Hannekemaaierspad van Balloo naar Peest

Maandag 11 november 2024

 

In het beekdal van het Taarlosche Diep en het Gastersche Diep

Stichting Hannekemaaiers-pad

De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.

Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Neurhede - Bakkeveen

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 106,3 kilometer lange trektocht van het Duitse Neurhede naar het Friese Bakkeveen, beginnend bij het Poepekruis in het Duitse Neurhede en eindigend bij het Poepekruis in het Friese Bakkeveen. 

• Deze wandelgids is de oostelijke voorloper van de wandelgids van het Hannekemaaierspad van Bakkeveen naar Lemmer.
• Deze wandgids maakt ook de noord-zuid-verbinding met de wandelgids van het Hannekemaaierspad van Winschoten via Neurhede naar Bourtange.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de derde druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2014.

Een trektocht van Poepekruis tot Poepekruis

Deze wandelgids beschrijft in 18 etappes een route die voor een groot deel door Groningen en Drenthe loopt.

Dergelijke routes werden tussen de 16e en de 20e eeuw als jaarlijks terugkerende tocht van Duitsland naar Nederland gelopen door marskramers, turfstekers, blekers, steenbakkers of grasmaaiers.

Zulke Duitse mannelijke maar ook wel vrouwelijke trek-handelaren (in textiel), werkten soms zelfstandig, maar soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui). Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Maar het bleef niet alleen bij arbeiders, want deze regio was ook in trek bij Duitse predikanten, en mensen die een functie hadden in het leger en in het bestuur. Behalve economische, hadden deze Duitse migranten dus ook wel religieuze of politieke motieven om in het noorden van Nederland te komen werken.

Deze wandelgids laat je over zandruggen en door beekdalen wandelen, door ontveende gebieden, van schans naar schans, onder andere langs de Zwartendijksterschans (Een) en het Poepenhemeltje (Rolde).

Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes naar bijvoorbeeld Groningen of Lemmer.

Traject 4 van Balloo naar Peest

Vandaag bewandelen Durkje en ik het vierde van onze vijf trajecten van dit Hannekemaaierspad, van Neurhede naar Bakkeveen, over een afstand van 23 kilometer, van het Drentse Balloo naar Peest.

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 7:10 uur met de auto vanuit Feinsum, om naar het Drentse Peest te rijden, waar we de auto parkeren in het centrum van Peest.

Daarna rijden we met de andere auto van Peest naar Balloo, waar onze dagwandeling vandaag op de Hemweg aanvangt om 8:45 uur. 

Bij vertrek vanmorgen in Feinsum is het 11 graden Celsius, en we staan aan het begin van een regenachtige herfstdag. De temperatuur blijft vrijwel constant, en nadat we onderweg in het begin eerst enige lichte motregen hebben gehad, krijgen we een aangename opklaring tijdens onze koffiepauze, maar al snel daarna begint het weer licht te regenen, en nadat het weer even droog is geweest, begint het aanhoudend te regenen, met af en toe harde windstoten. Daarmee is het vandaag overwegend druilerig wandelweer, waarbij we onze paraplu gebruiken bij het lopen.

Schaapskooi en Balloërveld 

Vanuit Balloo lopen we naar de schaapskooi aan de Crabbeweg. Eén Drents heideschaap ligt in een grasperk op het terrein van de schaapskooi.

De winkel is geopend, en de horeca ook.

Omdat het nog vroeg in de ochtend is, moet het koffieapparaat nog worden schoongemaakt, dus pas later vanochtend zal er koffie worden geschonken voor bezoekers van de schaapskooi.

De schaapskooi is leeg, want de schapen zijn al losgelaten in het veld verderop.

We laten de schaapskooi achter ons, en komen langs het grasland waarin een groot aantal heideschapen graast.

In een nagenoeg rechte lijn gaan we het heideveld op, over een breed zandpad.

We steken het heideveld met zandverstuiving over, over een licht heuvelachtig heidelandschap. 

Nadat het heideveld al is overgegaan in lager liggende graslanden, lopen we over een pad naar de Visvliet. Daar krijgen we voor het eerst vandaag te maken met een moeilijk doorwaadbare plek, maar met behulp van de wandelstokken in de hand en de dikke boomstammetjes in de waterloop, kunnen we toch droog oversteken. Daarna steken we de Visvliet over.

Door een nat beekdal naar Taarlo

Aan de overzijde van de Visvliet komen we in het diep liggende en natte beekdal van het Gastersche Diep en het Taarlosche Diep. 

We volgen de in onze routegids beschreven wandelroute, maar komen al spoedig op een plek waar het water zo hoog staat, dat we de oversteek niet meer met droge voeten zouden kunnen maken. Daarom wijken we enigszins af van de beoogde route, en zoeken we een weg door dit uiterst natte stroomgebied van deze twee Drentse riviertjes. 

Omdat we in dit natte gebied af en toe even op de juiste richting moeten oriënteren en hier en daar wat heen en weer of om moeten lopen om de al te natte gebieden te mijden, maken we meer kilometers, en kost het ook meer tijd dan gepland.

