Langs de Ee, door het oude en nieuwe land

Vrijdag 4 juni 2021
 

Bij de gracht in de tuin van Dekemastate in Jelsum

Monument van de Maand
Cultuurhistorische landschappen, monumentale gebouwen en industrieel erfgoed staan de laatste jaren sterk in de belangstelling. De eigen streek en de woonomgeving krijgen een steeds grotere betekenis. Sinds 1986 was men in Fryslân al actief met deze thema's, door ieder jaar een viertal boeken, getiteld 'Monument van de Maand' in de schijnwerpers te zetten.

Met de uitgave van deze reeks boeken werd beoogd zowel de inwoners van Fryslân als ook andere belangstellenden van buiten Fryslân bewust te maken van de waarde van het cultuurhistorisch erfgoed in Fryslân. De nadruk lag daarbij op het bijzondere van de eigen omgeving, waaraan mensen in het dagelijks leven zo gemakkelijk voorbij gaan. Door belangstelling te wekken voor monumenten in de eigen buurt of streek, wordt het nodige draagvlak gecreëerd om de nalatenschap van onze voorouders te behouden. Elk jaar werd een viertal meer en minder voor de hand liggende monumenten geselecteerd. 

Een klein rondje in een grote ronde

Aan die monumentenboekjes werd ook wel eens een 'Fiets- en wandelroute' als bijlage toegevoegd, om de lezers van deze publicaties uit te nodigen met eigen ogen al dat moois van de beschreven monumenten en/in hun eigen omgeving te gaan bekijken.

Eén van die 'Fiets- en wandelroutes' nemen Durkje en ik vandaag ter hand voor onze wekelijkse wandeldag. De titel van deze Fiets- en Wandelroute deel 2 luidt: 'Langs de Ee, door het oud en nieuwe land'. Deze wandelkaart biedt twee routes, namelijk: een Wandelroute van 4,5 kilometer en een Fietsroute van 22 kilometer. Durkje en ik hebben besloten om beide routes vandaag te gaan lopen, over een totale afstand van (dus) 26,5 kilometer.

De routes beginnen beide bij Martenastate in Koarnjum, en gaan vanuit Koarnjum eerst volgens dezelfde route naar Jelsum. Vanuit Jelsum gaat de wandelroute van ongeveer een uur dan het Jelsumer en het Koarnjumer Aldlân in, om na ongeveer een uur gaans weer terug te keren bij Martenastate in Koarnjum. Deze wandelroute is het kleine rondje zoals hieronder in de grote fietsronde afgebeeld.

Van Feinsum via Stiens en Britsum naar Koarnjum

Aangezien de fietsroute vóór ons huis langs gaat, hebben we besloten niet in Koarnjum, maar thuis in Feinsum te starten, op punt 9 van de route. Vanuit Feinsum volgen we de volgorde van de beschreven routes.

Vlak vóór 8:40 uur gaan we van start op de Hyltsjebrêge over It Kanael, om dan over de Hege Hearewei naar en door Stiens te lopen. Vanuit Feinsum volgt de route via de Sint-Vituskerk en de Langebuorren tot aan het monument van Piter Jelles Troelstra de route van het Jabikspaad. Verderop zullen we nog enkele stukje van het Jabikspaad lopen, tot aan de bebouwde kom van Leeuwarden.

Via It Achterbosk en over de Wythústerwei lopen we Stiens uit bij de Stienzerfeart, en dan draaien we over de Menno van Coehoornwei af naar Britsum. In Britsum bezoeken we de eeuwenoude Johanneskerk, die helaas gesloten is voor bezichtiging.

Vanuit Britsum gaat de route verder naar Koarnjum. Langs de Túnmanswente wandelen we door het park langs Martenastate.

Langs vier states door het Jelsumer en Cornjumer Oudland

Even later lopen we Koarnjum uit en wandelen we het naburige Jelsum binnen. Over het Paradyske lopen we naar Dekemastate, om langs de buitenmuur van de statetuin Dekemastate te passeren. Net voorbij Dekamastate beginnen we aan het kleine rondje, de wandelroute die vanuit Jelsum het Jelsumer Oudland in gaat. 

Tussen de velden door gaat de route over een fietspad naar de boerderij Haersmastate, die vlakbij de plek is gebouwd waar vroeger de voormalige Haersmastate heeft gestaan. Daar raken we in gesprek met een echtpaar uit het Drentse De Wijk, dat de Elfsteden-fietsroute fietst, dat vanwege asfalteerwerkzaamheden niet langs de Dokkumer Ee fietst, maar haar weg zoekt door het Cornjumer Oudland richting Leeuwarden. We wijzen hen de weg.

Iets verderop ontmoeten we onze voormalige wethouder Jaap Keizer, die ons op onze vraag aanwijst waar vroeger Hinnemastate heeft gestaan.

Even later steken we de Cornjumervaart over, en dan wandelen we terug naar het parkgebied van Martenastate. Op de minicamping van Martenapark staat een enkele caravan, camper en tent.

Vanuit Koarnjum lopen we dan weer terug naar Dekemastate in Jelsum, nu niet via het Paradyske, maar over de Skierhústerwei. Op het zelfbedieningsterras van het landgoed van Dekemastate drinken we koffie. Even een korte pauze, nu we de separate wandelroute van 4,5 kilometer hebben afgerond.

