Wankel koninkrijk; De Britten na Brexit: wat nu?

Donderdag 17 november 2022
 

Lezing over de Britten van Tim de Wit in Tresoar te Leeuwarden

Ervaringen te boek gesteld
Tim de Wit vestigde zich zeven jaar geleden als correspondent voor de NOS in het relatief rustige Londen.
Wat volgde toen was een achtbaan aan politieke gebeurtenissen, intriges en vooral… chaos.
Het land stond op zijn kop. En staat dat eigenlijk nog steeds.
In zijn boek 'Wankel koninkrijk; Hoe ik Groot-Brittannië door Brexit heb zien veranderen' kijkt De Wit bij wijze van spreken onder de motorkap van het Verenigd Koninkrijk.
En wat blijkt: het piept en kraakt aan alle kanten.
Schotland en Noord-Ierland willen weg, Boris Johnson liegt er vrolijk op los, Russische oligarchen maken zich breed in Londen, The City.
Inmiddels is De Wit al weer een jaar terug in Nederland, en heeft hij in het afgelopen jaar zijn boek geschreven. Daarmee gaat hij nu het land in, zo ook vandaag. 

Tegenwoordig is hij radio-presentator, en maakt Tim podcasts. Verder presenteert hij ook een televisieprogramma over media-zaken, over bijvoorbeeld afwegingen die een rol spelen bij het maken van keuzes in de media-sector.
Vandaag is Tim de Wit in Tresoar te Leeuwarden de spreker van de Lunchlezing over zijn nieuwe boek en over zijn ervaringen als NOS-correspondent in Londen. We luisteren naar zijn boeiende verhaal.

Een wankel koninkrijk

Tim de Wit gaat vandaag met de nodig humor vooral in op de grote veranderingen die onlangs in Groot-Brittannië hebben plaatsgevonden, maar hij vertelt ook over hoe dat allemaal zijn eigen persoonlijke leven en werken heeft veranderd.
Hij spreekt over zijn verbazing dat zelfs de districten waarvan je het niet zou verwachten, zich destijds toch duidelijk uitspraken vóór een Brexit.
De mensen die Brexit hebben bedacht, hadden toen geen enkel plan in gedachten hoe dat dan zou moeten worden uitgevoerd. De leiders hadden bij het Brexit-besluit dan ook echt zoiets van ‘Waar ben ik eigenlijk aan begonnen’.
De Wit woonde als NOS-correspondent in Londen in een appartementje van zo’n 38 vierkante meter; zo klein in verband met de enorm hoge huurprijzen in Londen. Vanaf een klein balkon kon hij zijn bijdragen aan het NOS-Journaal opnemen.