Uiteindelijk komen we dan toch op de Osdijk, op de in onze wandelgids aangegeven route, en steken we via het bruggetje van de Osdijk het Taarlosche Diep over.

Dan wandelen we via de Hoofdweg het dorp Taarlo binnen.

Vlakbij de brink van Taarlo vinden we een picknickbank, heerlijk in de zon van de enige zonnige periode van vandaag, waar we onze koffiepauze houden.

Langs kanaal en door singels naar Ubbena

Via de Dorpsstraat en de Jagerstraat lopen we vervolgens naar de Taarlosebrug over het Noord-Willemskanaal. Tot de Oudemolensebrug lopen we langs de oostoever van dit kanaal. De regen neemt in hevigheid toe, en we krijgen te maken met harde windstoten. 

Na het oversteken van de Oudemolense-brug gaan we aan de andere zijde verder langs het kanaal, waarbij we door het buurtschap Heidenheim wandelen. Het valt ons op dat nagenoeg alle huizen die hier langs het kanaal staan, de naam Heidenheim dragen, waarvan ééntje met het voorvoegsel Nieuw.

Onder het viaduct van de A28 staat een jongeman te vissen, onderwijl schuilend voor de regen.

Na het onderdoor lopen van dit A28-viaduct lopen we een eindje parallel aan de snelweg, om dan een mooi singelpad op te gaan, met behoorlijke beschutting tegen de wind en de regen.

Dit mooie bospad brengt ons naar de Taarloseweg, die we oversteken, waarna er weer zo'n singelpad volgt tot aan de Asserstraat.

Dan volgen we het fietspad naar Ubbena. 

Met een boog om Vries

Vlak voor Ubbena zouden we het grasland in moeten gaan, om voorbij de tweede dam het schouwpad langs een brede sloot te nemen. Omdat het schouwpad bestaat uit hoog en nat gras, nemen we het asfaltweggetje van de Vriezerhoek, dat vrijwel parallel loopt aan dat natte schouwpad.

Verderop verlaten we de Vriezerhoek om dan op een zandpad de reguliere route te vervolgen naar de zuidwestpunt van het dorp Vries.

We gaan Vries niet binnen, maar buigen linksaf naar het mooie Ridderpad, dat ons naar het bosperceel van De Holten voert, waarin we linksom langs het Holtveen lopen naar de Hooidijk. 

Dan steken we de Zwartedijk over, en gaan we langs de NAM-locatie naar De Welterberg. Onze route loopt langs De Welterberg, maar wij kiezen ervoor om enkele tientallen meters westelijker het mooie kleine heideveld van De Welterberg over te steken.

We steken de Esakkers over en gaan dan met een boog over een veldpad naar de Zwartedijk.

Noordscheveld met Celtic Fields en grafheuvels

Via de Wierbroeken steken we daarna eerst de Zuurschelanden/Zeijerlaar over, en daarna het Roozand/Noorscheveld.

Deze rechtdoorgaande lijn voert ons het bos in van het Noordscheveld, ten oosten van Norg. 

In de driehoek van het bosperceel staat een grote houten parasol, waaronder we even willen schuilen. Daar staat bij aankomst dan ook een jongeman met zijn fiets. Hij vertelt dat hij hier al geruime tijd staat te wachten tot het droog wordt. Hij moet nog een eind fietsen, en vertelt zich hier even te hebben 'gewarmd' met enkele waxinekaarsjes. Met volle fietstassen en een plastic zak met textiel er bovenop gaat hij toch maar weer verder, de regen in. Hij vertelt dat hij nog naar Eelde moet, en ondanks het feit dat ik hem vertel en aanwijs dat hij dan in noordelijke richting verder moet, neemt hij het wandel- en fietspad over het heideveld van het Noordscheveld in zuidelijke richting. Daar komt hij langs de zogenoemde Celtic Fields, en over het terrein waar in de Tweede Wereldoorlog nog een vliegveldje lag van de Duitse bezetters. Hij passeert daar de prehistorische akkers van zo'n 500 jaar vóór Christus (uit de IJzertijd), en ook de daar aanwezige grafheuvels.

Tot de Hulligtenweg bij Peest

Na een korte pauze gaan wij ook weer verder, door de regen in zuidwestelijke richting.

Over veldpaden en karrensporen lopen we dan naar de Hulligtenweg, waar we tot slot de doorgaande route verlaten, om in zuidelijke richting af te buiten naar het dorpje Peest, waar we vanmorgen onze auto hebben geparkeerd.

Vanuit Peest rijden we terug naar Balloo, waar we de andere auto afhalen. En dan reizen we van Balloo terug naar Feinsum. Het regent voortdurend nog licht, maar als we ter hoogte van Stiens zijn, krijgen we nog een fikse bui over de auto heen, en thuisgekomen merk je bij het uitstappen met de harde noordwestenwind en de regen weer even dat je dichtbij de kust woont, waar het nagenoeg altijd harder waait dan in het luwe Drenthe.