1e landelijke Ad-conferentie in Almere

Donderdag 8 november 2018 

Henriëtte Maassen van den Brink tijdens de Ad-conferentie in Almere

Nieuw in het HBO: Associate degree
Vandaag wordt de zogenoemde 'Associate degree' (Ad) breed onder de aandacht gebracht tijdens de 1e landelijke Ad-conferentie van het 'Overlegplatform Associate degree'. Deze feestelijke dag vindt plaats in Kunstlinie Almere Flevoland (KAF) te Almere.
Sinds 1 januari 2018 worden Associate degree-opleidingen van het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) beschouwd als een door de overheid erkende HBO-opleiding, die qua niveau in het Nederlandse onderwijsbestel is geplaatst tussen de MBO-niveau 4-opleidingen en de HBO-Bachelor degree-opleidingen (niveau 6). In Nederland zijn de Ad-opleidingen qua niveau derhalve 'niveau 5-opleidingen' geworden.
Op dit moment biedt onze NHL Stenden Hogeschool inmiddels 14 van die Associate degree-opleidingen aan, zoals bijvoorbeeld: Creative Media Professional, Hotel Management, ICT-Beheer, Online Contentcreator en Service, Welzijn & Zorg.

Over de Associate degree
De Associate degree is binnen het HBO een aantrekkelijke manier voor met name MBO-ers om door te leren op een hoger niveau. Voor directe doorstromers vanuit het MBO niveau 4 biedt de Ad een alternatief naast de bachelor. Voor MBO-afgestudeerden die niet direct van plan zijn om een Bachelor-opleiding te gaan volgen, of voor werkenden, biedt de Ad een interessante optie om later in hun carrière door te leren en aan hun duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te blijven werken. De Ad is daarom een heel interessante mogelijkheid in het kader van leven lang ontwikkelen.

Aandacht voor de Associate degree
Tijdens deze conferentie worden vandaag Ad-opleidingen vanuit verschillende invalshoeken belicht: vanuit docenten, decanen en (studie)loopbaanbegeleiders, de voor- en vervolgopleidingen, vanuit werkgevers, het opleidingsmanagement, de beleidsmakers en natuurlijk ook de studenten zelf.
Thema’s die aan bod komen, zijn onder andere de omschrijving van dat niveau 5, de aansluiting van de Associate degree op het MBO, het voortgezet onderwijs, het HBO en op het werkveld, en verder kijken we naar voorbeelden van inspirerend Ad-onderwijs en de ervaringen van studenten, docenten en werkgevers daarin.
Dagvoorzitter Nadia Moussaid presenteert deze conferentie. Bovendien wordt hier de 1e Ad Toptalentprijs uitgereikt door de Nederlandse onderwijsminister Ingrid van Engelshoven.
Nadat Nadia Moussaid de honderden deelnemers in de Grote Zaal van KAF welkom heeft geheten, krijgt Aldrik Dijkstra - de onderwijswethouder van Almere - het woord. In zijn openingsspeech benoemt hij het belang van onder andere Ad- en Bacheloropleiding voor Almere, en benadrukt hij daarbij vooral ook de rol die de Associate degree-afgestudeerden kunnen spelen bij de doorontwikkeling van de groeipool Almere.

