Water: a way of life

Vrijdag 26 februari 2010

Vorig jaar november 2010 kreeg ik van mijn twee collega's Ann Mannen en Anne Klaas Schilder van Stenden hogeschool het in 2009 uitgegeven boek aangeboden, dat is geschreven door een lid van de Raad van Advies van één van onze nieuwe opleidingen van Stenden hogeschool. Het is het boek “Water: a way of life”, met als subtitel : “Sustainable water management in a cultural context”, geschreven door ons werkveldadviesraadslid drs. Linda Reijerkerk MDR en drs. Lida Schelwald-van der Kley.

Linda Rijerkerk is sinds 1985 als cultureel antropoloog en internationaal consultant in water management werkzaam in Europa, Afrika, Azië en Zuid-Amerika. In 1997 specialiseerde ze zich in mediation en inmiddels is ze directeur van het “Centre for Conflict Resolution”, gespecialiseerd in mediation & onderhandelen. Haar specifieke belangstelling gaat uit naar het oplossen van water-gerelateerde conflicten.

In zes interessante hoofdstukken voeren de beide auteurs je door de wereld van waterbeheer. Ze wijzen erop dat wereldwijd meer aandacht geschonken moet worden aan de culturele aspecten van waterbeheer en ze maken duidelijk dat waterbeheer duurzamer kan worden door rekening te houden met de culturele aspecten ervan. Met die specifieke, smalle focus kun je dit boek gaan lezen, maar dan laat je mijns inziens teveel van het waarde(n)volle gedachtegoed van dit boek liggen. Eigenlijk kun je de missie van Reijerkerk & Schelwald-van der Kley breder trekken, omdat je de culturele aspecten ook in heel veel andere contexten kunt plaatsen waar mensen nationaal en internationaal met elkaar samenwerken. Water is voor dit boekthema en voor deze auteursmissie een wel heel geschikt object, want water is één van de meest essentiële elementen voor alle leven op aarde.

Hoofdstuk 1 – “Introduction to water & culture” – gaat over het belang van de culturele dimensie in waterbeheer. Het gaat dan over cultuur, die zich manifesteert in bijvoorbeeld:
- Values and Beliefs;
- Traditions, Rituals and Practices;
- Symbols and Artefacts.

Hoofdstuk 2 – “Water: a source of life”- wijst je er op dat water bron van en voor alle leven op aarde is en dan is het nog maar een kleine stap om duidelijk te maken hoe delicaat het evenwicht is tussen enerzijds water en anderzijds mens & samenleving; of het nu gaat om een tekort aan water (droogte) of een overschot aan water (overstroming).

Hoofdstuk 3 – “Water: a source of inspiration” – gaat over de spirituele en religieuze aspecten van water en wijst je erop dat je daar rekening mee moet houden als je waar dan ook ter wereld wilt ingrijpen in de al eeuwenoude waterhuishouding. Achtereenvolgens wordt de rol van water besproken bij natuurgodsdiensten, bij het Hindoeïsme, het Boeddhisme, het Jodendom, het Christendom, de Islam en enkele andere wereldreligies zoals Taoïsme en Bahá’í.

Hoofdstuk 4 – “Water: a source of power”- laat zien op welke wijze water relaties heeft met krachten en machten. De kracht van water wordt bijvoorbeeld bij stuwdammen gebruikt ten behoeve van electriciteitsopwekking. Maar water kan ook een machtsmiddels zijn, zoals bijvoorbeeld in Nederland bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie of daar waar waterstromen worden gekeerd of omgeleid, opdat verderop gelegen gebieden verstoken blijven van de noodzakelijke watertoevoer voor bijvoorbeeld consumptie of landbouw.

Hoofdstuk 5 – “Water: a source of cooperation or of conflict” – laat zien dat de toegang tot het water en de controle over het water enerzijds kan leiden tot regionale conflicten (bv. in het Midden-Oosten) en anderzijds ook bron kan zijn van internationale samenwerking (bv. het landenverdrag van de Europese staten waar de rivier de Rijn doorheen stroomt).

Hoofdstuk 6 – “Water: a source of sustainability”- brengt alle voorgaande hoofdstukken weer bij elkaar door antwoorden te formuleren op vraagstukken als hoe culturele factoren meegenomen kunnen worden om allerlei vormen van water management duurzamer te maken. Dan gaat het onder andere over overheden, het bedrijfsleven, waterbeheerders, wetenschappers, docenten, gemeenschappen, vrouwen & kinderen en boeren & vissers.

Het boek sluit af met:
- Success factors for sustainable intercultural water management;
- Do’s and don’ts for successful intercultural water management.
Die zijn handig voor verantwoord waterbeheer, maar je zou ze ook heel goed kunnen gebruiken op terreinen als internationale handel, klimaatbeleid, humanitaire hulpverlening, milieubescherming, ontwikkelingssamenwerking en ook nog prima voor de Olympische Spelen.