 |
| Ontvangst bij het Duitsche Huis van RDO Balije van Utrecht (foto: Hessel Veldhuis) |
De Ridderlijke Duitsche Orde (RDO) Balije van Utrecht is van oorsprong een kloosterorde, die sinds 1231 in Utrecht zetelt. Zij richtte zich in het verleden vooral op de geestelijke vorming van de eigen leden, en ontwikkelde zich later tot een charitatief vermogensfonds, wat het heden ten dage nog steeds is. Het vermogen wordt voor een belangrijk deel gevormd door in de loop der eeuwen verkregen agrarisch grondbezit.
In het verleden had de RDO Balije van Utrecht bezittingen - zogenaamde commanderijen - in diverse gebieden in Nederland. De RDO Balije van Utrecht richt zich met de financiële hulpverlening specifiek op deze gebieden.
Tevens bewaart en beheert RDO Balije van Utrecht haar waardevol cultuurhistorisch erfgoed, waaronder het archief. Dit archief geldt als één van de fraaiste middeleeuwse archieven van Nederland, waarvan de oudste stukken dateren uit het begin van de 13e eeuw.
RDO Commanderij van Nes
De Friese Orde-nederzetting te Nes werd vóór 1242 gesticht. Ze dankt haar ontstaan naar alle waarschijnlijkheid aan Friese kruisvaarders die de inzet van de Orde waardeerden tijdens de Vijfde Kruistocht (1217-1221) waaraan ze en masse deelnamen. Het Orde-huis in Nes (tussen Akkrum en Aldeboarn) werd gevestigd op een terp, bij een bestaande parochiekerk die erbij werd geïncorporeerd. Nes herbergde geen ridderbroeders maar een gemeenschap van priesters en lekenbroeders, plus een aantal zusters. De zustergroep, die uit monialen of ‘zingende nonnen’ bestond, kreeg na verloop van tijd de beschikking over een uithof: een eigen gebouwencomplex met een kerk onder Luinjeberd, zo’n 15 kilometer naar het zuiden.
Van deze Nesser Orde-nederzettingen is nauwelijks meer iets terug te vinden. De commanderij in Nes werd opgeheven in 1580 toen Friesland zich bij de gewesten aansloot die in opstand waren gekomen tegen het gezag van koning Filips II. Haar kerk en conventsgebouwen vervielen tot ruïnes, die in de loop van de achttiende eeuw zijn opgeruimd.
Het terpgedeelte rondom de voormalige kerk werd in gebruik genomen als begraafplaats en fungeert nog steeds als zodanig. Het enige wat nog op de plek zelf aan de Duitsche Orde herinnert is een stuk zerk van het graf van de in 1547 overleden Orde-commandeur Reiner van der Elburg.
Contacten historisch gegrond
Op slechts enkele kilometers afstand van Nes heeft Stifting Nijkleaster haar nieuwe Friese, protestantse klooster Nijkleaster gesticht in en bij Jorwert, op de plaats waar - naar verluid - vroeger het klooster Westerwurt (1622)/Westerwird heeft gestaan, samen met de boerderij Wester Huys, waarin Nijkleaster momenteel haar nieuwe kloostervestiging bouwt.
Omdat de kloostervestigingen van Westerwurd (tussen Jorwert en Hilaard) en Nes (en haar uithof in Luinjeberd) op loopafstand van elkaar lagen, zou je kunnen veronderstellen dat de kloosterlingen van deze kloosters eeuwen geleden persoonlijk contact met elkaar onderhielden.
Nu wij als Stifting Nijkleaster volgend jaar tijdens het Pinksterfeest de opening van ons nieuwe klooster Nijkleaster-Westerhûs op It Westerhûs tussen Jorwert en Hilaard gaan openen, verdient het in onze ogen aanbeveling om een langdurende relatie aan te gaan met de kloosterorde RDO Balije van Utrecht, waar het voormalige klooster van Nes voorheen onder ressorteerde. Omdat deze RDO-kloosterorde zich in de afgelopen jaren ook heeft ontwikkeld tot een charitatief vermogensfonds verdient het tevens aanbeveling om te onderzoeken of deze kloosterorde haar bijdrage kan leveren aan de deelname aan onze kloosteractiviteiten, door belangstellenden voor wie dat financieel moeilijk of onmogelijk is. Bij Nijkleaster is iedereen van harte welkom, dus dat willen we graag (laten) faciliteren, ook en vooral als mensen zich dat financieel moeilijk of niet kunnen participeren. Als bestuur van Stifting Nijkleaster beschouwen we dat als een essentiële diaconale taak van Nijkleaster.
Verkenning voor de komende jaren
Met verschillende bezoekdoelen gaan we daarom voor het eerst op werkbezoek bij de RDO Balije van Utrecht. Samen met Nijkleaster-kwartiermaker Hessel Veldhuis en jonkheer Tjalling van Eysinga (als actief Fries lid van de RDO Balije van Utrecht) rijden we vandaag naar Utrecht, waar we op de binnenplaats van het Duitsche Huis van deze Ridderlijke Duitsche Orde hartelijk worden ontvangen.
Gedurende een bijna twee uren durend werkbezoek maken we kennis met elkaar als persoon, als functionaris en als klooster-organisaties, en verkennen we met de afvaardiging van de RDO Balije van Utrecht onze wenselijke en mogelijke contacten en samenwerking voor wellicht de komende bestaansjaren van Nijkleaster-Westerhûs. We hopen dat deze ontmoeting het begin zal zijn van een duurzame relatie en van een goede onderlinge samenwerking van onze beide organisaties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten