Bijzondere viering rond Leonard Cohen in Stiens

Zondagavond 30 oktober 2022
 

Muziek van Leonard Cohen in De Hege Stins van Stiens

Een bijzondere viering
Vanavond zijn Durkje en ik aanwezig bij de bijzondere viering in De Hege Stins te Stiens, die wordt georganiseerd door de Evangelisatie- en Zendingscommissie van de Protestantse Gemeente van Stiens. Een bijzondere viering is het, omdat het - aldus voorganger Jak Verwaal - geen kerkdienst is, en ook geen concert. 

In deze viering staat vanavond een selectie van de liederen van Leonard Cohen (1934-2016) centraal. De van geboorte Canadese Leonard Cohen was van Joodse komaf. Hij ging zijn eigen levensweg, ook voor wat betreft zijn spirituele ontwikkeling. Zo verbleef hij enkele jaren in een Zen-klooster. De religies waar hij zich aan verbond, hebben wel een plek gekregen in Cohen zijn leven en werken, maar hij bleef vooral zijn Joodse afkomst benadrukken. Cohen is met name bekend door het lied 'Hallelujah', maar hij liet een breed spectrum aan liederen na, waarin vaak oude Hebreeuwse teksten zijn verwerkt. Daar zullen we vanavond ook het een en ander over horen.

Leonard Cohen schreef trouwens ook poëzie en romans, maar in Amerika stond zijn zangcarrière centraal, en daarvan kennen de meesten Cohen ook.

Performance

De viering omvat uitleg over Leonard Cohen en zijn songs; de vertalingen van de gezongen songs worden vooraf voorgelezen, en als sluitstuk worden - per programmablokje - alle zes gepresenteerde songs live gezongen. 

Nettie Veening begeleidt de songs op piano. De songs van Cohen worden gezongen door sopraan Mirjam Cornelisse en bariton Henk Koorneef. Tijdens de zang valt de uitdrukkingsloze houding van de bariton elke keer weer op. Zijn stem doet dan wel denken aan het timbre van Leonard Cohen, maar er zou zoveel te winnen zijn aan de performance als hij ook maar iets van de welbekende expressie van Leonard Cohens podium-houding zou overnemen. Alleen al een imitatie van het genegen oogcontact van Leonard Cohen met zijn mede-muzikanten zou de performance als expressie bij de mooie zang van Mirjam & Henk voor hun publiek goed doen. Zo zou ik de viering nog wel eens willen zien, om ook te kunnen genieten van een dergelijk harmonieuze expressie.

Kerkelijk werker Dieneke Grit & dominee Jak Verwaal geven in wisselbeurt per song eerst een korte inleiding op de te zingen liederen, en daarbij krijgen we dan ook elke keer enkele biografische gegevens van Cohen gepresenteerd.

We luisteren achtereenvolgens naar de volgende songs van Leonard Cohen:

1. Anthem

• Een 'Anthem' is een lofzang, een nationaal volkslied, en een gebed om ontferming.
• Het thema van dit lied is: 'Er zit een barst in alles, en juist dáár komt het licht doorheen'; heel mooi gezongen met de woorden: "There is a Crack in everything; that's how the Light gets in". 
• Zo mogen wij er als christenen op vertrouwen dat er - ondanks alle onvolkomenheden in onze wereld en in ons leven - altijd hoop is en blijft.

2. If it be Your will

• Als medici Leonard Cohen duidelijk maken dat zijn stem zal verzwakken, zodat hij niet meer zal kunnen zingen, balanceert Cohen tussen aanvaarding en hoop.
• Je kunt zijn lied zien als een verwijzing naar het gebed 'Het Onze Vader', waarin de woorden 'Uw wil geschiede'. 'Als het Uw wil is': 'As it Jo wil is'; ooit zo prachtig vertolkend Friestalig gezongen door Gerrit Breteler.

3. Story of Isaac

• Het bekende bijbelverhaal nu eens niet gezien vanuit het perspectief van Abraham die zijn zoon ten offer brengt, maar gezongen vanuit het perspectief van Izaäk, die eenmaal op de offerplaats vastgebonden- en zag hij nu een gier of een adelaar? - wordt bevrijd. 
• Deze song is een oproep aan ouders om niet langer meer altaren voor hun kinderen te bouwen.
• Dit lied gaat over bevrijding en opstanding.

4. Who by fire

• Dit lied is geïnspireerd door een gebed in de synagoge ter gelegenheid van de viering van het Joodse nieuwe jaar (Rosj Hasjana). 
• Wie zal ik zeggen, roept? Vul zelf maar in wie tot je roept, wie jou inspireert; en stel je open voor die roep.
• Who shall I say is calling? Heel mooi tweestemmig gezongen door Mirjam & Henk.

5. You want it darker

• Somber doch berustend: Leonard Cohen zingt hierin zijn eigen levensles, wetende dat zijn dood dichtbij is. 
• Ik ben bereid om te luisteren, te aanvaarden, te zingen, te antwoorden, en te sterven.
• Geraakt word je door het herhaalde 'Hineni (het aanvaardende 'hier ben ik'), hineni; I am ready my Lord’, aan het eind van elk refrein.
• En wie zojuist goed heeft geluisterd naar de 'Story of Isaac', hoort hier nog iets van de berusting klinken van Abraham, die ook tot God sprak: 'Hineni'.

6. Hallelujah

• Leonard bezingt de verbondenheid met koning David. Het halleluja - het looft de Heer - is echter een gebroken halleluja, immers ziende op de buitenechtelijke verhouding van David met Batseba.
• David, Cohen en wij kunnen allen zingen: Ik heb mijn best gedaan, maar ... het was niet genoeg.
• Het uitzonderlijke bij het zingen van dit lied is dat wij als kerkgangers zijn uitgenodigd om het refrein 'Hallelujah' met het zangduo mee te zingen. Al onze stemmen voegen zich samen, in het gemeenschappelijk en harmonieus meezingen van het Hallelujah.

7. De zegen van Cohen

• En dan zijn we al bijna aan het eind gekomen van deze bijzondere viering. 
• Maar we gaan niet uiteen alvorens we de zegen van Cohen hebben meegekregen. 
• Die zegen wordt uitgesproken en gezongen door alle vijf musici van vanavond. Tijdens de zang heffen de beide voorgangers Dineke & Jak hun handen over de aanwezigen, en daalt Gods Zegen over ons, over ons leven en over onze werken van vandaag en morgen.

En dan klinkt ten overstaan van de vijf musici een hartelijk applaus, als warme dank voor de voorbereiding en uitvoering van deze bijzondere avondviering in De Hege Stins van Stiens.

Onder het genot van koffie, thee en/of iets anders is er nog ruim gelegenheid om elkaar in de ontvangsthal van de kerk te ontmoeten, om onder andere na te praten over wat ons vanavond zo heeft geraakt.