Friese gedeputeerde Hans Konst onthult de Jirnsumer Moeting

Wiep Koehoorn, Hans Konst en Jan Romkes van der Wal

Zaterdag 5 juni 2010

In veel opzichten is het vandaag voor de Stichting Jabikspaad Fryslân een zonnige dag. Niet alleen vanwege het schitterende zomerse weer, maar ook omdat we vandaag stilstaan bij het feit dat het vorige maand tien jaar geleden was dat op 12 mei 2000 het Jabikspaad officieel werd geopend. Mede ter gelegenheid van dat tweede lustrum vieren we vanmiddag in het Friese Jirnsum (Irnsum) de onthulling van ons unieke pelgrimsmonument, de "Jirnsumer Moeting". Ruim 55 genodigden hebben gehoor gegeven aan de uitnodiging van ons bestuur van de Stichting Jabikspaad Fryslân om deze feestelijke middag bij te wonen. Om 14.00 uur mag ik als bestuursvoorzitter onze gasten welkom heten in de vergaderzaal van de Rooms Katholieke kerk van Sint Marcus te Jirnsum.

Het middagprogramma vangt aan met een lezing van professor dr. Hans Mol, werkzaam bij de Fryske Akademy als vakgroepshoofd (middeleeuwse) Geschiedenis, Letterkunde en Naamkunde. Hans Mol is tevens bijzonder hoogleraar "Geschiedenis van Friesland in de Middeleeuwen" aan de Universiteit Leiden. In zijn interessante lezing met als titel "Fryslân en de Ridders van de Duitse Orde" schetst hij de rijke middeleeuwse streekhistorie van Nes en Jirnsum in het stroomgebied aan de rivieren de Boorn en de Tjonger en gaat nader in op de kloosters langs de toegangswegen van dit gebied, specifiek met de focus op de lokale kloosters van de Ridders van de Duitse Orde. Het Jabikspaad loopt door dit gebied van waaruit duizenden Friezen in de Middeleeuwen onder begeleiding van de Ridders van de Duitse Orde voor kruistochten en pelgrimages vertrokken naar Jeruzalem en naar Santiago de Compostela.

Voorafgaand aan de pauze presenteert directeur Gerhard Bakker van de Stichting Alde Fryske Tsjerken onze gemeenschappelijke plannen van de Stichting Jabikspaad Fryslân om in samenwerking met diverse andere partijen in de gemeente Het Bildt en met het Nederlands Genootschap van Sint Jacob het "Pelgrimscentrum Sint Jacob" op te richten en te vestigen in het nog te verbouwen toegangsportaal van de Groate Kerk te Sint Jacobiparochie, waarmee ook wordt benadrukt dat dit het noordnederlandse startpunt wordt voor alle pelgrims die hun pelgrimstocht naar Santiago de Compostela aanvangen, zodat zij pelgrimeren van het Nederlandse "Sint Jacob" naar het Spaanse "Sint Jacob". Gerhard Bakker memoreert dat bijna alle gelden binnen zijn om onze plannen en de restauratie van de Groate Kerk doorgang te laten vinden. Als over enkele weken ook de provincie Fryslân de aangevraagde financiële bijdrage toekent, kunnen alle plannen nog dit kalenderjaar worden gerealiseerd.

In de pauze rijden we met enkele bestuurders snel even naar het pelgrimsmonument de "Jirnsumer Moeting", dat we straks officieel zullen laten onthullen. Daar staat een filmploeg van Omrop Fryslân Televyzje klaar om een korte nieuwsreportage op te nemen voor "Koart Nijs" dat vanavond vanaf 18.00 uur elk uur in de nieuwsuitzending "Hjoed" zal worden vertoond.

Daarna wordt het programma in de zaal vervolgd met een boeiende lezing over de geschiedenis van het pelgrimeren vanuit Fryslân naar Santiago de Compostela en over de oorsprong, het ontwerp en de symboliek van het pelgrimsmonument de Jirnsumer Moeting, waarvoor we hier vanmiddag bijeen zijn. Dit pelgrimsmonument is gemetseld van middeleeuwse kloostermoppen, die gedurende vele jaren zijn verzameld door de in Jirnsum geboren Loadewyk Damsma (1921-2010). Deze zogenoemde "Alde Friezen" zijn voornamelijk afkomstig van zo'n 350 Friese kloosters en kerken die tussen 1200 en 1500 in deze regio zijn gebouwd.

