Hannekemaaierspad van Hoogezand naar Groningen

 Zaterdag 21 september 2024

 

Langs de Euroborg en het Oude Winschoterdiep de stad Groningen in

Stichting Hannekemaaiers-pad

De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.

Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen. 

Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland

De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.

Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.

Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.

De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van  achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.

Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.

Hannekemaaierspad Nieuweschans - Groningen; In het spoor van de trekschuit

Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 59,2 kilometer lange trektocht van (Bad) Nieuweschans naar Groningen, beginnend bij het kanon aan de Voorstraat in Bad Nieuweschans en eindigend op de Grote Markt van de stad Groningen. 

Deze wandelgids is de voorloper van de wandelgids van het Hannekemaaierspad van Groningen naar Leeuwarden.

Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de tweede druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2016.

Deze wandelgids beschrijft een route die voor een groot deel het Winschoterdiep volgt.

Dergelijke routes werden tussen de 16e en de 20e eeuw als jaarlijks terugkerende tocht van Duitsland naar Nederland gelopen door marskramers, turfstekers, blekers, steenbakkers of grasmaaiers.

Zulke Duitse mannelijke maar ook wel vrouwelijke trek-handelaren (in textiel), werkten soms zelfstandig, maar soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui). Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur. 

Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.

Deze wandelgids gaat door een gebied langs het Winschoterdiep, waar veel trekarbeiders als 'tichelaars' aan de slag gingen in steenfabrieken. Anderen kwamen in de nijverheidssector aan het werk als ambachtslieden. De plaatsen aan het Winschoterdiep hadden overigens een gunstig klimaat voor allerlei religieuze groepen en vluchtelingen. 

Maar het bleef niet alleen bij arbeiders, want deze regio was ook in trek bij Duitse predikanten, en mensen die een functie hadden in het leger en in het bestuur. Behalve economische, hadden deze Duitse migranten dus ook wel religieuze of politieke motieven om in het noorden van Nederland te komen werken.

Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes naar bijvoorbeeld Groningen of Lemmer.

Traject 3 van Hoogezand naar Groningen

Vandaag bewandelen Durkje en ik het derde - en daarmee de laatste - van onze drie trajecten van dit Hannekemaaierspad, van Bad Nieuweschans naar Groningen, over een afstand van 23,5 kilometer, van Hoogezand naar Groningen.

Daartoe vertrekken we vanmorgen om 7:10 uur met de auto vanuit Feinsum, om naar Hoogkerk te rijden, waar we de auto parkeren bij het P+R-parkeer- en busstation aan de A7 ter hoogte van Hoogkerk.

Daar stappen we enkele minuten later in de Q-liner, en rijden we met de bus in korte tijd naar het Hoofdbusstation van Groningen. 

Op het treinstation nemen we de Arriva-stoptrein van Groningen naar Hoogezand, die dan klaar staat en enkele minuten later al vertrekt. Dat gaat zo dus allemaal heel vlot in de combinatie van eigen en openbaar vervoer.

Bij vertrek vanmorgen is het 11 graden Celsius, en het is dan nog licht mistig, maar dat verandert in de loop van de dag naar een heel mooi zonnig weerbeeld. De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 26 graden Celsius. Het is vandaag aangenaam nazomers wandelweer, en daarmee een hele mooie afsluiting van dit Hannekemaaierspad.

Naar de Kropswolderbuitenpolder

Vanaf het Hoogezandster treinstation lopen we naar de Hoofdstraat van Hoogezand, waar we om 9:00 uur met deze laatste etappe van dit Hannekemaaierspad aanvangen.

Op de Meint Veningastraat passeren we bij de rechthoekige waterbak het waterkunstwerk De Boeg, dat herinnert aan de demping van het Oude Winschoterdiep alhier. Op het kunstwerk zijn een man en een vrouw en een paard zichtbaar, die een trekschuit voorttrekken, zoals dat hier vroeger te doen gebruikelijk was in de scheepvaart.

Door Martenshoek gaat het in westelijke richting naar Foxhol. Daar wandelen we op de Woldweg (N386) het dorpje Kropswolde binnen, waar we de spoorlijn oversteken.