Door veld en bos naar Dokkumer Ee

Na deze koffiepauze pakken we het vervolg van de 22 kilometer lange fietsroute weer op. Op het Jelsumer Binnenpaed wandelen we over een smal veldpad door een zee van boterbloemen.

Over de Vierhuisterweg wandelen we ten noorden van Leeuwarden even later het Leeuwarder Bos in. 

Ter hoogte van Snakkerburen komen we bij de Dokkumer Ee.

Overal staan borden van wegwerkzaamheden en van verkeershinder maar het verbodsbord voor fietsers en voor wandelaars om het fiets- en wandelpad langs de Dokkumer Ee te nemen, staat gekeerd in de berm, dus we gokken er maar op dat we vanaf hier in elk geval vanuit Leeuwarden langs de Dokkumer Ee naar Bartlehiem kunnen wandelen. Later blijkt dat een goede keus te zijn geweest.

Langs de Dokkumer Ee

Onderweg blijkt dat de asfalteerwerkzaamheden van dit jaagpad gereed zijn. Wat hier en daar nog wel moet worden gedaan, is het ophogen van de berm naast het nu hoger liggende fietspad, maar daar wordt ook vandaag aan gewerkt. Ongehinderd kunnen we onze route langs de Dokkumer Ee vervolgen.

Eerst passeren we Wyns, dat aan de andere kant van het water ligt. Pleziervaartuigen varen af en aan, en de Wynzer pont ligt aan de overzijde.

Onderweg passeren we een stel dat zojuist de camper heeft geïnstalleerd op een minicamping bij een boerderij. Ze komen van de Veluwe uit Epe en zijn van plan enkele dagen hier in de regio te gaan fietsen. Later fietsen ze ons voorbij op het fietspad langs de Dokkumer Ee.

In het buurtschap Tichelwurk is de bank aan het water vrij, dus daarop nemen we plaats voor onze lunchpauze. 

Als we Bartlehiem naderen, zien we vanuit Feinsum een skûtsje door de Feinsumer Feart/Aldtsjerker Feart zeilen. Dat is tegenwoordig heel bijzonder, en prachtig is het om te zien hoe het voortgaande grote zeil van het skûtsje boven het maaiveld uitsteekt. Vroeger was het wel gebruikelijk dat skûtsjes met bijvoorbeeld terpaarde door de Feinsumer Feart voeren, maar vandaag gaat het om het skûtsje 'Verwisseling', dat in een meerdaagse vaartocht de Elfstedenroute vaart.

Vlak voordat we bij het beroemde bruggetje van Bartlehiem arriveren, horen we trompetgeschal, waarmee het Elfsteden-skûtsje in Bartlehiem wordt verwelkomd. De Verwisseling ligt hier nu al aan wal, en een journalist van de Leeuwarder Courant interviewt één van de bemanningsleden.

 

Door de Genezareth Kloosterpolder en de Zuidermieden

Vóór ons ligt nu de kilometers lange Zuidermiedweg van Bartlehiem richting Hijum en Hallum. Een boer passeert ons op de fiets en oppert dat we niet deze asfaltweg volgen, maar de aantrekkelijke Trekweg langs de Hallumer Feart. Wij bedanken hem voor de tip, en vertellen hem dat wij de aangegeven route op onze kaart blijven volgen.

Daarbij passeren we na enige tijd de '10xM Hoeve', een veehouderij, waar men zich met onder andere twee blokhutten ook toelegt op het verblijf van toeristen op het boerenbedrijf. In het kleine houten hokje aan de weg kopen we ieder een ijsje, en dan genieten we in de schaduw op een houten bank van deze verkoeling.

Vanmorgen was het al aangenaam warm buiten, dus we kunnen de hele dag wel in een shirt lopen. Naarmate de uren vandaag vorderden, is het steeds warmer geworden, dus zo'n ijs-verkoeling is ons bijzonder welkom op deze warme dag. We lopen hier door de Genezareth Kloosterpolder en verderop door de Zuidermieden. Bij Bartlehiem stond vroeger het Praemonstratenzer nonnenklooster Bethlehem, maar hier in de polder stond tussen 1191 en 1580 het klooster Genezareth, waarnaar de huidige polder is genoemd.

Van Hijum terug naar Feinsum

Bij de N357 uitgekomen, gaan we linksaf, om iets verderop de weg tussen Leeuwarden en Holwerd over te steken naar het volgende dorp: Hijum.

In Hijum bezoeken we de 12e eeuwse Nicolaaskerk. Gelukkig is de kerkdeur niet afgesloten, dus we kunnen deze mooie oude dorpskerk ook van binnen bekijken. Buiten ontmoeten we de Hijumer fietspelgrim Louw Bijma, ons welbekend, met wie we een praatje maken op het kerkhof.

Daarna lopen we door het centrum van Hijum naar het spoorpad richting Feinsum.

Aan het eind van het eerste deel van het spoorpad door de Balkendster- en Iestpolder gaan we rechtsaf de Iestdyk op, en een eindje verderop gaan we dan linksaf de Hege Hearewei op; een oude verbindingsweg en zeekering. En dan wandelen we over de Feinsumer Brêge aan de overzijde van de Feinsumer Feart onze woonplaats Feinsum binnen. Einde van een hele mooie wandeldag door het Aldlân en het Nijlân, gelegen tussen Hallum en Leeuwarden.