Toespraak van de voorzitter van de Onderwijsraad
Keynote speaker is Henriëtte Maassen van den Brink, voorzitter van de Onderwijsraad. Ze geeft aan dat de Associate degree in Nederland één van de onderwijsvormen is, die echt iets doet aan 'Levenslang Leren'.
Vanuit de Onderwijsraad komen signalen als: de behoefte aan leren neemt toe, het aanbod aan permanente educatie is echter versnipperd, er is een roep om meer digitalisering, en we zien momenteel een toenemende segregatie in opleidingenland.
De vraag is dan wat het MBO en het HBO voor wat betreft hun kwalificatieopdracht - ook qua persoonlijke ontwikkeling van hun studenten - kunnen bijdragen aan een leven lang leren.
Henriëtte Maassen van den Brink: "Neem de schotten weg tussen leer- en werkomgevingen, en sluit aan bij de leerbehoeften en bij de leerbaarheid van de studenten."  
De Associate degree biedt allerlei kansen aan voltijdse, deeltijdse en duale opleidingen in de samenwerking met het werkveld. De deelname van studenten aan Ad-opleidingen stijgt momenteel. Ad-opleidingen moeten zorg dragen voor flexibel maatwerk, met een regionale insteek. Ad's bieden ook kansen op het gebied van doorstroom en opstroom van MBO via HBO-Ad (en HBO-Bachelor en HBO-Master) naar het werkveld.
Maar, we moeten ook de risico's onder ogen zien, bijvoorbeeld op het gebied van: examinering en toetsing, de financiering, de kannibalisatie van het bekostigd onderwijs, en het gevaar van het ontstaan van al te eenzijdige baankansen.
In het slot van haar programmadeel - waaronder een gesprek met Nadia Moussaid - roept de voorzitter van de Onderwijsraad ons op om vooral meer met elkaar in gesprek te gaan over het onderwijsstelsel. Vooraf gaf ze al aan dat de grootste misvatting van het populaire voortgangsgeloof is dat het niet zo is dat onze kinderen het per definitie beter zullen hebben dan dat wij dat als voorgaande generatie momenteel hebben. Ze waarschuwt ons dat we ervoor moeten waken dat we niet moeten doorschieten in een al te grote differentiatie van en in het onderwijs. En het is in haar ogen een uitdaging voor het hoger onderwijs om er voor te zorgen dat de al te grote witte vlekken op de onderwijskaart van de Associate degree in het noorden van ons land in de komende vijf jaar worden ingevuld met meer Associate degrees.

Ton Heerts, Nadia Moussaid, Jan Bogerd

Goede regionale samenwerking MBO-HBO bepaalt succes Associate degree
Deze landelijke Associate degree-conferentie illustreert prachtige voorbeelden van regionale samenwerking, die het succes van de Associate degree  mede bepalen. Ton Heerts, voorzitter van de MBO-raad en Jan Bogerd, portefeuillehouder Onderwijs van de Vereniging Hogescholen, bevestigen deze samenwerking met een gezamenlijk convenant. Jan Bogerd: “Dit convenant is een stimulans voor verdere regionale samenwerking van overheid, onderwijs en ondernemingen. Laten we vooral van elkaars expertise, kennis en ervaring gebruik maken”.
De Associate degree heeft heel veel potentie voor een leven lang leren. Het MBO en het HBO kunnen met de Ad (samen) netwerken ontsluiten, ze kunnen elkaars expertise en elkaars faciliteiten gebruiken en ze kunnen elkaar en het werkveld perspectief bieden.
Sectoren als Politie en Defensie zitten te wachten op veel Ad-afgestudeerden. Ondanks die grote vraag vanuit het werkveld blijft een zorgvuldige introductie van de Associate degree in Nederland nodig. Zo is de geboden onderwijskwaliteit uitermate belangrijk, want de waarde van het Ad-diploma (het civiel effect) moet bovenal overeind blijven.
Ook moeten we ons ernstige zorgen maken over de kwaliteit van het taalonderwijs in het basisonderwijs.
Conclusie is dat MBO- en HBO-instellingen er samen voor moeten zorgen dat er in Nederland meer Associate degree-opleidingen komen, en dat de Ad-opleidingen in het teken van een leven lang leren moeten worden ontwikkeld.

Inzetten op vergroten van de bekendheid van de Ad
In bovengenoemd gezamenlijk convenant ligt de nadruk op samenwerking binnen de beroepskolom.  De Associate degree heeft een belangrijke relatie tot de aanpalende opleidingsniveaus in de beroepskolom. Daarom werken hogescholen bij het verzorgen van de Ad-opleiding ook samen met het MBO. Met de inwerkingtreding van de Wet Associate degree per 1 januari 2018 is de Ad een zelfstandige HBO-opleiding geworden en is het mogelijk geworden dat de Associate degree door een hogeschool ook in samenwerking met een MBO-instelling wordt aangeboden, mits tenminste de helft van het programma, waaronder in elk geval de afstudeerfase en het afsluitend examen, wordt verzorgd door het HBO. In de 'Werkagenda mbo-hbo' is rondom deze samenwerking de ambitie geformuleerd om gezamenlijk ook in te zetten op het vergroten van de bekendheid van de Ad.

Niveau 5 - Associate degree
Na de koffiepauze gaan we in zes parallelsessies uiteen. Ik woon de sessie bij over de beschrijving van niveau 5, die wordt verzorgd door onderwijspsycholoog Marije Markus van het onderwijs-adviesbureau Samara. In haar presentatie vertelt ze hoe in samenwerking met allerlei partijen en gebruik makend van verschillende bronnen is gewerkt aan de nieuwe beschrijving van niveau 5, waarvan de resultaten vandaag aan het eind van deze conferentie worden meegegeven aan alle deelnemers, in de vorm van een magazine.
Het eindresultaat spreekt over de volgende vijf leerresultaten die de determinanten zijn van niveau vijf: Samenwerken, Communiceren, Probleemoplossend vermogen, Lerend vermogen, en Methodisch handelen.
 
