powell;
• Multicolor - naar de song van de band Son Mieux;
• Swietbek - het muziekstuk waarin ook duidelijk het beroemde Simmer 2000-liet is verwerkt;
• De engelbewaarder - het opgewekte lied dat ook heel geschikt is om door dweilorkesten te laten spelen; het had nog even als 'De Oranjebewaarder' ten gehore kunnen worden gebracht, maar ja, na het Nederlandse verlies van de halve EK-voetbalfinale van gisteren, wordt dat maar achterwege gelaten;
• Barbie Girl - naar de hit uit 1997 van de popgroep Aqua;
• Rolling in the deep - een vertolking van de beroemde song van de zangeres Adele;
• The floral dance - de blaasmuziek van The Brighouse and Rastrick Brass Band, die daarmee in 1977 de Top 40 heeft gehaald.

Na de muzikale traktatie op deze zomeravond bij de jachthaven van Feinsum wordt het korps hartelijk bedankt voor haar gewaardeerde concert, en dan sluiten we deze geslaagde muziekavond op het sportveld af met een hapje en drankje van Dorpsbelang Feinsum.

Hannekemaaierspad van Burgum naar Leeuwarden

Donderdag 11 juli 2024

 

Bij het bermmonument voor de in 1783 vermoorde hannekemaaier

Stichting Hannekemaaierspad

De stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, om die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vise versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden. 

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie. 

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Groningen - Leeuwarden van Martinitoren naar Oldehove

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad is de 90 kilometer lange trektocht van Groningen naar Leeuwarden, beginnend bij de Groninger Martinitoren en eindigend bij de Leeuwarder Oldehove.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2018.

Deze wandelgids richt zich voornamelijk op de routes die werden gelopen door de Duitse trek-handelaren (in textiel), die soms zelfstandig, maar die soms ook wel voor de Tödden (Duitse koopmannen) werkten. Deze zogenoemde lapkepoepen gingen in eerste instantie met doeken en lakens verkopend van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger als grasmaaiers seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Etappe 4 van Burgum naar Leeuwarden

Vandaag bewandelen Durkje en ik het vierde - en daarmee laatste - traject van dit Hannekemaaierspad van Groningen naar Leeuwarden, over een afstand van 19,9 kilometer, van Burgum langs Hurdegaryp en door Tytsjerk naar Leeuwarden.

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 8:15 uur vanuit Feinsum, om naar het dorpscentrum van Burgum te rijden, waar onze vierde etappe vandaag begint.

Bij vertrek vanmorgen is het 17 graden Celsius, en het is droog. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 19 graden Celsius. Het is bewolkt met prachtige zonnige perioden, en daarmee dus goed wandelweer.

Koffiemoment in het Martinushuis van Burgum

Over de Hillemaweg gaan we in westelijke richting door Burgum. We passeren de rooms-katholieke Sint-Martinuskerk.

In de tuin van het parochiehuis zien we een kunstwerk van Anne Woudwijk, bestaande uit een kroon van bewerkte stenen platen rondom een boom, gemaakt door de Drachtster kunstenaar Anne Woudwijk, die het kunstwerk met daarop afbeeldingen van vogels de naam 'De kroon van Franciscus van Assisi' gaf, als verwijzing naar de heilige Franciscus, die preekte voor de vogels.

De deur van het Martinushuis naast de kerk staat open. We raken daar in gesprek met de bewoonster van het parochiehuis, die ons in het Martinushuis uitnodigt om met haar een kop koffie te drinken. Ze is in afwachting van haar collega, met wie ze vandaag hier een training Weerbaarheid belegt voor medewerkers van Alliade. Na het koffiedrinken nemen we afscheid van de gastvrije trainers van Alliade, terugkijkend op een leuk gesprek bij de koffie.

Langs het Poepekrús over de Zomerweg naar Tytsjerk

We doorkruisen de noordwestelijke wijk van Burgum, en komen dan ook langs de sportvelden en het asielzoekerscentrum, alvorens we bij Hústerheide de Zomerweg op gaan.

Iets verderop komen we langs het bermmonument, waarmee de Duitse hannekemaaier wordt herdacht, die hier in het jaar 1783 werd vermoord. Een groot kruis van beton op cortex staal herinnert voorbijgangers aan deze nooit opgeloste moord. Zo'n herdenkingskruis noemen we in Fryslân een 'poepekrús', zijnde een kruis ter herdenking van een zogenoemde 'poep', ofwel hannekemaaier, ook wel 'hantsjemier' genoemd.

Om 10:30 uur passeren we op de Zomerweg het dorp Hurdegaryp aan de zuidkant.

We blijven alsmaar de Zomerweg volgen, tot aan Tytsjerk.

In Tytsjerk komen we ter hoogte van de Tytsjerker Feart langs het markante kunstwerk van de Friese beeldhouwer Anne Woudwijk, een schippersvrouw 'yn 'e beage' voorstellend, een schip op eigen kracht voorttrekkend door de vaart, zoals dat vroeger te doen gebruikelijk was.

Op het moment dat we in Tytsjerk bij het spoorhuisje de spoorlijn willen oversteken, passeert op de spoorwegovergang in de overstap van de Buorren naar het Noarderein een trein vanuit Leeuwarden richting Groningen.

Groene Ster met Kleine Wielen

Als we aan de zuidwestkant Tytsjerk verlaten, gaan we het Groene Ster-gebied in, lopend tussen de velden van de Leeuwarder golfbaan. 

We volgen de zuidoever van de Kleine Wielen, en lopen zo in een nagenoeg rechte lijn westwaarts naar de Himriksmole, waar we op een zitbank - heerlijk in de zon - onze koffiepauze hebben.

In het westelijke deel van het Recreatiegebied De Groene Ster volgen we de Noarder Rûchlân tot aan de Grote Zwemplas.

Op het Groene Sterpad komen we langs de Wielendwinger, het wooncomplex dat als schiereiland in de Nije Wielen is gebouwd.

Na het oversteken van de Alddeel gaat de route verder op het Groene Sterpad, waarbij we de Leeuwarder woonwijk Camminghaburen van oost naar west doorkruisen.

Stadswandelen door Leeuwarden

Nadat we door een fietsers- en voetgangerstunnel onder de Anne Vondelingweg door zijn gegaan, gaan we over het Kalverdijkje naar en door de Leeuwarder woonwijk Heechterp.

Waar we de Archipelweg over zijn gestoken, gaat het verder over de Coopmansstraat langs het voetbalcomplex van Cambuur, dat op afzienbare termijn zal worden getransformeerd in een nieuwe woonwijk

Het Cambuurpad volgen we na enkele wegomleidingen naar het Hoeksterend, waar we de Ooster Stadsgracht oversteken.

Via de Voorstreek en de Amelandshof lopen we naar het standbeeld van Christus Koning, dat vóór de Sint-Bonifatiuskerk staat.

Op het Bonifatiusplein zien we dat inmiddels de laatste hand wordt gelegd aan het nieuwe wooncomplex met uitzicht op het plein en op de grote rooms-katholieke kerk.

Daarna gaan we straks langs verschillende plekken in de Leeuwarder binnenstad met herinneringen van weleer aan de de Duitse hannekemaaiers (boerenarbeiders) en Tödden (marskramers). We hebben vooral beelden bij namen van Duitse oorsprong, zoals bijvoorbeeld: Escher, Grimm, Hageman, Slauerhof, Zelle, Oranje Nassau, Drontmann en Brenninkmeijer. 

Door de Leeuwarder binnenstad langs Poepen & Tödden

Aan het eind van de Amelandsstraat steken we de Amelandspijp over, naar de Sacramentsstraat.

Rechtdoor lopend over Bij de Put komen we bij de Grote of Jacobijnerkerk.

Daar is het Open Kerk, dus we gaan even deze grote Leeuwarder stadskerk binnen voor onder andere een ontmoeting met de aanwezige gastvrouwen van deze Open Kerk. 

Dan gaat - met een verkregen kerkstempel van deze Jacobijnerkerk in onze routegids - de stadswandelroute verder door de Grote Kerkstraat, de Bonte Papesteeg, de Speelmansstraat, de Zuupsteeg, de Eewal, de Minnemastraat, Over de Kelders naar de Groentemarkt en de Berlikumermarkt. 

Over De Brol en door het Nauw komen we vervolgens op het Waagplein bij de Leeuwarder Waag, waar we onze lunchpauze houden, nog steeds aangenaam in de zon.

Dan volgt nog een ommetje over de Nieuwestad en door de Oude Doelesteeg via het Ruiterskwartier, het Groot Schavernek, Nieuwestad, de Burmaniastraat en de Kleine Kerkstraat naar uiteindelijk de Oldehove aan het Oldehoofsterkerkhof, hetgeen om 14:00 uur het eindpunt is van dit Hannemaaierspad van Groningen naar Leeuwarden.

Via het Wilhelminaplein en de Sophialaan lopen we tot slot naar het Stationsplein, waar we nog ongeveer twintig minuten moeten wachten op de bus.

Met die bus rijden we via Hurdegaryp en Quatrebras terug naar Burgum, waar we vanmorgen onze auto hebben achtergelaten. Vanuit Burgum rijden we tenslotte met onze auto terug naar huis in Feinsum.

Met deze etappe hebben we vandaag het Hannekemaaierspad van de Groninger Martinitoren naar de Leeuwarder Oldehove afgerond.