Twelve Years a Slave

Maandag 5 december 2022

Cover van '12 jaar slaaf'

Het Nederlandse slavernijverleden 

is een zeer pijnlijk, 

belangrijk en tot voor kort onderbelicht onderdeel 

van onze gedeelde geschiedenis. 

Vanaf volgend jaar, 

van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024, 

wordt hier in het hele Nederlandse  Koninkrijk 

extra aandacht aan besteed 

tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden.

Twelve Years a Slave

Solomon Northup (1808-1863) werd als vrij man geboren in Minerva, in de Amerikaanse staat New York. Northup verdiende de kost onder meer als violist. Solomon werd in 1841 onder valse voorwendselen meegelokt naar Washington, D.C., waar de slavernij toen nog niet was afgeschaft. 

Hij werd als zwarte Amerikaan na zijn ontvoering verkocht als slaaf, en op plantages in de zuidelijker Amerikaanse staat Louisiana twaalf jaar lang in slavernij tewerkgesteld onder erbarmelijke omstandigheden. 

Maar in 1853 herwon hij zijn vrijheid en publiceerde hij zijn memoires. Dat werd met hulp van de tekstbezorger David Wilson in 1853 te boek gesteld. De oorspronkelijke titel van dat boek is: 'Twelve Years a Slave'.

12 jaar slaaf

‘Twelve Years a Slave’ is verfilmd (2013) door de Britse filmmaker Steve McQueen.

Het boek van en over Solomon Northup is naar het Nederlands vertaald door Leen Van Den Broucke, Inge Kok, Arjaan van Nimwegen en Thijs van Nimwegen, onder redactie van Anne Colenbrander, en het kreeg in 2013 een Voorwoord van Steve McQueen en in 2014 een inleiding van zijn partner, historica Bianca Stigter.

In het Nederlandse taalgebied werd dit boek in 2014 uitgegeven met als titel: '12 jaar slaaf'.
Onlangs zag ik toevallig een klein stukje van deze film van Steve McQueen. Dat was in de week waarin in Nederland de discussie oplaaide over het feit dat de Nederlandse regering na 150 jaar haar excuses zou moeten & willen aanbieden voor het Nederlandse slavernij-verleden, en er in dezelfde week ook werd genoemd in de media dat volgend jaar (2023-2024) de slavernij zal worden herdacht. Toen herinnerde ik me dat ik in 2014 ter gelegenheid van Vaderdag dit boek over en van Solomon Northup kado had gekregen van onze kinderen. Ik realiseerde me dat ik dit kado-boek helaas nog niet had gelezen, en dat bovengenoemde feiten nu een passende aanleiding zouden zijn om dit boek nu te gaan lezen. Zo gezegd, zo gedaan.

David Wilson (1853):

• Solomon heeft zich nauwgezet aan de waarheid gehouden.
• Zijn behandeling op Pine Woods laat zien dat er zowel menselijke als wrede slavenhouders zijn.

Steve McQueen (2013): 

• Bianca en ik stonden allebei versteld van het boek: de epische reikwijdte, de details, het avontuur, de gruwelen en de menselijkheid.
• Met mijn film zouden Solomons dapperheid en leven recht worden gedaan.

Bianca Stigter (2014):

• Slavernij is een onderwerp dat in de filmgeschiedenis nauwelijks gebeurd is.
• We leven in het tijdperk van beeld. Fotografie en film zijn de voornaamste manieren geworden om naar onszelf en de wereld om ons heen te kijken. Als er geen beeld van is, bestaat het niet. Tegenwoordig heb je een film nodig om een boek te lezen.
• De film is trouwer aan het boek dan de meeste films die gebaseerd zijn op waargebeurde verhalen kunnen zijn.
• Ik vraag me af hoe Solomon eruitzag. Er zijn geen foto's van hem bekend.

De onmenselijkheid van slavernij geopenbaard

Dit boek ‘12 jaar slaaf’ is het aangrijpende relaas van Solomon Northup, over zijn gevangenschap als slaaf in één van de donkerste periodes uit de Amerikaanse geschiedenis. 

Als vrij man geboren, ontvoerd en verkocht als slaaf werkte Northup vaak onder de meest wrede omstandigheden op de plantages in Louisiana, met altijd de hoop zijn vrijheid ooit terug te winnen. 

Als na Solomons vrijlating in 1853 in datzelfde jaar zijn boek 'Twelve Years a Slave' verschijnt, slaat zijn boek direct in als een bom, en opent het boek vele Amerikanen de ogen voor de onmenselijkheid van het slavernijsysteem. 