Eerste Ad Toptalentprijs
Voorafgaand aan de ontmoetingslunch komen we allen weer bijeen in de Grote Zaal, waar Patrick Nobel uit handen van onderwijsminister Ingrid van Engelshoven de eerste Ad Toptalentprijs krijgt uitgereikt.
De jury nomineerde uit 24 voorstellen drie toppers. De inzendingen kwamen uit diverse sectoren van het HBO: Techniek, Economie, Kunst en Sociaal werk. Er werden zowel door voltijdse als door deeltijdse studenten presentaties ingezonden. De drie prijswinnaars zijn Ascon Dijkstra (van de Ad Ondernemen van Windesheim Flevoland; Jos Lucas (van de Ad Maintenance & Mechanics van de Rotterdam Academy; en Patrick Nobel (van de Ad Machinebouw van Hogeschool Arnhem en Nijmegen). Bovendien krijgt Chiel van Gerwen (van de Ad Ondernemen van de Avans Academie Associate degrees te Den Bosch) een bijzondere vermelding van VNO-NCW MKB Nederland.

Minister Ingrid van Engelshoven met de vier prijswinnaars

Minister Van Engelshoven is erg positief over de Ad: "Onderwijsvernieuwingen kunnen tegenwoordig niet altijd direct op applaus rekenen, de Ad krijgt dat applaus juist wel. Ik was in Den Bosch bij Avans Academie en sprak daar met studenten, daarvan raak je overtuigd dat het een goede aansluiting vormt op hun eerdere opleiding. De Ad is ook belangrijk voor een leven lang ontwikkelen, er zitten niet alleen studenten van 20, maar ook mensen die al een aantal jaren werkervaring hebben."

Middagsessies
Na de lunch-pauze luisteren we naar de Ierse spreker Bryan Maguire, van 'Quality and Qualifications Ireland'. Hij biedt ons een inkijkje in internationaal verschillende kwalificatiesystemen, en vertelt over de overeenkomsten en verschillende tussen die verschillende systemen die Europa nog kent.
Vervolgens is het de beurt aan Marije Markus om in deze plenaire setting de eerste twee exemplaren van het hierboven reeds genoemde magazine 'Niveau 5 - Associate degree' officieel uit te reiken. Daarbij wordt de hoop en verwachting uitgesproken dat met dit document verantwoord zichtbaar is gemaakt wat we onder niveau 5 verstaan, en dat we nu in afwachting zijn van de vaststelling van dit basisdocument door de Vereniging Hogescholen.
Aansluitend volgen twee rondes workshops, waarvan ik de workshop van NHL Stenden Hogeschool bijwoon over 'De Ad voor de werkende; professionalisering in de beroepspraktijk', waarin werkende studenten/werknemers en hun werkgever van Deen Supermarkten aan het woord zijn over de manier waarop NHL Stenden Hogeschool onder andere met Deen Supermarkten vorm en inhoud geeft aan de Ad-opleiding Small Business en Retail Management.

Accreditatie van Ad-opleidingen
De andere workshop die ik bijwoon, wordt verzorgd door Aurelie van 't Slot en Henri Ponds, beleidsmedewerkers van de afdeling Nederland van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie, die voorafgaand aan een vragenronde een korte presentatie verzorgen over de Ad als opleiding, gezien vanuit het Nederlandse accreditatiestelsel, waarin items aan de orde komen zoals: De smalle of brede Ad, de naamgeving van de Ad, het landelijke Ad-opleidingsoverleggen, de indeling van Ad's in visitatiegroepen en de samenstelling van visitatiepanels die Ad-opleidingen zullen gaan beoordelen ten behoeve van de zesjaarlijkse accreditatie door de NVAO.
Het negen uren durende programma van deze landelijke Ad-dag wordt feestelijk afgesloten met een hapje en een drankje, onder de klanken van een stevig orkest. Dit is overigens niet de enige muzische noot in het conferentieprogramma, want ook al in het ochtendprogramma en na de uitreiking van de Ad Toptalentprijs heeft een groepje studenten enkele malen een flitsende show van muziek, licht en dans op het podium gepresenteerd.