Vrijdag 1 november 2024
 |
| Over de Itterbecker Heide |
Stichting Hannekemaaierspad
De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.
Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen.
Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland
De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.
Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.
Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.
De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.
Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.
Hannekemaaierspad Fürstenau - Hardenberg
Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 106,2 kilometer lange trektocht van het Duitse Fürstenau naar het Nederlandse Hardenberg, beginnend bij de het Slot in Fürstenau en eindigend bij het museum Stadhuus in Hardenberg..
Hannekemaaiers liepen over oude wegen, waarvan sommige delen nog uit de Romeinse of Keltische tijd. De Romeinse hoofdwegen werden ook wel Hellwegen genoemd. Veel van die oude wegen verbonden de Hanzesteden.
Deze wandelgids is de westelijke opvolger van de wandelgids van het Hannekemaaierspad van Rahden naar Fürstenau, dat Durkje en ik bewandelden van 23 tot en met 27 oktober 2024.
Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2018.
Westfalen over Hunte en Hase
Deze wandelgids beschrijft in 19 etappes een route die begint in de voormalige Duitse Hanzestad Fürstenau, en in de westelijke richting gaat van de Duits-Nederlandse grens, via Thuine, (wegenknooppunt van de Vlaamse en de Friesestraat; en pleisterplaats) Lingen, over de Ems, via Nordhorn, Neuenhaus en Uelsen, om dan de landsgrens over te steken en te eindigen in het Nederlandse Hardenberg.
Het eerste deel (tot Lingen) volgt een morene (gletscher uit de IJstijd), en vanaf Nordhorn volg je de stuwwal van de Vecht, en vanaf de landsgrens daal je dan af naar Hardenberg (aan de Vecht).
Uit de regio van Westfalen kwam aanvankelijk het grootste deel van de Duitse trekarbeiders naar Nederland. Veiligheidshalve vertrokken de hannekemaaiers in groepen. Rahden was één van de grotere vertrekplaatsen.
Dergelijke routes werden tussen de 16e en de 20e eeuw als jaarlijks terugkerende tocht van Duitsland naar Nederland gelopen door marskramers, turfstekers, blekers, steenbakkers of grasmaaiers, ook wel de Hollandgangers genoemd.
Zulke Duitse mannelijke maar ook wel vrouwelijke trek-handelaren (in textiel en klompen), werkten soms zelfstandig, maar soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui). Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur.
Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.
Deze wandelgids volgt zoveel mogelijk de oorspronkelijke route, die voor een groot deel uit zeer oude verbindingen bestaat, die ook nu nog gedeeltelijk in gebruik zijn als lokale verbindingswegen. Elementen als onverharde paden en wandelen door oude landschappen staan bij deze route centraal, waarbij je door soms uitgestrekte en rustige gebieden wandelt.
Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes of over de Zuiderzee.
Traject 5 van Itterbeck (D) naar Hardenberg (NL)
Vandaag bewandelen Durkje en ik het vijfde – dus de laatste - van onze vijf trajecten van dit Hannekemaaierspad tussen Fürstenau en Hardenberg, namelijk van het Duitse Itterbeck naar het Nederlandse Hardenberg, over een afstand van 18,2 kilometer.
Afgelopen maandag zijn we van een vakantiewoning (Ferienwohnung) verhuisd naar een vakantiewoning in Nordhorn, waar we een accommodatie voor vier overnachtingen hebben geboekt, ten behoeve van onze tiendaagse wandeltocht van het Duitse Rahden naar het Nederlandse Hardenberg.
Om het laatste traject van onze aaneengesloten tiendaagse vandaag te lopen, vertrekken we vanmorgen om 7:55 uur met de auto vanuit Nordhorn, waar we vannacht hebben overnacht. We nemen nu alle bagage mee vanuit onze overnachtingslocatie, want we komen hier vandaag niet meer terug. We checken dus uit.
Dan rijden we naar Hardenberg, waar we de auto in een woonwijk parkeren.
Bij vertrek vanmorgen is het 11 graden Celsius, met een zwaarbewolkte lucht, en dat blijft zo. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 12 graden Celsius. Het waait nogal fris, dus al met al is het een frisse wandeldag qua weer.
Hieronder staat een beschrijving van de wijze waarop we vandaag dit traject hebben gelopen.
Over de Itterbecker Heide
Vanuit Hardenberg rijden we naar Itterbeck, waar we de auto parkeren in een woonwijk. Hier begint onze etappe vanmorgen om 9:00 uur.
We steken de Hauptstrasse over en gaan dan het bos in. Even later arriveren we op de Itterbecker Heide.
