En wat doen we morgen met water?

Woensdagmiddag 8 februari 2023
 

Presentatie van Jeannet Bijleveld van Wetterskip Fryslân

750 jaar Waterschap

Wetterskip Fryslân kijkt al 750 jaar vooruit. Zo houden wij de voeten droog en onze dijken sterk. 

Het waterschap zorgt voor een goed waterpeil in sloten en meren, bewaakt de waterkwaliteit, en zuivert het afvalwater. Zo houden we niet alleen vandaag, maar ook morgen Fryslân en het Groninger Westerkwartier veilig en leefbaar. 

En dat moeten we blijven doen. Want het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en we krijgen meer neerslag, of juist droogte. Die veranderingen vragen om een innovatieve aanpak. 

Samen met inwoners, bedrijven en organisaties bedenkt Wetterskip Fryslân slimme, duurzame oplossingen. Steeds op zoek naar het antwoord op die ene vraag: ‘En wat doen we morgen met water?’

Wetterskip Fryslân presenteert in Sint-Annaparochie

Vanmiddag verzorgt Jeannet Bijleveld (onder andere met portefeuille educatie & innovatie) van en namens Wetterskip Fryslân voor de bieb en in samenwerking met de Stichting Welzijn Ouderen een lezing over deze oude en zeker ook nu nog actuele waterproblematiek, in MFC Ons Huis in Sint-Annaparochie.

• Nederland heeft nog 21 waterschappen, waaronder Fryslân en een stukje Westerkwartier. 
• Een waterschap is naast de provincie en de gemeente een overheid. Haar taak ligt op het gebied van waterbeheer. Ze hebben een gekozen bestuur met eigen verkiezingen, innen eigen belastingen en werken met eigen regels en verordeningen.
• Drinkwaterbedrijf Vitens haalt het water uit de grond en maakt daar drinkwater van, om het te verspreiden. Gemeenten zijn verantwoordelijke voor de zuivering van het rioolwater. Daarna komt het gezuiverde water in het oppervlaktewater in beheer bij het waterschap, waarna het - na het passeren van de Friese rietkragen - via de diepere aardlagen weer als grondwater wordt opgepompt door Vitens.
• Het Friese waterschap heeft ten behoeve van een fijnmazig systeem van waterpeilen ongeveer duizend gemalen in 8.200 peilgebieden; en daarnaast beheert het 3.500 kaden en dijken. 
• In de Friese boezem wordt met water lozen en water inlaten het waterpeil het hele jaar zoveel mogelijk op het beoogde gehouden. Lastig is dat de wind kan zorgen voor opstuwing in een deel van de provincie. En als het vloed is, wordt het lastig om het teveel aan water in zee te lozen.
• Een belangrijke taak van het waterschap is veiligheid, om bijvoorbeeld het zeewater tegen te houden. Als we geen dijken zouden hebben, zou een groot deel van Fryslân onder water komen te staan. Waar het aanleggen van een dijk niet kan, bestaat de mogelijkheid om bijvoorbeeld met een keermuur te werken, zoals dat is gedaan in Harlingen. 
• Het waterschap vangt met succes ook de muskusratten. Het aantal gevangen muskusratten is nu nog maar circa 400 per jaar, terwijl het aantal in 2006 nog tienduizenden was. Het is Wetterskip Fryslân dus gelukt de populatie muskusratten flink terug te dringen; onder andere met sensoren, die muskusrat-DNA kunnen herkennen.
• Sluizen, stuwen en gemalen voorkomen droogte en wateroverlast, en zorgen voor voldoende water voor bijvoorbeeld boer en natuur. Soms moet daartoe ook worden gebaggerd. 
• Wat er gebeurt (wordt gedaan) in een bepaald gebied, is tot op heden sturend geweest voor wat er gedaan moet worden aan het waterpeil. Maar daar komt nog een kentering in, er moeten voortaan bijvoorbeeld geen nieuwe woonwijken zonder enige aanpassing worden gebouwd in lager gelegen polders.  
• Het waterschap zorgt ook voor de schouw van sloten, zijnde het toezicht op slootonderhoud. Samen wordt zo gezorgd voor schone sloten. De hoofdwaterlopen onderhoudt het waterschap zelf. Bij dit onderhoud wordt steeds meer rekening gehouden met biodiversiteit.
• Als door verdroging het waterpeil bijvoorbeeld in Fryslân zou dalen, moet een commissie van de waterschappen onderling overleggen hoe de aanvoer vanuit onder andere de grote rivieren verdeeld zou moeten worden. 
• Waar we voorheen nogal gericht waren op de afvoer van overtollig water, wordt momenteel steeds meer gekeken naar hoe je water in natte tijden zou kunnen vasthouden voor gebieden die later in het jaar last krijgen van aanhoudende droogte. Ook samen met boeren wordt bekeken hoe zoet water beter vastgehouden zou kunnen worden.
• Het waterschap zuivert ook water, bijvoorbeeld afvalwater. Zij zorgt tevens voor de ecologische kwaliteit van het water; en ook de kwaliteit van het zwemwater wordt in het zomerseizoen elke twee weken in de gaten gehouden. 
• Verzilting is momenteel ook een probleem, waar het zoute water onder de zeedijk en door de dijk de achterliggende akkerlanden bereikt. Boeren meten daartoe zelf ook hun slootwater, en dan sturen ze die meetgegevens door naar het waterschap, die ze registreert en er dan op kan sturen.
• Het waterschap heeft ook verschillende waterzuiveringsinstallaties.   
• Geprobeerd wordt om de kwaliteit van de oevers van waterlopen te verbeteren, want die zijn belangrijk voor de waterkwaliteit.
• Probleem momenteel is de toename van wateroverlast, maar daarentegen hebben we zeker ook te maken met terugkerende droogteproblemen. 
• Geprobeerd wordt om te bekijken welke aanpassingen we kunnen doen om de huidige en verwachte waterproblemen te keren. Dat kan door mitigatie (voorkómen of beperken van de gevolgen) en door adaptatie (aanpassing aan de gevolgen).
• Er is een overzichtskaart gemaakt, die inzicht biedt in de zogenoemde risicogebieden van Fryslân.
• Het waterschap is ook betrokken bij burgerinitiatieven ten behoeve van een beter waterbeheer.
• Waterschappen heffen enerzijds een 'watersysteemheffing' en anderzijds een 'zuiveringsheffing'. De tarieven daarvan worden gedifferentieerd naar segment (bijvoorbeeld: bedrijven en burgers). 
• Tegelijk met de provinciale statenverkiezingen vinden over ruim een maand op 15 maart 2023 ook de waterschapsverkiezingen plaats. Er valt binnenkort dus weer iets te kiezen.