Solomon Northup:

• Mijn streven is om - voor zover mijn eigen waarneming dat toestaat - met mijn boek een openhartig en waarheidsgetrouw feitenrelaas te geven, mijn levensverhaal na te vertellen, zonder overdrijving.
• Mijn vader sprak over de verwording van zijn ras. Hij leerde ons vertrouwen in God te stellen, die zowel op de laagsten als op de hoogsten van zijn schepselen neerziet.
• Het wrede lot wachtte op me.
• Ik ontdekte dat slaven vrijwel eensgezind een geheim verlangen naar de vrijheid koesterden.
• Mijn grootste vreugde was bij mijn gezin te zijn.
• Ik verdween uit het zicht van mijn hele familie, beroofd van het heerlijke licht van de vrijheid, en dat vele afmattende jaren lang.
• Ik maakte me in de verste verte niet ongerust over enige bedreiging van mijn persoonlijke vrijheid.
• Ik had het gevoel dat er geen vertrouwen of medelijden te verwachten was van de mens in al zijn harteloosheid. Ik beval me aan bij de God van de verdrukten.
• Ik had nog niet geleerd hoe groot 'de beestachtigheid van de mens jegens zijn medemens' was, of hoe ver hij in zijn boosaardigheid kan gaan, uit liefde voor gewin.
• Alleen moederliefde en goedheid kunnen die aandoenlijke woorden voortbrengen.
• Die dag was ze van de hoogste toppen van jubelend geluk naar de diepste diepten van ellende afgedaald.
• Hoe was het mogelijk. Het was geen illusie. Er kwam geen einde aan mijn ellende. Toen hief ik mijn armen naar God.
• Ik heb geregeld gezien dat zij die hun slaven het welwillendst behandelden, met de grootste hoeveelheid werk werden beloond.
• Nimmer hebben zij, zoals ik, de bittere smaak van de slavernij moeten proeven.
• Ik was de slaaf van een bloeddorstige ellendeling, die ik vanaf dat moment constant moest vrezen.
• God had mij verlaten, zo leek het.
• Een reiziger kan bij ieder huis stilhouden en om een maaltijd vragen met evenveel vrijheid als bij een openbaar logement.
• De kalebas is één van de handigste en meest noodzakelijke gebruiksvoorwerpen op een plantage. De kalebas wordt gebruikt om water naar het veld te dragen. In een andere kalebas zit dan het eten.
• Ik heb niet de wens om anders over hem of wie dan ook te spreken, dan naar de waarheid.
• Gebrek is de moeder der vindingrijkheid.
• Het is niet de schuld van de slavenhouder dat hij wreed is, het is eerder de schuld van het systeem waaronder hij leeft. Hij kan zich niet onttrekken aan de invloed van de gewoonten en omgangsvormen om hem heen.
• Laat men het hart van de arme slaaf leren doorgronden.
• Het is niet veilig om een meester tegen te spreken, zelfs niet met de waarheid. Dus zweeg ik.
• Ik was al negen jaar slaaf, en al die tijd waakzaam en oplettend geweest, voordat ik het geluk had een blad papier te bemachtigen.
• De hoop op redding was het enige licht dat een straal troost in mijn hart wierp.
• Mensen die nooit in zo'n situatie hebben verkeerd, kunnen zich geen voorstelling maken van de duizend hindernissen die de gevluchte slaaf moet overwinnen.
• Aangezien de onderdrukkers van mijn volk worden opgevoed met dergelijke denkbeelden, met het idee dat we niet tot de mensheid behoren, is het geen wonder dat het meedogenloze en onverbiddelijke lieden zijn.
• Mijn getuigenis was niet toelaatbaar. Ik werd louter afgewezen omdat ik een kleurling was; het feit dat ik een vrije burger van New York was, werd niet betwist.

Iedereen die dit boek leest, 

mag zijn eigen mening vormen 

over dit 'eigenaardige instituut' slavernij.

Nederlands Herdenkingsjaar Slavernijverleden 2023-2024

Tijdens het herdenkingsjaar 2023-2024 staan we in het gehele Nederlandse Koninkrijk stil bij het slavernijverleden. 

Dit gebeurt 150 jaar na de daadwerkelijke afschaffing van de slavernij (op 1 juli 1863) in de toenmalige Nederlandse koloniën in 1873. Toen liep de periode van 10 jaar staatstoezicht af, die ingesteld was na de formele afschaffing van de slavernij in 1863. 

Vanaf 1858 tot lang na 1873 werden ook met de contractarbeid mensen uit Azië onderworpen aan zware arbeid in Suriname onder het Nederlandse koloniale bewind, waarin patronen vanuit de slavernij vaak nog aanwezig waren.