Daar doorkruisen we een deel van het heideveld, en gaan dan verder over de scheiding van heide en grasland, beide gelegen op een uitgestrekte open plek in het bos. Links en rechts zien we veel paddenstoelen.
Dan naderen we een heuveltje op de grens van heide en grasland.
Daarop, tussen de bomen en het grasland, grazen schapen en geiten achter een afrastering van schrikdraad.
Aan de voet van dat hekwerk zien we de afgebeten kop van een haas liggen, die waarschijnlijk nog maar heel kort geleden prooi is geworden voor een roofdier, wellicht van een vos of wolf.
Over de Duits-Nederlandse grensweg naar de grenspost
Via de Schäperspoll, de Hoogeweg en over het fietspad langs de Kreisstrasse wandelen we naar het volgende bosgebied. Daar volgt dan een mooi bospad van de Kreisstrasse naar de Industriestrasse. En als we die laatste asfaltweg zijn overgestoken, gaat het verder op de grens van bos en veld. Daar bloeien op de middenstrook van het karrenspoor mooie rode paddenstoelen.
En links van het pad zie ik een dikke witte schimmel over een bos mos.
In de steile afdaling heuvelafwaarts ontmoeten we een jong stel dat ons tegemoet wandelt. En daarna komen we door een gedeelte waar veel Amerikaanse eiken staan, waarvan de grote bruine bladeren het bospad aan het zicht onttrekken, zoals we dat in de afgelopen dagen wel meer hebben gezien.
Waar we het bosperceel verlaten, ligt links van het pad vlakbij de asfaltweg een hele grote bult takken, resultaat van houtkap. Waarschijnlijk worden deze resttakken later versnipperd en afgevoerd, zoals we dat eerder ook al zagen.
Na de oversteek van de Melkweg lopen we langs een hele grote varkensboerderij naar de Beltweg. In de berm langs het karrenspoor zien we de prachtige rode bessen van de hulst, en daaronder een afgezaagde boomstronk die aan de bovenzijde is bedekt met grote witte zwammen.
Aan het eind van dit karrenspoor komen we op de Beltweg, ook een karrenspoor dat hier de grens vormt tussen Duitsland links en Nederland rechts. Hier en daar passeren we de betonnen, genummerde landsgrenspalen.
Op het pleintje vóór het recreatiecentrum de Grenslandhoeve staan picknickbanken, waarop we plaatsnemen voor onze koffiepauze. Twee medewerkers van de Koninklijke Marechaussee zijn hier momenteel op werkbezoek.
Door Venebrugge en Hoogenweg
Na deze koffiepauze wandelen we op de T-kruising van de Beltweg en de Duitse Vennebrügge de Duitslandweg op, en zo overschrijden we dan de Duits-Nederlandse landsgrens.
Over de Hoogenweg lopen we naar het dorpje Venebrugge. Dit is de plek waar lang geleden een brug door het gevaarlijk lage veengebied liep. Dit pad was dus ook geschikt voor Hannekemaaiers om veilig door de natte veengebieden te lopen. Venebrugge is een streekdorp.
Direct daarna lopen we op de Hoogenweg het volgende dorpje binnen, namelijk Hoogenweg.
Vanuit deze plaats volgt dan een lange rechte weg naar het Veenkanaal, dat aan de oostkant langs Hardenberg stroomt. We steken het Veenkanaal over via de brug met de voor ons passende naam De Loper.
Dat het dit jaar een goed paddenstoelenjaar is, blijkt ook wel weer uit de vele paddenstoelen die we nu in de berm passeren van de Jan Weitkamplaan.
Dan wandelen we de bebouwde kom van Hardenberg binnen.
Hardenberg
We kruisen de J.C. Kellerlaan en ook de spoorlijn ter hoogte van het Hardenbergse treinstation, en dan wandelen we over de Stationsstraat richting stadscentrum.
Midden in het winkelcentrum op de overgang van het Oosteinde en de Voorstraat staat het standbeeld van De Klepperman.
En dan, om 13:15 uur, arriveren we bij museum ’t Stadhuus, het eindpunt van dit Hannekemaaierspad.
Hiermee hebben we onze aaneengesloten tiendaagse wandeltocht vanuit het Duitse Rahden via Fürstenau in Duitsland naar het Overijsselse Hardenberg voltooid, over een totale afstand van 206,5 kilometer.
Vanuit Hardenberg rijden we met de ene auto terug naar Itterbeck, waar we eerst onze andere auto afhalen, waarna we terug reizen naar huis, waar we rond 15:30 uur arriveren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten