Jabiksrûntsje Zwarte Haan (2015-1)

Vrijdagmiddag 3 september 2021 

Pauzeren op de Waddenzeedijk bij Zwarte Haan

Rûntsjes op it Jabikspaad
Op initiatief van het stichtingsbestuur van het Fries-Overijsselse pelgrimspad 'It Jabikspaad' organiseerde de Stichting Tsjerkepaad in samenwerking met Stichting Jabikspaad Fryslân en met Stifting Nijkleaster in de zomers van 2013 & 2014 & 2015 een aantal 'Rûntsjes op it Jabikspaad', ook wel de 'Jabiksrûntsjes' genoemd.
Zo zijn er prachtige wandel- en fietsroutes uitgezet met verschillende afstanden, die tijdens de gehele zomeractiviteitenperiode van Tsjerkepaad in de kerken op en nabij het Jabikspaad lagen tijdens de zomeropenstelling van de kerken in die drie genoemde jaren.
Belangstellenden konden zelf bepalen wanneer ze zo'n Jabiksrûntsje wilden lopen of fietsen, en ook vanuit welke kerk ze dan wilden starten.
In die drie jaren zijn (onder andere) de volgende route-beschrijvingen en route-kaartjes als Jabiksrûntsje gemaakt:

2013-1 vanuit Wolvega (16 km) - deze route wandelden we 's ochtends op 19 juni 2021;
2013-2 vanuit Aldeboarn (17 km) - deze route wandelden we 's middags op 19 juni 2021;
2013-3 vanuit Jorwert, route A (30 km) - deze route wandelden we op 26 juni 2021;
2013-4 vanuit Franeker (28 km) - deze route wandelden we op 3 juli 2021;
2013-5 vanuit Hasselt (18 km) - deze route wandelden we op 9 juli 2021;
2014-2 vanuit Sint-Jacobiparochie, route B (9,4 km); deze route wandelden we 's middags op 21 augustus 2021;
2014-4 vanuit Sint-Jacobiparochie, route D (12 km) - deze route wandelden we 's ochtends op 21 augustus 2021;
2015-2 vanuit Rinsumageest (20 km) - deze route wandelden we op 29 augustus 2021;
2015-3 vanuit Stiens (15 km) - deze route wandelden we vanmorgen, op 3 september 2021;

2015-1 vanuit Zwarte Haan (16,5 km);

2014-1 vanuit Sint-Jacobiparochie, route A (13 km);
2014-3 vanuit Sint-Jacobiparochie, route C (13,5 km);
2014-5 vanuit Friens (16 km);
2014-6 vanuit Haskerdijken (20,5 km);
2014-7 vanuit Jorwert route B (15 km);
2014-8 vanuit Jorwert route C (5 km).

Als extra activiteit werden in enkele gevallen op zaterdagen korte 'pelgrimstochten' (pylgertochten) georganiseerd. Die mini-pelgrimages begonnen ’s morgens met een korte viering, waarna er gelegenheid was om gezamenlijk koffie te drinken. Daarna werd dan nog een gezamenlijke wandeltocht gemaakt van meestal zo'n 10-15 kilometer.
In de afgelopen jaren was het er bij ons beiden nog niet van gekomen om Jabiksrûntsjes te gaan lopen. Maar daar gaan we verandering in brengen. Bovenstaande Jabiksrûntsjes hebben we geselecteerd uit het aanbod van de genoemde drie jaren, en daarmee gaan we vandaag verder.

Binnendijks en buitendijks
Voor vandaag hebben Durkje en ik gekozen om het negende en daarna ook het tiende Jabiksrûntsje te gaan lopen, over een totale afstand van 31,5 kilometer.
Vanmorgen wandelen we al het Jabiksrûntsje vanuit het Friese Stiens (2015-3).
Vanmiddag wandelen we het (voor ons) tiende Jabiksrûntsje (2015-1) vanuit het Friese Zwarte Haan.
Nadat we zojuist na afloop van ons voorgaande Jabiksrûntsje thuis nog een kop koffie hebben gedronken, verlaten we om 11:30 uur Feinsum wederom, maar nu in noordwestelijke richting, op weg naar Oudebildtzijl. Dit rondje begint volgens de routegids op Zwarte Haan, maar omdat Oudebildtzijl dichter bij Feinsum ligt, kiezen we ervoor om hier te beginnen. We lopen dan eerst naar Zwarte Haan, en komen later vanmiddag wel weer terug bij onze auto in Oudebildtzijl.
De zeeweringen-route gaat vanmiddag over het Bildt, over oude en nieuwe zeedijken, en zowel binnendijks als buitendijks. 

"Fan Ouwesyl over Ouwedyk na Nijediek"
Vanaf het parkeerterrein langs de Kaaifaart aan de Keuningsstreek in Oudebildtzijl vertrekken we, om vanaf de Pyp de Ds. Schuilingstraat en vervolgens de Oudebildtdijk op te lopen; eerst Oudebildtzijl door, langs de beide huizen waar mijn pake & bep De Vries met mijn moeder en en mijn oom vroeger hebben gewoond, om dan verder over deze voormalige zeedijk te lopen, langs de dijkhuisjes en boerderijen in westelijke richting. Zo lopen we hoog langs de Ouwe Faart tot net voorbij de Attesweg, waarna we over de Burdineweg door de Bildt-polder naar de Nieuwebildtdijk wandelen. Links en rechts zijn de boeren aan het oogsten: graan wordt gedorst en aardappelen worden gerooid. Vlakbij de plaats waar mijn andere pake & bep Koehoorn vroeger de boerderij hadden, gaan we over de Nieuwebildtdijk verder in westelijke richting, hoog langs de Nije Faart.

Expositie 'Frij' in Atelier 'Elbow'
We zijn op weg naar Zwarte Haan, maar beleggen ongeveer halverwege een time out op deze wandeling. Hier aan de Nieuwebildtdijk woont namelijk een collega van Durkje, Ellen Floris, die samen met haar echtgenoot Bowe Roodbergen - beiden uitvoerend kunstenaar - hun atelier en galerie Elbow exploiteren. 

Ellen heeft samen met tien andere collega's van het Friesland College (FC) gisteren een (verkoop)expositie geopend waarin alle elf collega's gezamenlijk enkele van hun zelfgemaakte kunstwerken tentoonstellen. Voor ons is dit bij uitstek een heel geschikt moment om tijdens dit Jabiksrûntsje deze groepsexpositie te bezoeken, hetgeen mede de reden was om vandaag dit Jabiksrûntsje ook te gaan lopen.
We worden hartelijk ontvangen door het kunstenaarsechtpaar, en na die uitgebreide verwelkoming krijgen we de gelegenheid om de kunstwerken van Durkje haar collega's te bekijken. Enkele collega's timmeren al jaren aan de weg als kunstenaar, terwijl er nu ook collega's bij zijn die hier en nu voor het eerst exposeren.

• Binnen en ook buiten in de tuin bekijken we de werken van Liesbeth Rypma (buiteninstallatie), Luit Middendorp (grafiek en buiteninstallatie), Rolf Doderlein de Win (beelden), Jelbrich de Jong (schilderijen), Jan Dijksma (hout-werk), Harm de Jong (schilderijen), Marcel van der Horst (schilderijen), Ellen Floris (foto's), Sanne van der Hulst (tekeningen & verhaaltjes), Thea Hommema (schilderijen) en Erna Gotlieb (sieraden).
• We lopen langs mooie werken, met namen als: LOS, Luchtfietser, Waddenzeepaard, Admiraal Don, Hertenkop, Abstract Space, Landschapje, Juttertjes, Make fun No guts en Ommetje. Stuk voor stuk boeiende werken, zeker de moeite waard om (tot en met volgend weekend) te gaan bekijken.

Deze FC-groepsexpositie biedt ons overigens ook mooi de gelegenheid om de kunstwerken van Ellen haar echtgenoot Bowe te bekijken. Daarvoor moeten we naar de bovenverdieping, waar Bowe werkzaam is in zijn atelier. Ook hier vinden we prachtig werk in categorieën zoals: 4-kantjes, white stripes, zw.art en eveneens zijn lichtobjecten; en ook hier is nog volop gelegenheid werken van zijn hand te kopen.

Van Zwarte Haan naar Noorderleech
Na deze boeiende groepstentoonstelling pakken we de draad van ons Jabiksrûntsje weer op. Over de Nieuwebildtdijk wandelen we langs Stad Niks naar Zwarte Haan, waar we voorbij het standbeeld van de Slikwerker boven op één van de lange zitbanken een plekje in de zon vinden, boven op de Waddenzeedijk, met uitzicht over Het Bildt binnendijks en buitendijks. Tijdens onze lunchpauze raken we er in gesprek met een Drachtster echtpaar, dat met een aantal fotocamera's voortdurend fotografeert op deze prachtige plek, boven op de zeedijk, met de Wadden, de Waddenzee (Mare Frisicum voor middeleeuwse pelgrims) en het eiland Ameland vol in beeld. 
Hier mondt de Kouwe Faart uit in de Waddenzee, en bij het gemaal hier is een belangrijke vismigratie-faciliteit voor bijvoorbeeld de paling om van zout naar zoet en/of van zoet naar zout water te zwemmen. 

Na deze pauze gaan we de Poldijk op, om dan over deze huidige zeewering op Deltahoogte van Zwarte Haan naar het Noorderleech te lopen, met rechts het zicht op de Bildt-polders en links Fryslân-bûtendyks. Schapen en koeien grazen nu nog buitendijks. In het najaar wordt het vanwege het opkomende zeewater te gevaarlijk om buitendijks te blijven lopen, dus dan worden ze tijdig van de kwelders gehaald en naar veiliger oorden gebracht. Het buitendijkse kwelderlandschap wordt hier en daar doorsneden door prielen, waar het opkomende zeewater kan doordringen richting zeedijk.
Ook hier zien we vanaf de zeedijk rechts van ons de oogstende boeren op de Bildtse zeeklei.

"Fia Nijesyl na Ouwesyl"
Ter hoogte van het Noorderleech gaan we de Waddenzeedijk over, om dan binnendijks over Het Búttendykswechy naar Nieuwebildtzijl te lopen. 

We wandelen vanaf Zwarte Haan evenals vanmorgen weer over het Friese Jabikspaad, dus de pelgrims die vanuit het Friese Sint-Jacobiparochie naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela pelgrimeren, volgen op de oostroute van het Jabikspaad ook dit pad. Leuk is dat bij één van de weinige huizen langs dit pad een houten figuur van een pelgrim is geplaatst, met een Bildtse wulk (schelp) als rugzak, waar een koren-aar (verwijzend naar het wapen van Het Bildt: 'aren út skelpen') uitsteekt. Hiermee wordt de passerende pelgrim in het Nederlands een 'Goede Reis' toegewenst op zijn of haar pelgrimage. Fransen wensen je een 'bon route' en Spanjaarden roepen je toe: "Buen Camino!" In de Middeleeuwen klonk het "Ultreia!"

Over de Van Albadaweg lopen we tot slot langs de Kaaifaart terug naar Oudebildtzijl, waar we om 16:30 uur bij onze auto arriveren. Vanuit deze 'Village of Tradition' rijden we dan tenslotte terug naar huis. We hebben vanmiddag prachtig zonnig weer gehad en de iets aanwakkerende wind heeft in de loop van de middag voor enige weldadige verkoeling gezorgd. Al met al zien we terug op een prachtige wandeldag met prima weer, veel variatie en met leuke ontmoetingen.

Tot slot:
Wij maken een diepe buiging voor (het mooie werk van) Durkje haar collega's van het Friesland College, en voor Bowe en zijn werk.

(beide foto's: Ellen Floris)