De wandelgids geeft dan aan dat we ten noorden van een electriciteitsstation een betonpad op moeten gaan, maar als we dat doen, komen we verderop voor een hek te staan, waarop staat vermeld dat we het stiltegebied erachter niet mogen betreden. Daarom nemen we de weg terug, en gaan we tussen het electriciteitsstation en molen De Hoop het Polderpad op.

Op dit betonpad betreden we de Kropswolderbuitenpolder, dat in het Groninger Hunzedal ligt.

Door de Westerbroekstermadepolder naar Waterhuizen

Om 10:15 uur wandelen we via het Polderpad de Westerbroekstermadepolder binnen. 

Als we ter hoogte van het Foxholstermeer zijn, kijken we even of we daar in de vogelkijkhut onze koffiepauze kunnen houden, maar die ligt veel dieper de polder in, dus gaan we eerst maar verder over het Polderpad, op zoek naar een bankje voor onze eerste pauze.

Die picknickbank vinden we uiteindelijk bij de hoge brug over het Drentsche Diep. Daar drinken we koffie. Onderwijl passeren hier veel recreatieve fietsers.

Daarna gaat het verder over het Polderpad, met rechts van ons de spoorlijn Groningen-Nieuweschans, en links van ons het natte natuurgebied.

Op de Waterhuizerweg langs de N860 lopen we naar de brug bij Waterhuizen over het Winschoterdiep.

Dan gaat de route verder over de grasdijk langs het Winschoterdiep.

Kuil van Haren en klooster van Essen

Dan wandelen we nog niet direct de stad Groningen binnen, want onze route gaat het halfverharde pad van de Noordzanddijk op, met rechts daarvan de oude vuilnisbult met daarop het Zonnepark Woldjespoor.

Aan de overzijde van de eerste spoorlijn passeren we het Opstelterrein De Vork van NS & Arriva.

Na de oversteek van de tweede spoorlijn naderen we Haren, waar we langs de Noordzanddijk bij een boerderij zien dat daar druk wordt gewerkt aan het inkuilen van gehakselde maïs.

Langs de rand van Haren lopen we vervolgens naar het oude buurtschap Essen.

Naast een vervallen stookhut ligt een stapel kloostermoppen, die waarschijnlijk de restanten vormen van het voormalige vrouwenkloostercomplex van Essen.

Oude en Verlengde Winschoterdiep

Langs de rand van Groningen, lopen we in noordelijke richting naar de Euroborg.

Hier gaan we links om het voetbalstadion heen, en daar krijgen we dan van enige hoogte het eerste uitzicht over het Oude Winschoterdiep en het stadscentrum van Groningen. 

In de stad wandelen Durkje en ik nu samen in de richting van de Grote Markt, het eindpunt van deze etappe.

Op het Verlengde Winschoterdiep komen we op de plek waar de nieuwe Ring van de N7 van Groningen is en wordt aangelegd.

We moeten hier onder de restanten van de fly over van de oude N7 doorlopen. Hier moet nog één en ander aan restanten van de N7 worden gesloopt, waarna het maaiveld kan worden heringericht, deels over de nieuwe Ring heen.

Verderop zien we de tunnelbakken van de nieuwe Groningen Ring van de N7, waar we overheen lopen.

Lunchen op de Grote Markt van Groningen

Via de Griffebrug steken we het Oude Winschoterdiep over, en via de Trompbrug kruisen we het Verbindingskanaal. 

Dan komen we over de Radesingel, de Winschoterkade en het Schuitendiep binnen de stadsgrachten van Groningen. 

Door de Poelestraat lopen we tot slot naar de Grote Markt, waar we aan de voet van de Groninger Martinitoren deze etappe om 13:20 uur beëindigen, en daarmee ook dit Hannekemaaierspad van Bad Nieuweschans naar Groningen.

Op een bankje in de gezelligheid van de Grote Markt nemen we onze lunchpauze.

Daarna wandelen we door de binnenstad terug naar het Hoofdbusstation, waar we direct kunnen instappen in de bus die ons naar de P+R-parkeerplaats van Hoogkerk brengt.

Vanuit Hoogkerk rijden we dan terug naar huis.