De Jirnsumer Moeting symboliseert verschillende ontmoetingen (Fries: moetings) in Jirnsum, namelijk:

- de ontmoeting van de oostroute en de westroute van het Jabikspaad, die vanuit Jirnsum gezamenlijk hun weg vervolgen in zuidelijke richting naar Hasselt;

- de ontmoeting van de pelgrims en de andere wandelaars/fietsers die hier vanuit het Friese Oostergo en Westergo bijelkaar komen om samen verder naar Overijssel te wandelen of te fietsen;

- de ontmoeting van de meer dan 500 kloostermoppen, die hier in één monument zijn verenigd.

Dan is het zover om tot de onthullingsceremonie over te gaan. Eerst krijgt de Friese gedeputeerde Hans Konst het woord alvorens hij als Gebiedsgedeputeerde van Plattelânsprojecten Mid-Fryslân straks buiten de onthullingshandeling zal verrichten. Gedeputeerde Konst roemt het doorzettingsvermogen van de bestuurders en de vrijwilligers van de Stichting Jabikspaad Fryslân in hun al meer dan tien jaar pogen en slagen om het Jabikspaad op diverse manier van onderop een toonaangevende positie te laten verwerven in het Friese landschap en in de Friese samenleving. "Oanhâlde as storein", zo typeert de heer Konst het succes van de afgelopen tien jaar van de Stichting Jabikspaad Fryslân.

Na zijn toespraak gaan we met de Friese gedeputeerde Hans Konst en met stichtingsbestuurder-pelgrim Jan Romkes van der Wal voorop in een korte pelgrimage van de roomskatholieke kerk door de hoofdstraat naar het monument aan de andere (zuid)zijde van het dorp Jirnsum. De meeste genodigden zijn op grond van het kledingadvies als wandelaar of in vol ornaat als pelgrim in pelgrimstenue gekleed, dus onze pelgrimstocht door het dorp trekt veel bekijks. Over het monument ligt een groot wit kleed met het opvallend blauwe kruis van Jirnsum. Samen met een aantal opvallend geklede pelgrims verwijdert gedeputeerde Konst dan de kleden van het pelgrimsmonument en van het informatiepaneel dat naast de Jirnsumer Moeting staat. Direct na de onthulling volgt een korte toespraak en felicitatie van de Friese gedeputeerde.

Daarna klimt pelgrim Jan Romkes van der Wal op het nieuwe Friese monument om boven op de Jirnsumer Moeting staand aan de genodigden een mythisch pelgrimsverhaal te vertellen. Het is een bijzonder moment van deze ceremonie. Tenslotte worden de aanwezigen bedankt voor hun komst en voor hun inhoudelijke bijdrage en dan worden in het bijzonder ook de drie metselaars letterlijk en figuurlijk in het zonnetje gezet. Het zijn deze bouwers, die door gebruik te maken van een traditioneel-historisch metselprocedé ervoor hebben gezorgd dat dit kloostermoppenmonument hier in Jirnsum verrees. Na het uitspreken van de pelgrimswens "Ultreia" gaan we allen naar "It Kattehûs" tegenover het pelgrimsmonument om elkaar daar onder het genot van een hapje en een drankje op informele wijze nog te ontmoeten.

Voor de meeste pelgrims zijn ontmoetingen verrassend, onverwacht, inspirerend, stimulerend en nog zoveel meer. De Jirnsumer Moeting is nu de gemarkeerde plaats waar de twee wandel- en fietspaden van het Jabikspaad bijelkaar komen; in steen, in tijd en in ruimte de belofte van al die ontmoetingen die de pelgrimerende wandelaars en fietser op de hierna nog zo'n 3.000 kilometer te volgen wegen en paden zullen beleven. Vanaf hier volgen zeker nog veel vóór je liggende ontmoetingen (Fries: moetings) van wegen en paden, van wandelaars/fietsers en pelgrims, van gelukszoekers en padvinders en van mensen die òf de eindbestemming òf de weg ernaar toe als hun persoonlijk doel zien. Voor al die mensen is het Fries-Overijsselse Jabikspaad bedoeld. Voor veel van die mensen is het Jabikspaad al de springplank geworden voor hun lange, maar bovenal inspirerende pelgrimstocht naar Santiago de Compostela. Na vandaag zullen nog velen letterlijk en figuurlijk in die internationale voetsporen treden.