Peilverhoging in de Friese polders

Dinsdag 30 maart 2010

De Gysbert Japicxseal van het Fries Historisch en letterkundig centrum Tresoar in Leeuwarden zit vanavond om acht uur nagenoeg vol. Meer dan 70 belangstellenden hebben gehoor gegeven aan de open uitnodiging om vanavond met elkaar in debat te gaan over het onderwerp “Peilverhoging in de Friese polders”, met als motto: “De doodsteek voor de boeren? Of zijn er ook kansen?”. Dit Debatcafé Fryslân wordt georganiseerd door VU-connected en het Friesch Dagblad (FD), in samenwerking met Tresoar, die als goed gastheer optreedt.

Tijdens de twee debatsessies van vanavond blijkt dat de opkomst niet alleen groot, maar ook divers is, hetgeen de gesprekken verlevendigt. In de zaal bevinden zich onder andere veel boeren, natuurbeschermers, consultants, een agrarische makelaar en een microbioloog, vertegenwoordigers van Wetterskip Fryslân en van de provincie Fryslân en van de belangenvereniging van huizenbezitters die schade lijden door paalrot. Omdat de peilverhoging morgenavond een belangrijk agendapunt is in een commissievergadering van Provinciale Staten is ook een ruime delegatie van CDA, FNP, PvdA, SP aanwezig en ook zij mengen zich in het debat.

Zoals de doen gebruikelijk is Siem Jansen (directeur van de NOM en bestuurder van het FD) vanavond onze gespreksleider. Op zijn eigen wijze laat hij met een hemelse en een aardse vraag de zaal eerst kort maar origineel kennismaken met de beide specialisten die vanavond het deskundigenpanel vormen. Dat zijn de Friese representant Thomas Ietswaart (hoofd afdeling Water van de provincie Fryslân) en wetenschapper Jan Vermaat (universitair hoofddocent bij het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit Amsterdam, één van de instellingen die - zoals altijd bij ons - hun inhoudelijke bijdrage leveren aan VU-connected).

Hieronder een impressie van wat zoal aan de orde komt:

Thomas Ietswaart:
- Omdat Fryslân doorgaans dunnere veenlagen heeft dan overige gebieden in Nederland, hoef je hier in Fryslân minder dan elders rekening te houden met het grondwaterpeil;
- In de komende zomer wordt in de Provinciale Staten van Fryslân de grondwaterpeildiscussie gevoerd;
- Het veen in de veenweidegebieden zakt al eeuwen en dat zal ook doorgaan, wat je er ook aan doet;
- De politiek bepaalt als resultante van het maatschappelijk debat welke grondwaterpeilbesluiten worden genomen, maar de provincie is niet juridisch aansprakelijk voor de daardoor geleden schade.

Inbreng vanuit de zaal:
- Door het op basis van economisch gewin spelen met het grondwaterpeil is een belangrijk deel van de flora en fauna van Fryslân verloren gegaan; bovendien zitten veel huizenbezitters nu met de problemen van paalrot;
- Voor het Wetterskip is het ingewikkeld om verstandige keuzes over het grondwaterpeil te maken. Het is moeilijk om de boeren mee te krijgen in de plannen voor een ander grondwaterpeil en het valt sowieso al niet mee om alle belanghebbenden in dezen op één lijn te krijgen;
- Bij onverstandige keuzes – waarbij je bijvoorbeeld alleen de boeren ter wille bent - over het grondwaterpeil zullen zo’n 3.500 Friese woningen wegzakken als gevolg van paalrot;
- Je moet niet alle problemen met het grondwaterpeil proberen op te lossen; je kunt ter plaatse beter maatwerk leveren; zo leert bijvoorbeeld de nieuwe waterwet ons dat bewoners, gemeente en waterschap samen verantwoordelijk zijn;
- In de komende jaren zullen we zien dat het soms goedkoper zal zijn om de schade voor bewoners te vergoeden, dan de kosten te betalen die gemaakt moeten worden om die schade te voorkomen; dan zal uitkering van schade eerder dan nu plaatsvinden;
- Opmerkelijk is dat de overheid wel betaalt voor de afvoer van water, maar niet voor de aanvoer van water als daarmee schade kan worden voorkomen;
- Het Wetterskip kent wel een schadevergoedingsregeling, maar die keert niet uit bij schade die ontstaat door grondwaterpeilverlagingen, want – zo wordt gesteld - maaiveldverlaging is een normale gang van zaken, it’s all in the game.
- Als de provincie verantwoordelijk is voor grondwaterpeilbesluiten en het Wetterskip geeft uitvoering aan die peilbesluiten, waarom is de overheid dan niet aansprakelijk voor de daaruit voortvloeiende schade??

Jan Vermaat:
- Ik wil graag de discussie over het grondwaterpeil gaan koppelen aan alternatieve manieren van melkveehouderij bedrijven; je moet boeren niet uitkopen, maar door marktwerking en subsidies kun je de agrarische sector ook een bepaalde richting geven;
- In tegenstelling tot Friesland hebben we in het westen van het land veel woningen met een eigen peilvak.

De Debatcafé’s die we zes maal per jaar elke laatste dinsdag van de maand organiseren, blijken inmiddels een groot succes te zijn. En voor wie nu eens wilde weten hoe aantrekkelijk deze Debatcafé-avonden zijn, was deze avond een bijzonder aantrekkelijke, want de grote variëteit van de aanwezigen, de deskundigheid van de panelleden en de voortreffelijke wijze waarop Siem Jansen het pittige debat op kundige wijze leidt, tonen aan dat deze avond een prima debat oplevert, precies zoals het Debatcafé Fryslân door Friesch Dagblad en VU-connected ook is bedoeld.

Om 22.00 uur is het debat onherroepelijk afgelopen, maar de geanimeerde gesprekken - onder het genot van een hapje en een drankje - gaan na afloop van het Debatcafé nog zeker tot 23.00 uur door.