• Groot-Brittannië zit nu al op de zesde premier sinds het Brexit-besluit. De Britten hadden daarvóór nog een hele stabiele democratie, maar dat is geheel door elkaar gehusseld door en sinds het Brexit-besluit. Brexit heeft een ingewikkelde streep gezet door veel van wat voorheen heel vanzelfsprekend was en leek. Ook de stemverhoudingen binnen de beide partijen gingen behoorlijk over de kop; kortom ook binnen Labour en de Conservatives was en is nog steeds sprake van een stevige verdeeldheid.
• Juist omdat de Corona-maatregelen er zo streng waren, resulteerde dat onlangs in die vreselijke woede van de Britse burgers, toen achteraf bleek dat de politici die tijdens de lock down-periode vreselijk strenge regels uitvaardigden in de strijd tegen Corona, zich tijdens de wekelijkse borrels tijdens de Lock Down in Downing Street 10 te buiten gingen aan drank en ongewenst gedrag.
• De huidige Britse premier Sunak is de rijkste premier van Groot-Brittannië ooit. Verwacht mag worden dat hij zich minder zal hoeven en minder zal laten leiden door omkoopschandalen. Boris Johnson daarentegen zat privé in elk geval zeker niet goed bij kas, en was dus kwetsbaar qua financiële beïnvloeding, wat overigens in de praktijk ook wel bleek.
• De Conservatieven hebben in de afgelopen jaren qua publiciteit behoorlijk veel kranten achter zich gehad. Britse kranten kiezen veelal partij voor Labour of voor de Tories.
• Brexit heeft Groot-Brittannië structureel fors armer gemaakt; het had veel schadelijke gevolgen voor het land; dat is een structureel probleem voor de Britten. Ze - met name de politici - durven en willen het publiekelijk echter niet erkennen.
• Britten voelen zich wel verlost van het door hen als knellend ervaren Europa. Tim de Wit laat ons een aantal voorbeelden zien van de vrijheden die de Britten nu genieten, bijvoorbeeld op het gebied van eigen keurmerken, meeteenheden en producteigenschappen.
• De economische groeiverwachting van het Verenigd Koninkrijk loopt achter bij de meeste andere landen, die staat namelijk op nul. Veel multinationals vertrouwen de Britten momenteel dan ook niet als het gaat om het doen van grote investeringen in het land.
• Bij de haven van Dover moesten onverhoopt 1.500 parkeerplaatsen gecreëerd worden om alle grensoverschrijdende vrachtwagens te faciliteren.
• De Britse politici moeten nog leren omgaan met de problemen van Brexit. Maar de Britse regering wil echter niet toegeven dat het internationaal handelen moeilijk is geworden. Anderzijds worden ondertussen wel allerlei plannen gemaakt en uitgevoerd om zo goed mogelijk te reageren op al die Brexit-consequenties.
• Jarenlang vóór de Brexit is er een scheefgroei ontstaan in de economische groeicijfers tussen Londen en de meer perifere gebiedsdelen (bijvoorbeeld: London 35,2% en in Northeast slechts 1,2% totale groei in 11 jaar). Geen wonder dat er sprake is van zo’n grote ontevredenheid in den lande. De Britten hadden het gevoel dat hun stem door de politiek niet gehoord werd, maar daarentegen telde elke stem in het Brexit-referendum wel degelijk; en bovendien was de opkomst in die achtergebleven streken daarbij historisch hoog; overigens met desastreuze gevolgen.
• Er is geen land in Europa waar zoveel Russische oligarchen in staat zijn geweest om in London panden te kopen. Nu blijkt eindelijk hoeveel Russisch geld in London wordt witgewassen in bijvoorbeeld het stedelijk vastgoed. Je kunt in Groot-Brittannië namelijk redelijk anoniem een huis kopen. De Britse overheid heeft dit allemaal laten gebeuren, en zelfs met regelgeving hebben ze dit gefaciliteerd.
• Heel veel fout geld uit de kringen van Poetin is terecht gekomen in London, waar de Russische oligarchen nota bene in een aantal gevallen ook nog de nodig invloed voor terug hebben gekregen in de politiek.
• Veel van al die bovenstaande ontwikkelingen hebben van het Verenigd Koninkrijk een wankel land gemaakt.
• De Schotten willen uit het Verenigd Koninkrijk, eigenlijk kun je dat ook als een soort Brexit - maar dan in nationaal verband - beschouwen. Daar is bij de Schotten al wel een meerderheid voor in de politiek,. De Schotten willen hierover een referendum organiseren in Schotland. De Britse regering moet er echter toestemming voor geven. De Conservatieven zijn daar geen voorstander van. Hierover is nu een rechtszaak begonnen. De Schotten vinden dat ze tegen hun wil uit de Europese Unie zijn getrokken door de Engelsen, en ze nemen daar geen genoegen mee. Het door de Schotten verliezen van deze rechtszaak zou ertoe kunnen leiden dat de Schotten toch een - maar dan illegaal - referendum gaan houden. Maar daardoor en daarmee zouden de Schotten echter nooit en te nimmer lid kunnen worden van de Europese Unie. Emotionele argumenten staan in dezen lijnrecht tegenover economische motieven.
• De radicale vleugel van de Conservatieven wil binnen de partij en in de politiek nadrukkelijk wel bediend worden. Duidelijk is ook dat het evenwicht tussen de gematigde en de radicale vleugel binnen de Conservatieve partij wankel is.

Ik heb zelden zo’n helder betoog gehoord”

(reactie uit de zaal)